ایستادگی سپهبد ایرانی در برابر گسترش تازش تازیان

امروز مهر ایزد از ماه خورداد سال 3758 زرتشتی، چهارشنبه 14 خوردادماه 1399 خورشیدی، سوم ژوئن 2020 میلادی

ژوئن 652 میلادی (خردادماه) ـ ده سال پس از جنگ نهاوند، قارن یکی از ژنرال‌های ارتش ایران در آن جنگ ـ در مقاومت دیگری از پای درآمد.
در جنگ نهاوند، سپاهیان ایران از تازیان شکست خوردند. ریشه شکست ایرانیان از تازیان در سه نبرد سده‌ی هفتم میلادی را برخلاف ظرفیت نظامی بالاتر باید در فساد دولتی، اقدامات نادرست، مبارزه بزرگان و ژنرال‌ها بر سر کسب قدرت و گسترش روزافزون فاصله فقیر و غنی در جامعه ایران وقت و ناامیدی و نارضایتی‌های ناشی از آن جستجو کرد که از زمان خسروپرویز به‌وجود آمده بود.
ژنرال قارن برای ادامه مقاومت در برابر گسترش سلطه تازیان، از نهاوند به هرات رفته بود و سپاهی از مردم هرات، فراه و کهستان [ساتراپی باستانی آریا] برای جنگ با تازی فراهم ساخته بود و چون در پیشاپیش این سپاه حرکت می‌کرد در نخستین تماس دو نیرو، هدف یک تیر قرارگرفت و کشته شد و سپاهِ بدون سردارِ او به ارگ هرات پس‌نشینی کرد.
در این جنگ، فرماندهی نیروهای عرب را «ابن خازم» برعهده داشت.
رویدادهای دو قرن، از چیرگی تازی بر ایران تا زمان بپاخیزی‌های گسترده، به درستی و مشروح رویدادنگاری نشده است تا راستی رویداد بر تاریخ‌نگارانِ پس از قرن نهم میلادی روشن و مستند باشد و داوری درباره‌ی آنها درست و دقیق انجام شود.

دو مهر است با من که چو آفتاب

بتابد شب تیره چو بیند آفتاب

در فرهنگ‌های فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانسته‌اند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست..مهر که در اوستا « میثرَ» خوانده می‌شود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت است که ایزد فروغ و روشنایی خوانده می‌شود. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت، دوستی و عشق، تدبیر برای یافتن دارایی و خواسته‌ها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است.

مهر ایزد موکل بر فعالیت‌های است که دو طرف دعوا دارند. هر کجا دو طرف دعوا باشد ایزد مهر به دادگستری، دوستی، قول و قرار، پیمان‌ حاضر است.

مهر یکی از برجسته‌ترین ایزدان در دین زرتشتی است. یکی از سه ایزدانی است که نامش در دوازده ماه سال آمده است. یکی از طولانی‌ترین یشت‌ها به مهریشت ویژه شده است.

فردوسی می‌سراید:

«دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب».

ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی می‌دهد. مهر نام آتشکده‌ای نیز بوده است.

فردوسی پیرامون آن می‌سراید:

«چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر»

نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است.