روز امرداد از ماه دی/ نبرد تبریز و نیروهای روس در روزگار قاجار

امروز روز اَمُرداد از ماه دی 3762 زرتشتی، شنبه یکم دی‌ماه 1403 خورشیدی، بیست‌ویکم دسامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

درآغاز دو گوهر همزاد مینوی،
در سرشت و رویا شکوفا شدند.
که نیک و بد را
در اندیشه، گفتار و کردار پدیدار می‌کنند.
از این دو شیوه پیش روی،
نیکوکاران،
راه درست را گزینش خواهند کرد،
نه زیانکاران.

یسنا.هات ۳۰ بند۳

—————————— * ——————————-

اَمُرداد:
– هفتمین روزِ هر ماه سی‌روزه در گاه‌شمار زرتشتیان «اَمُرداد» نام دارد.

– در آیین زرتشتی، روز با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) آغاز می‌شود.

– واژه اَمُرداد که در اوستا به ریخت «اَمِرَه تات» آمده، به چمار(معنی) جاودانگی و بی‌مرگی است.

– در گاه‌شمار خورشیدی ایران، پنجمین ماه سال به اشتباه مُرداد نامیده شده است که به چم مرگ و نیستی است بنابراین پسندیده خواهد بود که این واژه را “امُرداد” بنویسیم و در گویش بیان کنیم تا بیان آن درست شود.

– امُرداد یکی از امشاسپندان و نماد بی‌مرگی و جاودانگی است.

– خویشکاری امشاسپند امُرداد در جهان استومند (مادی)، نگهبانی از گیاهان روی زمین، سرسبز و بارور نگاه داشتن خاک است.

——————————– * ———————————-

اشغال تبریز و سرکوب آزادی‌خواهان به دست روس‌ها

زمان اشغال تبریز به دست نیروهای روس‌ در سال ۱۲۹۰ خورشیدی، پادشاه قاجاری ایران محمد شاه قاجار بود. او از سال ۱۲۵۰ خورشیدی (۱۸۷۲ میلادی) تا سال ۱۲۹۴ خورشیدی (۱۹۱۴ میلادی) به عنوان پادشاه ایران فرمانروایی کرد.

این رویداد به دنبال دوران استبداد صغیر و فتح تهران به‌دست مشروطه‌خواهان رخ داد. در پی استخدام مستشار آمریکایی، مورگان شوستر، توسط دولت ایران برای اصلاح امور مالی ایران، حکومت تزاری روس و پادشاهی انگلیس مراتب ناخرسندی خود را از این استخدام ابراز داشتند و خواستار برکناری مستشار آمریکایی و اخراج او از ایران شدند. دولت تزاری روسیه حتا اولتیماتومی مبنی بر تهدید دولت ایران به اقدام نظامی صادر کرد.

سرانجام، در ۲۸ آذرماه سال ۱۲۹۰ خورشیدی و با وجود پیروی دولت ایران از اولتیماتوم روس، قوای روسیه توانستند پس از چندین روز اردو کشی و محاصره تبریز، این شهر را به اشغال خود درآورند. نیروهای روسی در این یورش و دوران اشغال 22 دسامبر سال 1911 (يكم دی ماه 1290) شماری را در تبریز به دار كشيدند. آمار دقیق کشته‌شدگان مردم تبریز به‌طور دقیق معلوم نیست، اما گزارش‌های مختلف تعداد کشته‌شدگان تبریزی را نزدیک‌به ۱۲۰۰ نفر تخمین زده‌اند. ایجاد ترس از این اقدام روس ها در مقامات دولتی به گونه‌ای بود كه معاون استاندار آذربایجان و فرمانده پادگان تبريز از بیم جان به كنسولگری انگلستان پناهنده شدند. در مشهد نیز روس‌ها مخالفان اولتیماتوم را سرکوب و اداره امور شهر را به دست گرفتند و نظامیان روس در رشت مستقر شدند و یک واحد نظامی روس نیز عازم قزوین شد. همچنین در قم مردم و روحانیون علیه زورگویی روسیه و انگلیس بپاخاستند زیراکه این زورگویی روسیه با موافقت و حمایت انگلیس انجام گرفته بود و ….
اخبار تبریز و مشهد که به تهران رسید، دوم دی‌ماه باردیگر در مجلس، نمایندگان مخالفت خوانی با اولتیماتوم را از سرگرفتند و به انتقاد از دولت که دست به اجرای آن زده بود پرداختند و مداخله مسلحانه روس ها و تخریب و کشتار توسط آنان به‌ویژه در تبریز و مشهد را مغایر استقلال، تمامیت و حاکمیت ایران خواندند که نخست وزیر از ناصرالمللک نایب السلطنهِ سلطان احمدشاه خواست که مجلس را منحل و دستور انتخابات دور سوم را صادر کند که سوم دی ماه مجلس منحل شد و پلیس آن دسته از نمایندگان را که حاضر به خارج شدن از مجلس نبودند بیرون کرد.

