روز خورداد از ماه دی/ رسمیت دین زرتشت در چله ساسانیان

امروز روز خورداد از ماه دی 3762 زرتشتی، آدینه سی‌اُم آذرماه 1403 خورشیدی، خجسته جشن شب چله، بیستم دسامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

«در پرتو اندیشه ی نيک روانم را به سوی فردوس رهبری خواهم کرد و با آگاهی از پاداشی که اهورامزدا برای کارهای نيک مقرر فرموده است، کوشش خواهم کرد تا آن جا که مرا تاب و توان باشد مردم را بیاموزم که به راه راست گرایند و درستی پیشه سازند». (یسنا 28 – هات 7)

—————————- * —————————-

خورداد:

– ششمین روز هرماه سی‌روزه در گاه‌شمار زرتشتیان «خورداد» نام دارد.

– در آیین زرتشتی، روز با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) آغاز می‌شود.

– این واژه در اوستا به ریخت «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به چم (معنی) رسایی و کمال آمده است.

– خورداد در گات‌ها (سرودهای زرتشت) یکی از فروزه‌های اهورامزدا دانسته شده و در اوستای نو نام یکی از امشاسپندان است.

– هَئور وَتات به چمار رسایی، فرزانگی، خرسندی، شادمانی، تندرستی و کامیابی است.

– خورداد امشاسپند، در نقش مادی خود، نگهبان و پاس دارنده‌ آب‌ها و سرسبزی است. آب در كنار سه آخشيج ديگر (خاک، هوا، آتش) در ميان ايرانيان باستان از اهميت ويژه‌ای برخوردار بوده است.

————————– * ————————–

به فرمان “اردشير يکم” شاه ساسانی، آیین زرتشت دین رسمی ایران شد

فرمان اردشیر پاپکان در جشن شب چله: پایه‌گذاری جشن زادروز/ زنده‌گرداندن آتشکده‌ها/ گردآوری اوستا

در شب چله (یلدا)، ۲۱ دسامبر ۲۳۳ میلادی، اردشیر پاپکان، شاه ساسانی، در مراسمی به این مناسبت آیین زرتشت را به عنوان دین رسمی (دولتی) ایرانیان فرمان داد و خواست که همه آتشکده‌های خاموش روشن شوند، مجموعه اوستا (آموزه‌های زرتشت) تکمیل و در دسترس قرار گیرد. [ایرانیان از صدها سال پیش زرتشتی بودند. بلاش یکم، شاه اشکانی ایران در نیمه دوم سده یکم میلادی دستور گردآوری آموزش‌های زرتشت را در یک مجموعه داده بود که تا زمان اردشیر، این کار پایان نیافته بود.] این نخستین بار بود که ایران دارای دین رسمی می‌شد. اردشیر در آن جشن (۲۱ دسامبر ۲۳۳) همچنین سفارش کرد که ایرانیان «زادروز» خود را جشن بگیرند تا گذشت زمان را از یاد نبرند، بدانند که زندگانی آدمی محدود است و نیکی کنند. وی گفته بود که نیاکان ما جشن زادروز را رسم داشتند تا بستگان گردهم شوند و همبستگی خانوادگی سست نشود. افزون‌بر این مراسم، به سالخوردگان یادآور می‌شود که نام نیک از خود به یادگار بگذارند که از عوامل سربلندی بازماندگان است. باید در این مراسم به جوانترهای فامیل اندرز دهند – اندرزهایی از تجربه‌های خودشان.

سیزده سده پس از اردشیر ساسانی، شاه اسماعیل صفوی «شیعه اثنی عشری» را مذهب رسمی ایران اعلام کرد.

