امروز آسمان ایزد از ماه اردیبهشت سال 3758 زرتشتی، آدینه 26 اردیبهشتماه 1399 خورشیدی، 15 می 2020 میلادی
تاریخنگاران از رویارویی سربازان اسکندر با ایرانیان در آوردگاه شهر ری به عنوان نخستین جنگ خیابانی تاریخ بشر نام بردهاند.
کالیس تنیس تاریخنگار رسمی اسکندر که در حمله به آسیا با او بود شرح جنگ شهر ری را نوشته است که با برابری گاهشمارها ۱۶(یا ۱۷) ماه می سال ۳۳۰ پیش از میلاد آغاز شده بود و تاریخنگاران نظامی از آن به عنوان نخستین جنگ خیابانی بشر، به مفهوم امروز، نام بردهاند.
برابر با نوشتهی «کالیس تنیس»، در آن روز (دو هزار و ۳۳۶ سال پیش در روزی چون امروز) در داخل شهر ری میان نیروهای اسکندر و واحدهای نظامی در حال پسروی ایران نبردی خونین و کوچه به کوچه آغاز شد که سه روز به درازا کشید. نیروهای اسکندر پس از پیروزی در جنگ گائوگاملا (محلی نزدیک به اربیل واقع در شمال عراق امروز) به تعقیب سربازان ایران ادامه داده و پس از چند برخورد کوتاه از جمله نبرد همدان، به ری رسیده بودند.
نیروهای محلی در ارگ شهر دست به مقاومت زدند و سربازانی که در جریان پسروی بودند در کوچهها و خانههای شهر با اسکندریان به زدوخورد پرداختند. با این که در این جنگ خیابانی برنده و بازنده مشخص نبود، نیروهای ایران در سومین شب، ناگهان دست به پسروی و خروج از شهر زدند و عازم شهر صد دروازه (دامغان) شدند.
پس از پسروی آنان که تعجبآور بود، ارگ شهر هم سقوط کرد. داریوش سوم شاه وقت که با این سربازان از اربیل (اربلا) عقب نشینی کرده بود، میان راه، به صلاحدید افسران ارتش و تایید یک شاهزاده هخامنشی کشته شد تا به دست اسکندر نیافتد و شکنجه و تحقیر نشود. مورخان، شکست ایران از اسکندر مقدونی را به حساب شخصیت ضعیف، دو دلی و قاطع نبودن داریوش سوم نوشته اند. بررسی تاریخ کهن این مرزوبوم نشان میدهد که هرگونه شکست نظامی و تغییر حکومت در زمان زمامداران ضعیف انجام شده است.
بیستوهفتمین روز از هر ماه در گاهشمار مزدیسنی آسمان نامیده میشود. آسمان از آفریدههای اهورایی و ایزد نگهدارندهی سپهر. واژهی آسمان در اوستا به صورت اسن، اسمن، در پارسی میانه و در پازند به صورت آسمان آمده است. این واژه در اوستا به چم (:معنی) سنگ نیز به کار رفته است. آسمان نخستین آفریدهی اهورامزدا پیش از جهان مادی است که آغاز و انجام آن نادیدنی است. (یشتها فروردین یشت بند۳) و در اوستا ستوده شده است.آفرینش دیگر پدیدهها با آسمان در پیوند است. به این معنی که اهورامزدا از گوهر آسمان آب و از آب زمین را آفرید. و به یاری آسمان شادی را آفرید. “که در دوران آمیختگی که ”روزگار ماست” آفریدگان به شادی زندگی کنند. ایرانیان باستان آسمان را هفت پایه میدانستند. نخست ابر پایهی دیگر سپهر اختران، سه دیگر ستارگان آلوده نشده، چهارم بهشت که ماه بدان پایه ایستد، ششم گاه امشاسپندان، هفتم روشنایی بیکران که جای اورمزد است. در برخی منابع برای آسمان فقط سه پایه، ستاره پایه و ماه پایه و خورشید پایه نام برده شده است اما در ادبیات پهلوی از هفت طبقهی آسمان یاد شده است. همکاران آسمان، شهریور، خور و مهر و انارم ”انغر روشن ”میباشند.
آسمان نخستین گیتیایی اهورامزداست و در گهنبار میدیوزرم آفریده شده است. آسمان از آفریده های بسیار زیبا و ستودنی اهورامزداست. آسمان برای ایرانیان باستان سرچشمه نور و گرمای خورشید بوده و همان گونه که خورشید نیایش می شده، آسمان هم ستوده می شده است.
در شاهنامه آمده است:
« مه بهمن و آسمان روز بود / که فالم بدین نامه پیروز بود».
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
آسمانروز ای چو ماه آسمان / باده نوش و دار دل را شادمان
جان ز باده شاد کن زیرا که عقل / باده را بیند همی شادی جان
هر زمان باده خور ای تازه چو گل / تازه کن شادی به باده هر زمان
