کشتار سنگ‌دلانه‌ی کوسه‌های سرچکشی در حاشیه‌ی خلیج‌فارس روی می‌دهد و تصاویر آن منتشر می‌شود. همه به گونه ای ناراحت و نگران هستند اما کسی مسوولیت آن را گردن نمی‌گیرد. آیا این رویداد نشانه‌ی عدم نظارت است یا ضعف در اجرای قانون؟ همه استان‌های خلیج‌فارسی باید مسوولیت چنین فاجعه‌ای را بپذیرند؛ و نیز صیادانی که برای تامین معیشت و یا کسب سود بیشتر به تخریب گسترده‌ی منابع طبیعی و محیط زیست می‌پردازند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، کوسه سرچکشی از پرآوازه‌ترین انواع کوسه‌ها است و با توجه به ممنوعیت صید و خطر انقراض نسل این‌گونه از کوسه‌ها نیاز است که از آنان مراقبت کنیم تا به انقراض کشیده نشوند.
شیلات باید نظارت بیشتری داشته باشد، هر چند هزینه چنین کارهایی بالا است اما لازم است نظارت و گشت‌های دریایی بیشتر شود چرا که شیوه‌ی صید این کوسه‌ها و سپس قطعه‌قطعه کردن آنان که به یک کشتار دسته جمعی همانند است، تاسف‌بار است.
شوربختانه هرگونه رویدادغم‌انگیزی، از صید غیرمجاز گرفته تا ریختن فاضلاب و انباشت (:دپو) زباله، در خلیج‌فارس رخ می‌دهد. گویی همه تنها نام آن را می‌خواهند اما حفاظت، نظارت و پیشگیری کاملی برای منع بروز آلودگی و نابودی انجام نمی‌شود.
نسل کوسه‌های خلیج‌فارس در حال انقراض است
حسین شادکامی، کارشناس صید و بهره‌برداری شیلات استان بوشهر، گفت: «اکوسیستم دریایی زنجیره به هم پیوسته‌ای است که در آن رفتار یک گونه بر گونه‌های دیگر تاثیر دارد و تداوم حیات زیستی در خلیج‌فارس برگرفته از جریان اقیانوسی است که وارد این حوضه‌ی آبی می‌شود و فاصله طبقات زیستی گونه‌ها به کمترین حد خود می‌رسد. از این‌رو حساسیت موضوع در بحث مدیریت صید و بهره برداری درخور اهمیت است».
به گفته‌ی او، آلودگی‌های زیست محیطی امروزی در خلیج فارس می‌تواند تاثیرات زیان‌باری بر زیست آبزیان داشته باشد که از این دید کوسه‌ها نیز به سبب حساسیت بالا در آستانه‌ی خطر قرار دارند.
وی با گفتن اینکه شوربختانه نسل کوسه‌های خلیج فارس در حال انقراض است، گفت: «عوامل زیادی همچون صید غیرمجاز و بی‌رویه، برداشت بیش از حد این‌گونه آبزی با ابزارهای صید همچون ترال و یا قلاب، در انقراض این گونه، نقش دارد».
این کارشناس با اشاره به صید ترال و مشکلاتی که برای دریا ایجاد می‌کند و همچنین سودجویی برخی صیادان گفت: «مشکل اصلی نحوه‌ی شکار کوسه‌ها و صید بی رویه است که می‌تواند به انقراض نسل آنان منجر شود. در منطقه بندرعباس از گاوبندی تا تنگه هرمز به سمت جاسک و میناب بیشترین مقر این نوع کوسه‌ها است اما متاسفانه حالا کوسه‌های کمی باقی مانده است».
همه‌ی ما مقصر هستیم
شادکامی بر این نکته پافشاری کرد که: «خلیج فارس متعلق به همه دنیاست و همه ما مقصر هستیم، از کارشناس گرفته تا صیادان و حتی جامعه‌ی محلی. اینکه بگوییم بوشهر یا هرمزگان درست نیست. وقتی که دنیا به این قضیه نگاه می‌کند می‌گویند در ایران این جنایت اتفاق افتاده است نه در هرمزگان و یا بوشهر یا جای دیگر».
