آیین سدرهپوشی* همگانی پنجشنبه 26 امردادماه 1396 خورشیدی در همایشگاه مارکار تهرانپارس برگزار میشود. زرتشتیان برای هر آیین (آیین شادی و آیین درگذشتگان) سفرهای ویژه میاندازند و به همین بهانه با دو موبد زرتشتی دربارهی سفرهی آیین سدرهپوشی به گفتوگو نشستیم.
موبد پدرام سروشپور سدرهپوشی را یکی از کهنترین آیینهای زرتشتیان میداند و میگوید: سدرهپوشی پذیرفتن دین بهی است از سوی نوجوانانی که به آگاهی و خرد دینی رسیدهاند. نوجوان سدرهپوششده از این پس خویشکاری خود میداند با پدر و مادر در نیایشها و آیین دینی همراه باشد.
بنابر گفتهی وی این آیین در گذشته به سادگی و به دور از تجمل برگزار میشد: «سفرهای میانداختند و چیدنیهای سفره همچون سینی فلزی، چراغ یا شمع روشن، گلدانی گُل و سرو با آب که هر یک نمادی از آفرینش است در آن جای میدادند.»
موبد سروشپور برنج و آویشن همراه با کمربند کُشتی باز نشده را از چیدنیهای ویژهی این سفرهی آیینی برشمرد. هر یک از این چیدنیهای درون سفره نمادی از آفرینش هستند که موبد مهربان فیروزگری اینگونه به تفسیر آنها میپردازد: سفرهای که بر روی زمین پهن میشود نماد سِپَندارمَذ اَمشاسپَند** و زمین است. در آیین سدرهپوشی چراغ یا شمعی روشن بر روی سفره میگذارند و چون در گذشته از چربی حیوانی برای سوخت بهره میبردند آن را نمادی از وَهمَن امشاسپند، نگهبان چارپایان، میدانند. همچنین چراغ به شوند روشناییاش نماد اَردیبهشت امشاسپند، نگهبان آتش، است.
وی میافزاید: سینی فلزی نماد شهریور امشاسپند، نگهبان فلزات، است و لُرک که آمیختهای از آجیل و شیرینی است در سینی فلزی جای دارد.
موبد فیروزگری دیگر چیدنی سفرهی سدرهپوشی را گلدانی پر از آب با شاخههای سرو و گل برمیشمارد که آب نمادی از خورداد امشاسپند، نگهبان آب، و سرو نمادی از امرداد امشاسپند و بیمرگی و جاودانگی است.
وی نماد برجستهی این سفرهی آیینی را ظرفی از آویشن و برنج که کُشتی باز نشده بر روی آن جای دارد میداند وی میگوید: آویشن برگی همیشه سبز و نمادی از زندگی و تندرستی، و برنج نشانهای از خیر و برکت است.
* سدره پیراهنی سفیدرنگ است که از كتان یا پنبه از ٩ تكه تشکیل شده است و یقه ندارد. سدره در اوستا «وهومنوستره» (جامهی نیكاندیش) خوانده میشود و نشانهی بیرونی یك زرتشتی است. سپیدی سدره یادآور آن است كه درون هر زرتشتی باید سپید و به دور از هرگونه حسد و خشم و كینه باشد. در جلو و پشت سدره، در جایی كه دور گردن قرار میگیرد، لایهای پارچه هست كه كیسهی گناه و كِرفِه است و برای یادآوری اینكه هرگاه كار بد یا گناهی از فرد زرتشتی سر زند، به گردن او خواهد بود و باید پاسخگو باشد.
كُشتی كمربندی بافتهشده از ٧٢ نخ است. این ٧٢ نخ شش بخش دارد كه هر یك از آنها دارای ١٢ نخ است. كشتی روی سدره پوشیده میشود. هر فرد زرتشتی باید هنگام خواندن نماز، كشتی را از كمر باز كرده و دوباره به كمر ببندد (به این كار «كشتی نو كردن» میگویند و نشان از ارادهی دوباره برای گسترش راستی در این جهان است).
** امشاسپند در اوستا بهگونهی «امشه سپند» آمده و به چَم(:معنای) «پاک بیمرگ» یا «پاک جاوید» است. شمار امشاسپندان شش است كه در برخی روایتها اهورامزدا را امشاسپند هفتم دانستهاند. امشاسپندان فروزههای اهورامزدا هستند كه عبارتند از: وهومنه (بهمن)، اَشَهوَهیشتَ (اردیبهشت)، خشَترَوَئیریَه (شهریور)، سپَنتَهآرمَئیتی (سپندارمذ، اسفند)، هَئروَتات (خورداد)، اَمِرَتات (اَمرداد).
توضیحات موبد دکتر مهربان پولادی درباره سدرهپوشی را در اینجا ببینید