این اشغال منجر به اعتراضات و مقاومت‌هایی از سوی مردم تبریز شد، اما روس‌ها با سرکوب‌های شدید و استفاده از نیروی نظامی، این مقاومت‌ها را مهار کردند. اشغال تبریز نقطه عطفی در تاریخ ایران بود که نشان‌دهنده نیاز به اصلاحات سیاسی و اجتماعی بود و نقش مهمی در تحولات مشروطه‌خواهی ایران داشت.

————————- * —————————–

یادروز یکم دی‌ماه:

جشن روز میلاد خورشید و روز برابری انسان‌ها در ایران باستان

گاه زایش مهر و نور ، بر پویندگان فروغ و روشنایی خجسته باد.
یکم دی‌ماه به باور ایرانیان باستان، روز زایش دوباره خورشید پس از بلندترین شب سال، به استراحت می‌پرداختند و تعطیل عمومی بود. در این روز از کار دست می‌کشیدند چون نمی‌خواستند مرتکب بدی، به ویژه دروغ گفتن شوند زیرا انجام هر کار بد، هرچند کوچک، در این روز گناهی بزرگ شمرده می‌شد. این روز، روز برابری انسان‌ها بود و همگان از جمله شاه لباس ساده می‌پوشیدند تا یکسان به نظر آیند و کسی حق دستور دادن به دیگری را نداشت و کارها داوطلبانه انجام می‌گرفت، نه تحت امر. در این روز جنگ، خونریزی و شکار، ممنوع بود. ایرانیان در این روز در برابر درخت سرو که به آن به چشم نماد ایستادگی در برابر تاریکی و سرما می‌نگریستند، قول می‌دادند که تا سال بعد دست کم یک نهال سرو دیگر بکارند. در آثارالباقیه بیرونی، از روز یکم دی ماه، با عنوان “خور” نیز یاد شده‌ است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، “خُره روز” ثبت شده، اگر چه در برخی منابع دیگر “خرم روز” نامیده شده است. (روزنامک)

کشتار وحشیانه مردم تبریز به دست قزاقان روسی (۱۲۹۰ خورشیدی)

“مستوفی الممالک” رییس الوزرا، استعفا داد و “فرمانفرما” از طرف “سلطان احمد شاه” به رییس الوزرایی منصوب شد (۱۲۹۴ خورشیدی)

قوای روس در رباط کریم با قوای ژاندارم و سواران مسلح هندی جنگ بسیار شدیدی کردند که منجر به شکست قوای ژاندارم شد (۱۲۹۴ خورشیدی)

زادروز “استاد محمد نوری”، خواننده و آهنگساز شهیر ایرانی (۱۳۰۸ خورشیدی)

شروع به کار رسمی بانک مرکزی ایران با سرمایه ۳۶۰۰ میلیون ریال و ۵۴۱ کارمند (۱۳۳۹ خورشیدی)

ثبت ملی “تپه اسکندری هفشجان” به عنوان اولین اثر ملی استان چهارمحال و بختیاری و یکی از کهن‌ترین سکونتگاه‌های نوسنگی جهان به شماره ثبت ۸۸۶ (۱۳۴۸ خورشیدی)

