به بهانه‌ی پانصد و پانزدهمین سالگرد پیوند ایران و روسیه، نمایشگاهی از آثار پیشکشی تزارهای روس به شاهان قاجار در مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان برپاست.
به گزارش تارنمای امرداد، مسعود نصرتی سرپرست مجموعه جهانی کاخ گلستان درباره نمایشگاه برگزار شده در گنج‌خانه مردم‌شناسی به خبرنگار امرداد گفت: «پیوند ایران با روس پیوندی دیرینه است، به‌ویژه در دوران قاجار پیوند دوستی بالایی در سالیان دراز بین دو کشور بوده‌است. بنابراین پیشکش‌هایی مانند نشان‌ها (:مدال‌ها)، تابلو، ظروف، مجموعه‌ای از نگاره‌ها (:عکس‌ها) و اسنادی از سوی روس‌ها به ایران صورت گرفته‌بود. کاخ گلستان نیز نمایشگاهی را با عنوان «آثار اهدایی تزارهای روس به شاهان قاجار» در موزه مردم شناسی برگزار کرد.»
نصرتی در ادامه افزود: « شمار آثار به‌نمایش درآمده 60تاست که در روزهای دهه فجر به درازای 10 روز در دسترس دوست‌داران تاریخ و آثار هنری قرار دارد. آثار پیشکشی تزارهای روسیه به پادشاهان قاجار از پادشاهانی مانند کاترین که در روزگار فتحعلی‌شاه، الکساندر دورم و الکساندر سوم نیز از روزگار محمدشاه تا ناصرالدین شاه و نیکلای دوم واپسین تزار روس بوده‌است.»
از آثار ارزشمند یکی آلبوم عکس میناکاری و جواهر نشان است که در سفر سوم فرنگ مظفرالدین شاه سال 1284 خورشیدی در شهر سنت‌پترزبورگ به وی پیشکش شده و دیگری آثار مالاشیت (برگرفته از مالاکیت) که در دوره کاترین نیز دارای دیرینگی بالایی بوده و شامل رومیزی، نوشت‌ابزار و برخی تندیس‌ها از جنس سنگ مالاکیت و برنز هستند.
سرپرست کاخ گلستان از اثر ارزشمند دیگری که بسیار مورد توجه هیات ایران‌شناسان قرار گرفته، گفت: « از جمله اسنادی که بسیار مورد توجه هیات ایران‌شناس روس قرار گرفت، شاهنامه کاترین بزرگ بود و قرار بر این شد تا این هیات شاهنامه را بیشتر بررسی کنند.
کوتاه از شاهنامه کاترین بزرگ بنا به نوشته‌ای که در کنار اثر گذاشته شده است
پس از درگیری‌های چندین ساله بین آغا محمدخان قاجار و برادرش مرتضی قلی خان و پیروزی نهایی آغا محمد خان، مرتضی قلی‌خان که در این سال‌ها در بین کشورها هواداری برای خود دست‌وپا نکرده‌بود؛ به نمایندگی از سوی خویش سفیری را با آرمان به‌دست آوردن پشتیبانی سیاسی و نظامی ملکه کاترین بزرگ، امپراتریس توانمند روسیه، به این کشور می‌فرستد.
این نماینده با نام «محمد ایلچی ابن محمد حسن اشرفی» از بزرگان مازندران بود، به سوی روسیه حرکت می‌کند. دگرگونی‌های بزرگ دوران حکومت ملکه کاترین و هم‌چنین نظامات کشوری، لشکری و قضایی نوین که برگرفته از سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی کاترین بزرگ و شرایط اجتماعی آن دیار بود، به سراسش منظومه‌ای در 966 بیت شامل آثار کاترین در دریای مجاور می‌کند.
پس از سرایش این منظومه و ارایه آن به ملکه کاترین بزرگ و پس از برگرداندن (:ترجمه) آن به زبان روسی، سرانجام در سال 1793 میلادی این منظومه به همراه ترجمه روسی آن، به‌گونه یک کتاب به قطع خشتی و در 138 وریه (:صفحه)، به‌وسیله چاپخانه پادشاهی سن‌پترزبورگ به زیور آراسته گردید.
این شاهنامه در گذر زمان به کتابخانه ناصرالدین شاه راه پیدا کرده و با توجه به این‌که در آن روزگار، ایرانیان با چاپ سربی میانه‌ی خوبی نداشتند و وی دوست‌دار نسخه‌های خطی بود، دستور نوشتن نسخه چاپ روسیه، به‌یکی از خوشنویسان دربار داده می‌شود و دست‌نوشته‌ای با خط نستعلیق از روی نسخه اصلی تهیه می‌گردد.
در زمانی دیگر نسخه چاپ روسیه به‌دست احمد گلچین معانی رسیده و وی نیز این کتاب را در آذرماه سال 1344 خورشیدی، به شماره 36977 وقف کتابخانه آستان قدس رضوی می‌کند.
شوربختانه از نسخه‌ی مورد نظر چند برگی گم شده و به‌همین انگیزه نسخه آستان قدس شامل همه بیت‌های این شاهنامه نیست، ولی رونوشتی که به‌دستور ناصرالدین شاه از روی نسخه کامل نوشته و در مرکز اسناد تاریخی کاخ گلستان قرار دارد، همه بیت‌های شاهنامه را شامل می‌شود که در نوع خود بی‌مانند است.
دوست‌داران اسناد تاریخی می‌توانند تا پایان دهه فجر از نمایشگاه «آثار اهدایی تزارهای روس به شاهان قاجار» در گنج‌خانه مردم‌شناسی کاخ گلستان به‌آدرس خیابان پانزده خرداد، میدان ارگ از ساعت 9 تا 17 دیدن کنند
تندیس برنزی عباس میرزا نایب السلطنه فتحعلی شاه دومین پادشاه قاجار ـ پیشکشی دربار روسیه به دربار ایران، اثر تئودور توماس، اتریش ـ وین سده 19 میلادی
آلبوم عکس پیشکش درباره روسیه به مظفرالدین شاه در سال 1279 خورشیدی
این کتاب برگردانی است از نسخه ای که در سال 1268 خورشیدی به وسیله ژنرال لیوتنال استپان یوسیفوویچ کیشمیش اف در دو پوشینه درباره نادرشاه و جنگهای وی
و حادثه‌های پیش و پس از آن را بیان کرده است
آلبوم میناکاری و جواهر نشان، پیشکش به مظفرالدین شاه قاجار در شهر پترزبورگ، سال 1284 خورشیدی
شاهنامه کاترین بزرگ
پیشکش دربار روسیه به فتحعلی شاه در سده 12 خورشیدی
فرتور از مارال آریایی است.
6744