به باور ایرانیان روزگار باستان، روز یلدا زادروز خورشید است. [یلدا = میلاد = زادروز، یک واژه آرامی – سریانی است.] هرودوت در کتاب یکم خود نوشته است که پارس‌ها زادروز خود را جشن می‌گیرند و در این روز لباس نو می‌پوشند، مهمانی می‌دهند، بستگان گردهم می‌آیند و شادی می‌کنند. نویسنده برهان قاطع، ماکس مولر، کریستنِسن، مری بویس و کمابیش همه شرق‌شناسان نوآوری جشن زادروز را به ایرانیان نسبت داده‌اند که بعدها از راه روم به اروپا انتقال یافت و جهانی شده است.

اردشیر پاپکان یک «روزنگار» به نام «کارنامَک» داشت که دومین روزنامه جهان بشمار می‌آید. در این کارنامک نه تنها کارهای انجام‌شده آن روز بلکه طرح‌ها و برنامه‌های دولتی عصر اردشیر یادداشت می‌شد و مقامات ارشد در جریان قرار می‌گرفتند. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

————————— * —————————-

یادروز 30 آذرماه:

شب چله، بلندترین شب سال

چله؛ فروغ روشنایی، گرمای زندگی‌بخش بر همه ایرانیان خجسته باد

جشن شب چله یا شب یلدا یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، گذر از بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن روزها در نیم‌کره شمالی، برابر با انقلاب زمستانی، گرامی داشته می‌شود. یلدا برگرفته از واژه سریانی به چم (معنای) زایش است. ابوریحان بیرونی از این جشن با نام “میلاد اکبر” نام برده و آن را “میلاد خورشید” دانسته ‌است. مراسم شب یلدا از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و جشن “ساتورن” خوانده می‌شد. این جشن پس از مسیحی شدن رومی‌ها هم اعتبار خود را از دست نداد و ادامه یافت، به گونه‌ای که در همان نخستین سده آزاد شدن پیروی از مسیحیت در میان رومیان، با تصویب رییس وقت کلیسا، کریسمس را ۲۵ دسامبر قرار دادند که چهار روز و در سال‌های کبیسه سه روز پس از شب چله (یلدا) است و مفهوم هر دو واژه هم یکی است. از آن پس این دو میلاد به نزدیکی باهم برگزار شده‌اند. آراستن سرو و کاج در کریسمس هم از ایران باستان اقتباس شده، زیرا ایرانیان به این دو درخت به ویژه سرو به چشم نماد ایستادگی در برابر تاریکی و سرما می‌نگریستند و در “خور روز” در برابر سرو می‌ایستادند و پیمان می‌بستند که تا سال بعد یک نهال سرو دیگر کشت کنند. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

خاورشناسان و تاریخ‌نگاران بر این باور هستند كه ايرانيان نزديک به 4 هزار سال است كه شب يلدا ــ واپسین شب پاييز و آذرماه ــ را كه درازترين و تاريكترين شب سال است تا سپيده دم بيدار مانده، در كنار يكديگر خود را سرگرم كرده تا اندوه غيبت خورشيد و تاريكی و نيز سردی هوا روحيه آنان را تضعيف نكند و با به روشنی گراييدن آسمان (اطمينان از بازگشت خورشيد در پی یک شب دیرپای و سياه كه زایش تازه آن عنوان شده است) به رختخواب رفته و دمی بيآسوده‌اند. «يكم ديماه» از 1738 سال پيش از ميلاد، يلدا = ميلاد و «خور روز» ناميده شده است که به باور ايرانيان باستان، روز زایش دوباره خورشيد پس از بلندترين شب سال بوده است. سال 1738 پیش از ميلاد (3755 سال پيش) را يک سالنمای ويژه پارسيان هند به دست داده است. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

«شب چله» به‌عنوان نوزدهمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس کشورمان مشترک با افغانستان، آذرماه 1401 به ثبت جهانی رسید.

