کشف اسکلت‌های انسانی و جانوری توان افزایش ظرفیت‌های تازه‌ای را در سایت جهانی تخت‌جمشید فراهم می‌آورد که می‌تواند این مجموعه را در زمینه‌ی گردشگری، ادبی، تاریخی و فرهنگی به نمونه‌ای یگانه در ایران و جهان برساند.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، کشف تازه در تخت‌جمشید که خبر آن 26 امردادماه امسال بازگو شد، دربردارنده‌ی اسکلت‌های انسانی و جانوری در آبراهه‌های این مجموعه‌ی جهانی، نگاه‌ها را متوجه تاریخ و بازگفت پس پشت این یافته‌ها کرده است.
در آغاز گفته شد که ۱۱ اسکلت انسانی و ۲ اسکلت سگ‌سانان در جریان لایروبی آبراهه از دروازه‌ی نیمه‌تمام به‌سوی حیاط صدستون پیدا شده است و سپس دو اسکلت انسانی دیگر نیز نمایان شد که شمار این یافته‌ها را افزایش داد.
شکل جای‌گیری این استخوان‌ها نشان می‌دهد که به گمان بسیار این افراد خاکسپاری نشده‌اند بلکه در جریان زد و خوردی که ممکن است به تازش اسکندر مقدونی به ایران پیوند داشته باشد، کشته شده و در آبراهه‌ها رها شده باشند.
یافتن این اسکلت‌های انسانی مسوولیت بسیاری را فراروی دست‌اندرکاران بخش میراث فرهنگی قرار می‌دهد و می‌تواند دری تازه به روی گردشگری روایت‌محور و آفرینشگرانه بگشاید و حتا پای گردشگری ادبی را به این میراث باستانی باز کند.
امیرحسین حکمت‌نیا مدرس، پژوهشگر و کنش‌گر گردشگری، درباره‌ی ارزش یافتن اسکلت‌های انسانی و حیوانی در مجموعه جهانی تخت‌جمشید گفت: «گردشگری مقابر و گورستان‌ها به تازگی رواج یافته است و براساس آن برخی شهرها همچون اصفهان با معرفی گورستان تخت فولاد و تبریز با ایجاد سایت‌موزه عصر آهن در این بخش‌ها گام نهاده‌اند».
به گفته‌ی او کشف بقایای استخوانی در تخت‌جمشید می‌تواند به ژرفای گردشگری و فرهنگی مجموعه‌های تاریخی فارس بیفزاید.
اسکلت‌های تخت‌جمشید به سرنوشت تپه پوستچی دچار نشود
حکمت‌نیا با اشاره به وجود نمونه‌های خوب گردشگری گورستان‌ها در ایران و جهان گفت: «پیش از این بقایای ۷هزار و ۲۰۰ ساله استخوانی در تپه پوستچی شیراز مربوط به یک روستای عصر باکون یافت شد؛ اما همچنان اندر خم یک کوچه مانده‌ایم و این مجموعه به سایت‌موزه بدل نشده است و کهن‌ترین یافته‌های مربوط به قدمت شهر شیراز به نمایش دقیق درنیامده است».
وی افزود: «پیدا شدن شواهد استخوانی در تخت‌جمشید گویای این است که از روزگاری که ارنست هرتسفلد باستان‌شناس آلمانی، همزمان با دوره‌ی پهلوی نخست در این مجموعه کاوش می‌کرد تا امروز، شگفتی‌های بسیاری در تخت‌جمشید و ارگ پارسه وجود دارد و روز‌به‌روز بر آن افزوده می‌شود».
این پژوهشگر بخش گردشگری در همین زمینه به پیدا شدن تل‌اجری به دست باستان‌شناسان ایرانی و ایتالیایی اشاره کرد که یافته ارزشمندی برای شهر پارسه بود.
حکمت‌نیا با گفتن اینکه بایسته است به گردشگری روایت‌محور و آفرینشگر که از سال ۲۰۰۰ میلادی باعنوان نسل سوم گردشگری در جهان آغاز به کار کرده است، اهمیتی ویژه داده شود، گفت: «در گردشگری خلاق و روایت‌محور یافته‌های باستان‌شناسی به سندی برای ارایه روایت بدل می‌شود که سبب می‌شود گردشگر حضور خود را در لایه‌های تاریخی بیشتر احساس کند و هویت و تعلق خاطری به آن بنا یا آن شهر بیابد».
اکتشافات نوین زمینه‌ی نمایش تاریخ را در چهارچوبی خلاقانه فراهم می‌آورد
او ادامه داد: «ویرانی تخت‌جمشید و فروپاشی امپراتوری هخامنشی به‌دست اسکندر سال‌هاست از سوی محققان ملی و بین‌المللی مورد مطالعه قرار گرفته است؛ اما تا امروز سندی برای نمایش این بخش مکتوب از تاریخ در دست نداشتیم و از همین رو اکتشافات جدید زمینه نمایش تاریخ را در قالب بیانی خلاقانه فراهم می‌آورد».