بنیادگذاری خبرگزاری رادیو و تلویزیون ایران (۱۳۵۰ خورشیدی)

کنفرانس وزیران نفت و دارایی اوپک در تهران آغاز به کار کرد (۱۳۵۲ خورشیدی)

بمباران شدید آبادان توسط ارتش متجاوز عراق (۱۳۵۹ خورشیدی)

“تیراد یکم” دومین شاه ایران از دودمان اشکانیان، در زادروز خورشید در شهر “دامغان” بر تخت پادشاهی نشست و اطمینان داد که اشغالگران را به مدیترانه بریزد (۲۴۷ پیش از میلادی)

“طغرل سلجوقی” که نیروهای او بغداد را تصرف کرده بودند این شهر را ضمیمه قلمرو خود اعلام کرد. بغداد که قبلا یک روستا در نزدیکی مداین، پایتخت باستانی ایران بود در سال ۷۶۱ میلادی به تصمیم منصور خلیفه عباسی به صورت شهر درآمد و مرکز خلافت عباسیان شد. نام بغداد پارسی است به معنای هدیه خدا (۱۰۵۵ میلادی)

به تصمیم دوک حاکم بر امیرنشین مسکو، کار دوباره‌سازی “کرملین” آغاز شد. این ساختمان به صورت یک دژ و مشتمل بر چند ساختمانِ جداگانه در سال ۱۱۵۴ میلادی توسط حکمران وقت در داخل شهر مسکو و در کنار رودخانه ساخته شده بود که در ۱۲۳۶ میلادی به دست مغول‌ها که مسکو را تصرف کرده بودند کاملا ویران شد. (۱۳۳۹ میلادی)

ترکان عثمانی که از دیرباز در آناتولی مستقر شده بودند به “بسفور” و پشت دیوارهای قسطنطنیه رسیدند، ولی ۱۵ سال طول کشید تا این شهر را تصرف کنند (۱۴۳۸ میلادی). تصرف قسطنطنیه در سال ۱۴۵۳ میلادی صورت گرفت که آغاز قرون جدید و دوره‌ای دیگر از تاریخ است. فاتح قسطنطنیه نام این شهر را که تا قرن پنجم پایتخت روم شرقی بود و از آن پس به مرکز حکومت بیزانس تبدیل شده بود اسلامبول گذاشت و امپراتوری بزرگی به وجود آورد.

رخداد زلزله بزرگ در جزیره سیسیل در دریای مدیترانه، سه شهر بزرگ این جزیره ویران و ۸۰ هزار تن کشته شدند (۱۶۹۳ میلادی)

دولت فدرال آمریکا نخستین تحریم خارجی را از زمان تأسیس خود اِعمال کرد و اعلام داشت که داد و ستد با انگلستان و فرانسه را تحریم می‌کند تا این دو کشور مجبور به صلح با یکدیگر شوند. (۱۸۰۷ میلادی)

درگذشت خانم “جورج الیوت” نویسنده معروف انگلیسی. (۱۸۸۰ میلادی)

آغاز مذاکرات صلح روسیه و آلمان در جریان جنگ جهانی اول. (۱۹۱۷ میلادی)

خروج قوای مهاجم فرانسوی و انگلیسی از مصر پس از پایان جنگ سوئز. (۱۹۵۶ میلادی)

انتخاب “کورت والدهایم” به عنوان چهارمین دبیر کل سازمان ملل متحد (۱۹۷۱ میلادی)

روز استقلال کشور “جزایر مارشال” از ایالات متحده آمریکا. (۱۹۹۰ میلادی) “مجمع الجزایر مارشال” در منطقه اقیانوسیه قرار دارد. مساحت خشکی‌های جزایر مارشال حدود ۱۸۱ کیلومتر مربع است و بیش از ۵۱ هزار نفر جمعیت دارد. پایتخت این کشور، “ماجورو” و واحد پولش “دلار آمریکا” است. نوع حکومت آن جمهوری با دو مجلس قانون‏گذاری است.

انتقال قدرت به دولت موقت افغانستان پس از حمله آمریکا به این کشور. (۲۰۰۱ میلادی)