راز ماندگاری یک فرهنگ مشترک همبستگی و همدلی مردم وابسته به آن فرهنگ است. نور و آتش و خورشید در فرهنگ ایران همواره نماد آگاهی و دانایی و تاریکی همیشه نماد ناآگاهی و نادانی بوده است و برپایی جشنی مانند شب چله و همراهی و همازوری با خورشید برای گذران تاریکی نماد و نشان‌دهنده‌ی رسیدن به روشنی و آگاهی است.

پایان فرمانروایی دودمان ساسانی با قتل یزدگرد سوم. (21 خورشیدی)

مظفرالدین شاه خواسته‌های سران انقلاب مشروطیت را پذیرفت. (۱۲۸۴ خورشیدی) مظفرالدین شاه قاجار، با خواست چهارگانه متحصنین، که شمار آنها به ده هزار نفر نیز رسیده بود، موافقت کرد. او دستور داد که تمامی کالسکه‌های سلطنتی و درشکه‌های موجود در شهر تهران، برای بازگرداندن متحصنین، به شهر ری فرستاده شوند، تا آنها به تهران بازگشته و بر سر خواسته‌های خود، با عین الدوله مذاکره کنند.

سالارالدوله به قصد تصاحب تاج و تخت ایران، با لشکری مجهز وارد کرمانشاه شد. (۱۲۹۰ خورشیدی)

ارسال پیمان سه‌جانبه بین ایران و شوروی و انگلستان به مجلس شورای ملی. (۱۳۲۰ خورشیدی)

رای محکمه نظامی تهران که در ۲۹ آذر، “دکتر محمد مصدق” را به سه سال زندان مجرد محکوم کرده بود، انتشار یافت. (۱۳۳۲ خورشیدی)

اتهام دکتر مصدق ضدیت با نظام شاهنشاهی، سرپیچی از پذیرفتن فرمان شاه و دستور سرکوبی کودتاگران در روزهای ۲۵ تا ۲۸ امرداد بود.

دولت شوروی چهار هزار تن پنبه از ایران خریداری کرد. (۱۳۵۱ خورشیدی)

ایران از آمریکا پانصد هلیکوپتر خریداری کرد. (۱۳۵۱ خورشیدی)

توافق شوروی برای ارسال تسلیحات پیشرفته به عراق در جریان جنگ تحمیلی. (۱۳۶۴ خورشیدی)

درگذشت “استاد جلیل ضیاپور”، پژوهشگر و نقاش، پدر نقاشی مدرن ایران. (۱۳۷۸ خورشیدی)

درگذشت “مرتضی احمدی”، بازیگر سینما و تلویزیون، صداپیشه و خواننده. (۱۳۹۳ خورشیدی)

درگذشت “جیووانی بوکاچیو” ادیب و نویسنده معروف ایتالیایی، خالق اثر مشهور “دکامرون” (۱۳۷۵ م)

“رادیوم” به دست زن و شوهر دانشمند، “پیر” و “ماری کوری” کشف شد (۱۸۹۸ م)

استقلال اولیه “بلغارستان” از امپراتوری عثمانی (۱۹۰۸ م)

انتشار جدول کلمات متقاطع در روزنامه‌ها و انتشار آن برای نخستین بار در نشریه “نیویورک ورلد” (۱۹۱۳ م)

زادروز “اینریش بل” نویسنده‌ی آلمانی و خالق اثر “عقاید یک دلقک” (۱۹۱۷ م)

استقلال “نپال” از تحت‌الحمایت بریتانیا (۱۹۲۳ م)

درگذشت “اسکات فیتز جرالد” نویسنده‌ی آمریکایی رمان و داستان‌های کوتاه (۱۹۴۰ م)

زمین‌لرزه‌ای به شدت بیش از ۸ ریشتر در منطقه نانکایدو ژاپن روی داد و سونامی ایجاد کرد (۱۹۴۶ م)

انتخاب “شارل دو گل” به‌عنوان رییس‌جمهور فرانسه (۱۹۵۸ م)

افتتاح نمایشگاه مینیاتور ایران در موزه ملل شرق مسکو (۱۹۶۳ م)