اله‌آباد یعنی عقاب، روستایی كه دوباره آباد شد

با روستا شناسی یزد رفتیم سراغ دیاری که زادگاه پدر من است . با دیدن آنجا دلم می‌گرفت که چرا بابابزرگم، رستم یزدانی كه کدخدای اله‌آباد بود، زنده نیست تا بالاخره آباد شدن دوباره‌ی روستا را ببیند، خدا بیامرزدش همیشه در فکر آباد کردن و کشاورزی و دامداری بود.

به سراغ فرنشین اله‌آباد آقای شاهرخ باستانی رفتم تا كمی از تاریچه اله‌آباد برایم بگوید:

چنانکه از نامش برمی‌آید روستایی بلند پرواز و پیشرفته در سطح منطقه در طول تاریخ خود بوده است. نام اله‌آباد یعنی عقاب، این روستا با همین نام در بین روستاهای اطراف پرآوازه و مشهور بوده است. روستای اله‌آباد با مساحتی حدود 30 کیلومتر مربع در ده کیلومتری شهرستان و در مسیر اصلی جاده یزد – اردکان قراردارد و از موقعیت جغرافیایی از قدیم تاکنون بوده است یعنی این روستا در مسیر زارچ، اشکذر، فیروزآباد، مجومرد، علی آباد، جعفرآباد، حسین آباد، عصرآباد و رحمت آباد بوده و از زمانی‌که با حیوانات عبور می‌کردند تاکنون که خودرو جایگزین شده، محل گذر بوده و از این لحاظ موقعیت خیلی خوبی داشته است. اله‌آباد تاریخچه‌ای صدساله و پرفراز و نشیب را تجربه کرده است. روستایی که در طول تاریخ چندین بار به علت خشک‌سالی و خشک شدن قنوات، خالی از سکنه شده و دوباره با تلاش بی‌وقفه به موقعیت اصلی خود برگشته است و اکنون هم به یاری خدا آن دوره سکون و سکوت به پایان رسیده و دوباره فعالیتی نو در آن آغاز شده است.

اله‌آباد دارای قناتی بوده که سرچشمه اصلی آن شاید باورکردنی نباشد بیش از 9 فرسنگ (نزدیک به 60 کیلومتر) با روستا فاصله داشته است. سرچشمه اصلی اله‌آباد در نزدیکی خویدک یزد در راه بافق بود. این قنات با تلاش مردم این روستا تا 30 سال پیش جاری بوده ولی به علت حفر چاه‌های عمیق در خویدک و فهرج کم‌کم آن قنات خشک شد که افرادی همچون سهراب یزدانی با مخارج خود تلاش كرد دوباره قنات را زنده كند ولی به علت مسافت زیاد و ساخت و سازهای فراوان مسیر قنات مقدور نشد و کار بی‌نتیجه ماند. اله‌آباد از شرق به شهر یزد و از غرب به اشکذر و از جنوب به زارچ و از شمال به کویر لوت می‌رسد دارای دو محله اصلی بوده که زرتشتیان و مسلمانان در محله‌ای جداگانه زندگی می‌کرده‌اند ولی با هم زندگی مسالمت‌آمیزی داشته و در طول تاریخ وقایع خاصی گزارش نشده است. جمعیت زرتشتیان این روستا در آخرین سرشماری که ما در دست داریم 135 الی 110 خانوار و بالغ بر 495 نفر جمعیت داشته است.

اله‌آباد دارای دو مدرسه یکی پسرانه و دیگری دخترانه است که مدرسه پسرانه گودرزی در سال 1286 از سوی گودرزمهر بازسازی انجام داده که قبلاً مدرسه توسط انجمن اکابر هند ساخته شده بود، و به نام مدرسه گودرزی اله‌آباد دوباره آغاز به كار کرده است. تا آنجا که ذهن من کمک می‌کند از آموزگاران مدرسه گودرز می‌توان استاد بمان، استاد شهریار، استاد رستم یزدانی، بهرام شهریاری، استاد خدابخش یزدانی و مهربان برزوئیان را نام برد. این مدرسه مدتی پس از انقلاب هم فعال بود ولی به علت کمبود دانش‌آموز تعطیل و به جای آن مدرسه‌ای با همین نام در محله مسلمان‌نشین ساخته شد و فعال است.  مدرسه گودرز قدیم پارسال با بودجه معادل 30 میلیون ریال از سوی سازمان میراث فرهنگی بازسازی شد و اکنون دراختیار آموزش و پرورش زارچ است.