این مدرس گردشگری اظهار کرد: «اگر باستان‌شناسان اثبات کنند که پیدا شدن شواهد استخوانی در جریان فروپاشی تخت‌جمشید روی داده است، زمینه‌ای مناسب برای ارایه روایتی نوین ایجاد خواهد شد که در مسیر آن، پس از معرفی شکوه هنری پارسه، به جنگ‌های چندساله اسکندر و فروپاشی و خاموشی امپراتوری پارس می‌رسد و لایه‌های سیاهی از این تاریخ را نشان می دهد که سرانجامش کشتار یا تخریب یا آتش‌سوزی در تخت‌جمشید بوده است».
حکمت‌نیا با بیان اینکه تاکنون تنها برجای‌مانده‌های سوخته پرده‌ها یا پارچه‌هایی در موزه تخت‌جمشید یا بنای کاخ نیمه‌تمام و امتداد خیابان سپاهیان در این زمینه معرفی می‌شد، اهمیت این اکتشاف را توصیف کرد.
وی افزود: «با نمایش صحیح این یافته‌ها می‌توان روایتی خلاقانه از حضور اسکندر مقدونی از ۳۳۶ پیش از میلاد تا آغاز جنگ‌های گرانیک، ایسوس و گوگمل که موجب فروپاشی پارس شد و سرانجام نبرد دربند پارس با آریوبرزن و بعد از آن فروپاشی تخت‌جمشید نشان داد که شاید تا به امروز فقط در برنامه نور و صدا با بیانی رادیویی و احساسی ارایه می‌شد».
کشف بقایای استخوانی رمزگشای قفل گردشگری خلاق در تخت‌جمشید
حکمت‌نیا کشف بقایای استخوانی را رمزگشای قفل گردشگری خلاق در تخت‌جمشید خواند و گفت: «نباید به سادگی از کنار این رویداد تاریخی گذشت و اهمیت آن را تنها در اخبار و پژوهش‌ها بیان کرد؛ چراکه تجربه تپه پوستچی نشان داد آنچه زمانی نقل هر محفلی بود، امروز فراموش شده و ظرفیتی مهم در حوزه گردشگری در شیراز که همانا ایجاد سایت‌موزه پوستچی بود، مغفول مانده است».
این پژوهشگر بخش گردشگری همچنین افزود: «فعالان حوزه میراث فرهنگی و در راس آن‌ها وزارت گردشگری و اداره کل میراث فرهنگی استان فارس باید برای معرفی فرصت‌های جدید گردشگری از رهگذر کشف تازه اقدام کنند و نمونه عینی و ملموس آن را نیز ببینیم».
او در این زمینه به ویژه کردن بخشی از موزه ایران باستان در تهران به بانوی ۷هزار ساله اشاره کرد که اثبات‌کننده پیشینه‌ی ۷هزار ساله پایتخت است.
حکمت‌نیا جانبخشی به اقتصاد گردشگری را در گرو هدایت کنشگران این بخش برای بهره‌مندی از جاذبه‌های افزون‌تر جوامع محلی بازگو کرد و گفت: «گورستان پرلاشز فرانسه و مقبره گوته در آلمان نمونه‌های مناسبی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی در حوزه گردشگری به‌شمار می‌رود».
گردشگری ادبی ظرفیت فراموش‌شده‌ی تخت‌جمشید
وی ادامه داد: «افزون بر زمینه‌های یادشده می‌توان گردشگری ادبی را نیز در تخت‌جمشید احیا کرد؛ زیرا در قرن‌های متمادی شاعران بزرگ ایران همچون فردوسی و نظامی آثاری گرانقدر درباره نبرد اسکندر و فروپاشی تخت‌جمشید سروده‌اند که امکان جذب گردشگری ادبی را افزون‌بر کلان‌شهر شیراز در تخت‌جمشید نیز فراهم می‌سازد».
وی همچنین بر بایستگی ایجاد موزه‌های خلاق با بهره‌گیری از دستاوردهای تازه پافشاری کرد و در این زمینه از موزه باستان‌شناسی زنجان نمونه آورد و گفت: «بقایای مردان نمکی در عمارت ذوالفقاری که باعنوان موزه باستان‌شناسی زنجان شناخته می‌شود و یکی نمونه آن در بخش ساسانی موزه ملی ایران نیز قرار دارد، اطلاعات مهمی درباره صنعت معدن‌کاری در ایران و جهان ارایه کرد؛ حال استان فارس با عظمت تاریخی و پهنای جغرافیایی می‌تواند در حوزه توسعه موزه‌ای به گونه خلاق گام‌های بلندی بردارد که در نوع خود منحصر به فرد باشد».
یادمان تاریخی تخت‌جمشید که متعلق به دوره هخامنشیان است یکی از چهار اثر ثبت شده استان فارس در فهرست آثار جهانی است که در سال ۱۹۷۹ میلادی با شماره ۱۱۴ در سازمان جهانی علمی، فرهنگی ملل متحد (یونسکو) ثبت شد.
مجموعه جهانی تخت‌جمشید در شهرستان مرودشت و در فاصله ۵۵ کیلومتری شمال شیراز جای دارد.
یک پاسخ
من اسکلت های انسان های چندهزار سال پیش را در موزه شهر سوخته سیستان و بلوچستان دیدم. در موزه ای در سنندج هم، اسکلت انسان هایی مال گذشته هایی بسیار دور (یادم نیست چقدر قدمت داشتند) نگهداری میشه و بازدید میشه کرد.