لوگو امرداد
امروز دی به‌آذر ایزد هشتم اسفندماه زرتشتی، دوم اسفندماه خورشیدی

شیوه‌ی مدیریت ایران ساسانی پایه‌گذار دانش نوین سده بیستم

images 1امروز فرخ روز دی به‌آذر ایزد و اسفندماه به سال 3758 زرتشتی، دوم اسفندماه 1399 خورشیدی، 20 فوریه 2021 میلادی

بیستم فوریه 1932 «تاراپور J. Tarapore» در شهر بمبئی هند «آیین مدیریت و نامه‌نگاری دولتی ایران» در دوران ساسانیان را از روی یک نسخه اصل دوباره‌نویسی كرد و منتشر ساخت.

نسخه «تاراپور» به روزگار خسروانوشیروان سده‌ی ششم میلادی بازمی‌گردد. کار «تاراپور» در نقل و تشریح این آیین نامه در سال 1932 همزمان به زبان انگلیسی در آفریقای جنوبی، استرالیا، كانادا، ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی پخش و سالیان دوباره چاپ شد. بی‌گمان از بن‌مایه‌ی این كتاب در دانش مدیریت سازمان‌های عمومی در جهان نوین برگرفته شده و الگو شده است. تاریخ‌نگاران كارشناس رویدادهای روزگار باستان، ايران را به داشتن روش پيشرفته و كارآمد برای سازمان‌های عمومی ستوده‌اند.
آیین‌نامه روزگار خسروانوشیروان بر رعایت بن‌پایه‌ی اخلاقی مدیریت دولتی استوار شده است. استادان و مدرسان همروزگار درس «تاریخ مدیریت اداری» در گزارش از آیین‌نامه گفته‌اند که خسروانوشیروان بنیاد آن را از آموزه‌های اشوزرتشت برگرفته و بکار بسته است.
از نكته‌های درخور اين آيين‌نامه كه پيشرفته بودن ايران باستان در دانش اداری را بازتاب می‌كند؛ روش دادن نمره (پوان) منفی به مديران و كارمندانی است كه در انجام وظيفه بی‌بندوباری و کوتاهی كنند كه رسيدن نمرات منفی به ميزان معيّن (نصاب) باعث بركناری مدير و يا كارمند می‌شد.
اين آيين نامه به دست پارسیان سده‌های هفتم و هشتم ميلادی به هند برده شده بود كه «تاراپور» از آن بهره گرفت. ايرانياني كه در آن روزگار از راه جزاير قشم و هرمز به هند کوچ كردند و پیشینیان آنان هنوز در آنجا هستند و هند را صنعتی ساخته‌اند. شوند کوچ آنان ناخرسندی از فرمانروایی تازیان بر ايران بود. در داستان سنگان (سنجان) این کوچ بازگو شده است كه تازیان گفته بودند كه جنگ با فرمانروایی ايران از میان برداشتن ستم است، نه فرمانروایی. ولی، پس از به دست آوردن شهرها زير قول خود زده و فرمانروا شدند.

08

دی به آذر، روز هشتم از هر ماه در گاهشماری زرتشتیان است. دی یکی از نام‌های اهورامزداست.

«دی» (اوستایی:«دَثوش») به چم (:معنی) پروردگار، دادار، آفریننده و جهاندار زیبایی‌ها است. در گاه‌ شماری زرتشتی، روز نخست هر ماه اورمزد روز نامیده می‌شود، سه روز دیگر به نام اهورامزدای بی‌همتاست که به واژه‌ی دی آمده و از آن سخن گفته شده است.

در هر ماه سه روز با نام «دی» شناخته می‌شود. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه زرتشتی به نام «دی» است مانند دی به آذر ، روز هشتم هر ماه، دی به مهر، روز پانزدهم از هرماه، دی به دین، روز بیست و سوم از هر ماه. برای باز شناختن هر یک از این سه روز ، نام روز پس از آن به واژه‌ی دی پیوند داده شده است برای نمونه فردای روز دی بآذر روز آذر است.

روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن، آسایش و دست از کار کشیدن زرتشتیان است.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

روز دی است خیز و بیار ای نگار می

ای ترک، می‌ بیار که ترکی گرفت دی

می ده برطل و جام که در بزم خسروی

بنشست شاه شاد ملک‌ارسلان به می

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

سر شوی و موی و ناخن پیرای

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

به (دی‌بآذر) اندر سر و تن بشوی/ بپیرای ناخن، بیارای موی

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-02-01