مدرسه شاهپوری از سوی شاهپور مزدا و رستم مزدا دو برادر خیراله‌آبادی در سال 1315 تأسیس شده است. این مدرسه تا اوایل انقلاب غیردولتی بوده و مخارج از سوی انجمن تهران و انجمن ایران بمبئی پرداخت می‌شده است. این مدرسه در اوایل انقلاب تغییر نام یافت که مورد اعتراض انجمن زرتشتیان اله‌آباد قرار گرفت و اکنون به صورت مخروبه‌ای بدون در و پنجره و دیوار است که با اینکه چندین بار به آموزش و پرورش زارچ مراجعه كردیم و نمایندگان چندین دوره هم كارهایی كردند ولی نتوانستیم آن را تحویل بگیریم و بازسازی كنیم که این امر باعث نگرانی و ناراحتی همکیشان شده است. نخستین آموزگار آن سرور کابلی همسر روانشاد اردشیرخاضع بود.

در‌مهراله‌آباد از سوی خسرو مهر بنامگانه فرزند جوان ناکامش بنا شد که به گفته قدیمی‌ها در مهر درسال 1286 بازسازی شده و تاکنون چندین بار بازسازی و مرمت از سوی افراد گوناگون صورت گرفته است. دخمه اله‌آباد که باز از سوی خسرو مهر از بنیانگذاران اله‌آباد بعد از یک خشکسالی طولانی و برگشت آب قنات به این روستا بوده انجام شده است.

اله‌آباد یک باب حمام عمومی داشته که توسط خانواده مزدا ساخته شده و در اوایل انقلاب از سوی جهاد سازندگی بازسازی شده است ولی اکنون درآن بسته و سنگ‌نوشته آن نیز به سرقت رفته است.

آب انبار اله‌آباد که از سوی دولت مهر ساخته شده دارای دو شیر جداگانه برای افراد زرتشتی و مسلمان بوده و به یاد داریم که استاد خدابخش از انباری که در ته آب انبار بود به عنوان یخچال طبیعی برای خنک کردن نوشیدنی استفاده می‌کرد.

خواجه خضراز سوی شابهرام کیخسرو ساختمان اولیه آن ساخته شده و از سوی گشتاسب فریدون بازسازی شده است ولی در دهه 70 از سوی فرزند شابهرام کیخسرو پرویز دوباره بازسازی شده و مرمت اساسی ومحوطه سازی شد. و محلی است برای زیارت برای همکیشان که خادمی آن را روانشاد رستم شهریار بر دوش داشت و اکنون فرزندان وی این زحمت را می‌کشند

اله‌آباد دارای انجمنی است كه در سال 1333 از سوی خدابخش یزدانی پایه‌گذاری شد و تا كنون فعال است.

اله‌آباد دارای محصولات كشاورزی زیادی بود و اهالی این روستا بیشتر نیازهای خود را از همین محصولات برطرف می‌كردند، معروفترین محصولات آن خیار سبز و پیاز است.

درِ دروازه اله‌آباد درخت بزرگ و كهنسالی بود كه قطر آن به دو متر می‌رسید و جوی آبی هم از كنارآن می‌گذشت و سایه‌انداز بسیار خوبی داشت و محل جمع شدن اهالی ده بود. درِ دروازه خاطراتی برای همه اهالی روستا دارد.

موقعیت كنونی اله‌آباد:

با همت هموندان كمیسیون كشاورزی انجمن كارهایی در روستا انجام شد تا از نابودی و تخلیه كامل جلوگیری شود. انجمن زرتشتیان اله‌آباد تلاش دارد همه‌ی آیین‌های دینی از سال و گهنبار گرفته تا آیین‌های دیگر را در روستا برگزار كند که اله‌آباد از یادها نرود. اینك انجمن با تشویق‌هایی كه انجام داده شاهد آن است كه همكیشان درحال بازسازی خانه‌های پدری‌شان هستند و این خود جای امیدواری دارد.