کارشناس صید و بهره‌برداری شیلات استان بوشهر افزود: «متاسفانه دیگر کوسه‌ای در خلیج‌فارس نمی‌بینید و نسل کوسه‌ها از بین رفته است. با وجود اینکه چندین سال است خرید و فروش آن ممنوع شده و دیگر آماری هم ارایه نمی‌شود اما متاسفانه صید ترال همچنان وجود دارد و مدیریت و نظارت ضعیف باعث شده این اتفاقات تداوم داشته باشد».
به گفته‌ی این کارشناس ارزش افزوده در صنعت، تهیه نخ‌های جراحی و بخیه، استفاده خوراکی از گوشت کم‌چرب کوسه به شکل فیله منجمد و کنسروی و باله‌ها در تهیه سوپ (چین)، و کاربردهای دیگر پوست کوسه در ساخت کیف و کفش و کبد و جگر آن در صنایع دارویی و صنعتی از جمله دلایل صید کوسه‌ها سرچکشی از سوی صیادان است.
وی با پافشاری بر بایستگی حفاظت از گونه‌های در معرض خطر گفت: «برای تعادل بخشیدن به زنجیره‌ی زیستی و حفظ اکوسیستم دریایی باید نظارت بیشتری انجام شود تا شاید بتوان از صید بی‌رویه‌ی کوسه‌ها و انقراض نسل آن جلوگیری کرد».
شادکامی افزود: «در طول چند دهه اخیر فشار بر ذخیره‌ی دریایی به حدی رسیده که هشدارهای جهانی توسط مراجع ذیصلاح اعلام شده است. با توجه به خطر انقراض نسل کوسه‌ماهیان، فائو (سازمان بین المللی خواربار و کشاورزی ملل متحد) صید این گونه از آبزیان را ممنوع اعلام کرده و جریمه‌های سنگینی نیز برای آن در نظر گرفته است».
با ناقوس خطر زیستی روبهرو هستیم
کارشناس صید و بهره‌برداری شیلات بوشهر یادآور شد: «متاسفانه صید و کشتار کوسه‌های سرچکشی نیز در سواحل جنوبی و استان‌های حاشیه‌ی خلیج‌فارس روی می‌دهد. البته این احتمال وجود دارد که این گونه آبزی همراه با صید ضمنی صیادان تورپیچ شود ولی در این شرایط صیاد وظیفه دارد کوسه‌های به دام افتاده را آزاد کرده و از انتقال آن‌ها به ساحل بپرهیزد».
وی در دنباله افزود: «با توجه به برداشت غیرمجاز و بی‌رویه از منابع دریایی در حال کاهش و انقراض نسل گونه‌های زیستی با ناقوس خطر زیستی روبهرو هستیم به‌ویژه در چند دهه‌ی اخیر که با تغییرات اقلیمی، توسعه ساحل به دریا و تلاش برای نشان دادن آمارها برای اخذ امتیاز مدیریت صید؛ توجه به برداشت بیش از حد ذخایر دریایی پایداری ذخیره را به اغما کشانده است».
شوک آنی زیست‌محیطی و انقراض گونه‌های دریایی
برداشت بی‌رویه و انجام صید غیرمجاز می‌تواند موجب شوک آنی زیست‌محیطی و انقراض گونه‌های دریایی و بسیار مشکلات و آسیب‌های جبران‌ناپذیری شود.
همه می‌دانند که آسیب به محیط زیست خشکی و دریا جبران ناپذیر است و متخلفان این حوزه باید بر اساس قانون مجازات شوند. کوسه به جز انسان دشمن دیگری در طبیعت ندارد و شکار این آبزی توسط انسان‌ها باعث شده جمعیت کوسه‌های سرچکشی در اقیانوس انقدر کم شود که بیم نابودی و ناپدید شدن این گونه‌ها می‌رود.
سازمان شیلات به عنوان متولی نظارت بر صید و صیادی وظیفه دارد این کار را با دقت بیشتری انجام دهد اما نظارت‌های شیلات بر فعالیت صیادان بسیار محدود است. محیط زیست و طبیعت ما همواره از همه‌سو آماج ضربه و آسیب بوده است. شوربختانه برخی مدیران و کارشناسان این حوزه فاقد دانش و علم محیط زیستی هستند و تنها به دید اقتصادی به این قضیه نگاه می‌شود، اما آیا می‌توان اقتصاد را با محیط زیست معامله کرد؟ آن‌هم در زمانی که مرگ جهان را درنوردیده و همه چیز روبه زوال است؟
