زادروز مهدی اخوان ثالث؛ اخوان حماسی‌سرای معاصر

امروز فرخ روز مهر ایزد و اسفندماه به سال 3758 زرتشتی، 10 اسفندماه 1399 خورشیدی، 28 فوریه 2021 میلادی

مهدی اخوان ثالث، شاعر پرآوازه و موسیقی‌پژوه ایرانی زاده‌ی 10 اسفندماه 1307 در مشهد، نام و تخلص وی در اشعارش م. امید بود.

مهدی اخوان ثالث نامدار به «اخوان حماسی‌سرای معاصر» در قالب‌های قصیده، غزل، قطعه، رباعی، مثنوی و… با موضوع‌های اجتماعی است. اشعار او زمینه‌ی اجتماعی دارند و گاه حوادث زندگی مردم را به تصویر کشیده‌است؛ همچنین دارای لحن حماسی آمیخته با استواری و سنگینی شعر خراسانی و نیز در بردارنده‌ی ترکیبات نو و تازه است.
اخوان ثالث در شعر کلاسیک فارسی توانا بود و در ادامه به شعر نو گرایید. از وی اشعاری در هر دو سبک به جای مانده‌است. همچنین او آشنا به نوازندگی تار و مقام‌های موسیقایی بود. اخوان‌ثالث تا دوره متوسطه در مشهد ادامه تحصیل داد. از نوجوانی به شاعری روی آورد و در آغاز قالب شعر کهن را برگزید. در سال ۱۳۲۶ دوره هنرستان مشهد، رشته آهنگری را به پایان برد و در همین رشته آغاز به کار کرد. در دهه بیست زندگی به تهران آمد و پیشه آموزگاری را برگزید. او چند بار به زندان افتاد و یک بار نیز به حومه کاشان تبعید شد.
در سال ۱۳۲۹ با دختر عمویش ایران اخوان‌ثالث ازدواج کرد. در سال ۱۳۳۳ برای بار چندم به اتهام سیاسی زندانی شد. پس از آزادی از زندان در ۱۳۳۶ به‌کار در رادیو پرداخت و مدتی بعد به تلویزیون خوزستان منتقل شد. در سال ۱۳۵۳ از خوزستان به تهران بازگشت و این بار در رادیو و تلویزیون ملی ایران به کار پرداخت. در سال ۱۳۵۶ در دانشگاه‌های تهران، ملی و تربیت معلم به‌تدریس شعر سامانی و معاصر روی آورد. در سال ۱۳۶۰ بدون حقوق و با محرومیت از تمام مشاغل دولتی بازنشسته شد.
در سال ۱۳۶۹ به دعوت خانه فرهنگ آلمان برای برگزاری شب شعری از تاریخ ۴ تا ۷ آوریل برای نخستین بار به خارج رفت و سرانجام چند ماهی پس از بازگشت از سفر، در ۶۲ سالگی درگذشت و بنابر وصیتش در توس در کنار آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد.
کتاب‌ها:
ارغنون، زمستان، آخر شاهنامه، از این اوستا، منظومه «شکار» پاییز در زندان، عاشقانه و کبود، بهترین امید، زندگی می‌گوید: اما باز باید زیست…، در حیاط کوچک پاییز در زندان، دوزخ اما سرد، ترا ای کهن بوم و بر دوست دارم.

دو مهر است با من که چو آفتاب

بتابد شب تیره چو بیند آفتاب

در فرهنگ‌های فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانسته‌اند. ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست..مهر که در اوستا « میثرَ» خوانده می‌شود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت است که ایزد فروغ و روشنایی خوانده می‌شود. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت، دوستی و عشق، تدبیر برای یافتن دارایی و خواسته‌ها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است.

مهر ایزد موکل بر فعالیت‌های است که دو طرف دعوا دارند. هر کجا دو طرف دعوا باشد ایزد مهر به دادگستری، دوستی، قول و قرار، پیمان‌ حاضر است.

مهر یکی از برجسته‌ترین ایزدان در دین زرتشتی است. یکی از سه ایزدانی است که نامش در دوازده ماه سال آمده است. یکی از طولانی‌ترین یشت‌ها به مهریشت ویژه شده است.

فردوسی می‌سراید:

«دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب».

ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی می‌دهد. مهر نام آتشکده‌ای نیز بوده است.

فردوسی پیرامون آن می‌سراید:

«چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر»

نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است.