«اَشا»؛ پایداری سامان جهان همانا گسترش راستی است

امروز اردیبهشت امشاسپند از ماه آبان سال 3758 زرتشتی، یکشنبه 27 مهرماه 1399 خورشیدی، 18 اکتبر 2020 میلادی

«برای فر و فروغش من او را اردیبهشت را
زیباترین امشاسپندان را با نماز بلند می‌ستایم
با زبان خرد، با پندار و گفتار و کردار نیک می‌ستایم»
اردیبهشت یشت – بند ۱۸

امشاسپندان که اشوزرتشت برای نخستین بار در گات‌ها، آنها را شناسانده، به درستی فروزه‌های اهورامزدا (خدای یکتا) است که پیامبر در بسیاری از موارد خدای خود را با این فروزه‌ها، فرامی‌خواند. از سوی دیگر در نگاه نخست، این هفت امشاسپند، به درستی هفت پله‌ای است که هر انسانی می‌تواند با دست‌یافتن بدان‌ها خود را به والاترین جایگاه یا نزدیکترین جایگاه به اهورامزدا برساند و این همان آرمان فرجام زندگی است.
اردیبهشت دگرگون یافته‌ی واژه اوستایی «اشا وهیشتا» در زبان اوستایی است که «اشا» به «ارد» و «وهیشتا» به «بهشت» در زبان فارسی دگرگون شده و به چم «بهترین راستی‌ها» است. اشا یکی از پرکاربردترین واژگان در گات‌هاست. «اشا» اگر چه از ریشه «اش» به چم راستی گرفته شده است اما اشوزرتشت از «اشا» برداشتی داشته است که زیربنای بسیاری از مفاهیم دیگر است. «اشا» به معنی راستی است اما هر آنچه که در جهان هستی همیشه درست و راستین است که در فارسی آن را قانون می‌دانیم پس از «اشا» به درستی به چم (:معنا) «قانون» هم برداشت می‌شود.
هر گاه انسان‌ها بتوانند با اختیار خود در راه اشا یا هنجار هستی گام بردارند آنگاه جامعه‌ای شکل خواهد گرفت بر پایه‌ی داد. داد و آزادی در کنار هم بزرگترین آرمان جامعه‌ی بشری است پس «اشا» در یک معنی به «نظم» و «عدالت» هم ترجمه می‌شود.
بر این پایه بزرگترین آرمان اشا که همانا بزرگترین آرمان دین زرتشتی هم است گسترش راستی است تا جایی که دیگر دروغ از پهنه‌ی گیتی زدوده شود.
این امشاسپند پاسدار و نگهبان آتش و یا عناصری که در عین حال بازگو کننده‌ی طبیعت آتش هستند، می‌باشد. او پشتیبان پایداری نظم جهان است، چه نظم اخلاقی و چه نظم فیزیکی (نظم مادی).
اشه نیک، اشه نیک‌ترین است، مطابق آرزوست
اردیبهشت یا «اشا‌وهیشتا»، نام سومین روز ماه و دومین ماه سال در سالنمای زرتشتی است. اردیبهشت به چم «بهترین پاکی و راستی» و یکی از امشاسپندان دین زرتشتی است که در جهان مینوی نماد پاکی، اشویی و نشان اشا (قانون دگرگون‌ناپذیر جهان) است.
واژه اشه در اوستا و به ویژه در گاهان بسیار بکار رفته‌ است. «اشا» یا هنجار هستی در زندگی انسان‌ها به گونه‌ی توانمندی در نظم دادن به زندگی، خانواده، هازمان(:جامعه)، زیست‌بوم، طبیعت و … نمودار می‌شود. از همین‌رو بر انسان شایسته است تا پیوسته این توانایی را در خود پرورش داده تا بتواند با «‌اشا‌» هماهنگ شود و راستی را در خود بپروراند.
«اشا»هنجاری که نظام جهان هستی را درست نموده و آنرا به‌سوی روشنایی سوق می‌دهد. این فروزه در نسک گات‌ها که سروده‌ها و سخنان اشوزرتشت است ۱۶۲ بار آمده است. اشا محور آموزه‌های جهان شمولی اشوزرتشت است و همه‌ی آموزه‌های تربیتی و اخلاقی اشوزرتشت پیرامون آن دور ‌می‌ز‌‌‌ند. این واژه یکی از پر معنی‌ترین و مهم‌ترین واژگان قاموس مزدیسناست. به پیرو اشا، اشون Ashavan  گفته می‌شود یعنی کسی که در اندیشه، گفتار و کردار، راست است. اشا خانواده با واژه «اشو» است و بالاترین درجه از دیدگاه عرفان زرتشتی به‌شمار می‌رود. اشو همان واژه‌ای که ما  برای زرتشت سپنتمان بکار می‌بریم و می‌گوییم اشوزرتشت. در آیین مزدیسنا و فرهنگ زرتشتی راستگو بودن با متدین بودن برابر است.
اردیبهشت در اوستا «اَش وَهیشتَ» آمده. در خرده اوستا اردیبهشت زیباترین  امشاسپند است. اردیبهشت به چم «بهترین پاکی و راستی» و یکی از امشاسپندان دین زرتشتی ست که در جهان مینوی نماد پاکی، اشویی و نشان اشا (قانون دگرگون‌ناپذیر جهان) است. در جهان مادی اردیبهشت نگهبان آتش است. ایزدان آذر و سروش و بهرام از یاران این امشاسپند است. چه نیکوست در این روز به آتشکده رفتن و چه شادی افزاست در این روز به باغ و بوستان رفتن.
مسعود سعد سلمان گوید: «اردیبهشت روز است ای ماه دلستان / امروز چون بهشت برین است بوستان».
اشو زرتشت در گاهان تنها راه رسیدن به بارگاه خدایی را راه اَشَهَ می‌داند. در یسن ۴۴ بند ۱۱ می‌گوید: «تا توش و توان دارم می‌کوشم مردم را به سوی اشه رهنمون باشم.» یکی از سپندترین دعاهای زرتشتی دعای “اشم وهو” است که در آن اشه و راستی ستایش می‌شود که یک ذکر ۱۲ واژه‌ای است که سه بار در آن نام اشه برده شده است. دعایی که برای تمرکز ذهن بر روی اشه استوار است از این قرار است: اشه نیک، اشه نیک‌ترین است. مطابق آرزوست، مطابق آرزو خواهد بود، اشه از آن اشه وهیشته است.
در آموزه‌های آیین اشو زرتشت پاکی برون نیز به اندازه‌ی پاکی درون اهمیت دارد. پاکی برون به معنای پاک نگه داشتن تن و محیط زندگی از همه‌ی ناپاکی‌ها است و به همین شوند، سدره و کشتی، لباس آیینی و نشانه‌ی زرتشتیان، به رنگ سپید است تا هرگونه ناپاکی را نمایان کند.
گل نماد اردیبهشت امشاسپند «مرزنگوش» است.