امروز فرخ روز ارد ایزد از ماه دی سال 3758 زرتشتی، آدینه 19 دیماه 1399 خورشیدی، هشتم ژانویه 2021 میلادی
برپایهی بررسیهای خاورشناسان اروپایی و نوشتههای تاریخنگاران یونانیان باستان، دریک یا داریک، نخستین پول رسمی ايران در ژانويه سال 504 پیش از میلاد به فرمان داریوش بزرگ ضرب و رایج شد. نخستین سکه متحدالشکل جهان که دارای وزن و عیار یکسان بود.
داریوش بزرگ، سومین شاه فرمانروایی هخامنشی، ضرب سکهای با وزن و شکل و عیار مشخّص و یکنواخت را فرمان داد تا واحد پول ایران قرارگیرد. تاریخنگاران یونانی در نوشتههای خود آن را داریک Daric (منتسب به داریوش) نوشتهاند.
جنس سکه داریک روزگار هخامنشی، از زر (:طلا) است. وزن آن ۸٫۳۷ گرم و قطرش ۱۴ میلیمتر است. روی سکه پادشاه یا سردار ایرانی با اندام نهشت بر زانوی راست است و نیزه و کمانی را در دستانش گرفتهاست. پشت سکه طرح ویژهای ندارد. با بررسی دیگر سکههای آن دوره مشخص شده پشت سکهها طرح خاصی نداشتهاست. در پایان دوران هخامنشی دودریکی هم ضرب شد. کیفیت سکههای زر در تمام دوران هخامنشی ثابت ماند.
نقش کماندار پارسی در درازای دو سده پادشاهی هخامنشیان دگرگونیهایی داشت. از آنجا که سکههای هخامنشی تاریخ ضرب ندارند از روی نشانههای دیگر نقشهای مربوط به دوران هر پادشاه را تعیین کردهاند. سکههای هخامنشی جز موارد استثنایی تنها در یک سو دارای نقش هستند و پشت آنها بیشتر فرورفتگی چهارگوش شکل و ناهمواریهای نا به سامانی هست.
تا زمان گسترش داریک، خرید و فروش بازرگانی به شیوهی دادوستد کالا انجام میگرفت که کاری پیچیده بود و بازار همیشه نوسان داشت. دیگر کشورها هم از طلا برای دادوستد کالا و خدمات بهره میبردند ولی نه به گونهی سکه یکنواخت با عیار و وزن و شکل یکپارچه. به سخنی دیگر، تا این زمان بازرگانان و افراد شکل و عیار طلایِ دادوستد را برمیگزیدند نه دولتها. بیگمان سکههای دوران هخامنشی ارزشمندترین وجه رایج روزگار خویش بودهاند. کشف سکههای داریک در یونان آن زمان گواهی بر اعتبار بیچونوچرای این سکه در دادوستد بازرگانان روزگار هخامنشیان داشت. با پژوهش بر بازماندههای ایران باستان، هخامنشیان را میتوان نخستین فرمانروایی یکپارچه و قانونمند نامید.
داریوش شاه همزمان، ساخت پستخانه را در ایران فرمان داد که تاریخنگاران وی را نوآور «پُست» و ارتباط پستی در تاریخ جهان شناساندهاند.
ارد، ایزدی است که همه خوشیها و آسایشها به او ویژه شده است و گویند اگر به خانوادهای «ارت» به گونه دختری زیبا رو کند، داده و خواسته و گشایش و گسترش به آن خانه و خانواده روی میآورد. آموزشهای اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به دست آوردن خواسته سفارش میکند. هر زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش میپردازد. خواندن سرود «اشم وهی»؛ به بهدینان میآموزد که: «خوشبختی از آن کسی ست که در پی خوشبختی دیگران باشد».
ارد روز است فرخ و میمون
با همه لهو و خرمی مقرون
ایزد ارد که در اوستا به گونهی «اشا ونگهوئی» آمده است، بیست و پنجمین روز هر ماه است. در یشتها «ارد ایزد»، خواهر امشاسپندان خوانده شده است. یکی از یشتهای اوستا به نام او «ارتیشت» است. ایزد ارد یا «ارت»، در اوستا «اشی ونگوهی»، و به چم توانگری، خواسته و دارایی است و به چم «خوب و نیک» نیز آمده است.
در اوستا یشت هفدهم، بهنام این ایزد است. نگهبانی از ثروت و دارایی بر دوش این ایزد است. آموزشهای اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و بهدست آوردن خواسته سفارش میکند. زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش میپردازد. این یشت 62 بند دارد.
در اوستا اَشی وَنگوهی به چم توانگری، خواسته و دارایی است. و در پهلوی اَرت آمده ، کلمه ٔ ونگهو صفت است به چم نیک وخوب . ترکیب این کلمه به چم اشی نیک است و آن در پهلوی بصورت اَرشَش وَنگ و اَشَش وَنگ و اَرشوش ونگ و بیشتر اَشیش وَنگ آمده است که همگی به چم اشی نیک است . ارت یا ارد نیز پهلوی است که در فارسی باقی مانده . در لغتنامه ها اَرد و آراد و آرد هر سه یاد شده است . در گاتها و دیگر بخشهای اوستا، ارت (اشی) گاه اسم مجرد است به معنی توانگری و بخشایش و برکت و نعمت و مزد و بهره و گاهی اسم خاص ایزدی که نگهبان مال و خواسته و دارایی است . اسم این ایزد در گاتها یاد شده است . وی مانند سفندارمذ، آناهید و چیستا (فرشته ی دانش ) مونث شناخته شده . در جهان مادّی مال و جلال و خوشی دینداران از پرتو وجود اوست و در جهان مینوی و روز واپسین ، پاداش کارهای نیک و سزای کردارهای زشت به یاری او انجام شود. برخی نیز او را اشیش ونگ مینامند، او بفر و شکوه خانه میافزاید. زیرا هرکه بدیگران چیزی بدهد همان چیز افزوده و بزرگتر شده به خانه ٔ وی بازگردد (چنان که در یسنای 43 بند 12)
زرتشتیان در این روز جامه نو میپوشند، به سفر میروند و سالمندان را یاری میکنند.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
ارد روز است فرخ و میمون / با همه لهو و خرمی مقرون
ای دلارای یار گلگونرخ / خیز و پیشآر بادهی گلگون
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
هرچیز نو بخر و اندر خانه بر.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به بازار شو، روز (ارد) ای پسر / نوانو بخر چیز و با خانه بر