نامگذاری برخی کوچه‌ها و خیابان‌های پایتخت به نام نامآوران علمی، فرهنگی و هنری از سوی شورای شهر تهران را شاید بتوان ادای دین کوچکی به کوشش‌های این بزرگان در راه سرافرازی ایران دانست. زیبایی درخشیدن نام چنین نام‌آورانی بر تارک کوچه‌ها و خیابان‌های شهر با دیدن نام تالاب‌های ارزشمند کشور، خبرنگاران جان‌باخته‌ی حوزه‌ی محیط زیست، خیابانی به نام محیطبان به پاس نگاهبانی و پاسداری آنان از زیست‌بوم کشور و شهرهایی از گستره‌ی ایرانشهر کهن و ایران بزرگ فرهنگی دوچندان می‌شود.
در همین راستا کوچه‌های نور یکم، دوم، سوم، چهارم، پنجم در منطقه ۲۲ با حفظ شماره به ترتیب به نام‌های تالاب هورالعظیم، تالاب شادگان، تالاب میانکاله، تالاب انزلی و تالاب گمیشان، کوچه‌های قائم ششم، هفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم در منطقه ۲۲ با حفظ شماره به ترتیب به نام‌های تالاب کانی، تالاب زیوار، تالاب چغاخور، تالاب بندعلی خان، تالاب پریشان، تالاب بختگان، تالاب میغان، تالاب جازموریان نامگذاری شد.
کوچه‌های لادن غربی و لادن شرقی میان خیابان نبرد تا خیابان پرستار، به نام «ریحانه یاسینی» و «مهشاد کریمی» خبرنگاران جان‌باخته‌ی ایرنا و ایسنا که جان خود را در سانحه اتوبوس خبرنگاران محیط زیستی در استان آذربایجان غربی از دست دادند، نامگذاری شد.
همچنین خیابان موج در منطقه 22 نیز به پاس خدمات محیط‌بانان کشور در حفاظت و صیانت از محیط زیست کشور خیابان «محیطبان» نام گرفت.
گفتنی‌ست در یکی از مصوبه‌های شورای شهر تهران نام چندین خیابان به نام نامآوران زن نامگذاری شده است. زنانی که هرکدام بخشی از بار فرهنگ، دانش و هنر این سرزمین دیرپا را بر دوش کشیده‌اند. تابلوی نام برخی از این چهره‌ها که در تیرماه 1400 به تصویب شورای شهر رسید در روزهای گذشته بر تارک خیابان‌های تهران جاگذاری و نصب شد.
در دنباله با پاسداشت نام این چهره‌ها به معرفی برخی از آنان می‌پردازیم.
شیرین بیانی
کوچه مریم در خیابان وصال به نام دکتر شیرین بیانی نامگذاری شده است؛ بانویی که در ۱۴ سالگی کتاب «میهمان‌خانه آنژ گاردین» اثر کنتس دوسگور از نام‌ورترین داستان‌نویسان کودک فرانسه را ترجمه کرد و به‌عنوان نخستین مترجم زیر ۱۵ سال ایران شناخته شد. تخصص اصلی او تاریخ مغول و مغول‌شناسی بود. وی ترجمه‌ها و تألیفات بسیاری در کارنامه‌ی فرهنگی خود دارد که در این میان می‌توان از اثر او با عنوان «زن در ایران عصر مغول» و «تاریخ آل جلایر» یاد کرد.
نیمتاج سلماسی
نام نیمتاج سلماسی روی خیابان دهم حدفاصل سیدجمال اسدآبادی تا شهید گمنام، حک می‌شود. او تا کلاس یازدهم دبیرستان درس خوانده و با زبان‌های انگلیسی و عربی هم آشنایی داشته است. دو غزل اجتماعی- سیاسی از سلماسی به‌جا مانده و سروده‌های این بانوی چکامه‌سرا، مردم را به‌گونه‌ای هیجان‌زده کرد که درخور تصور نبود و کار به جایی رسید که ریشه‌ی فساد و تباهی را کندند.
لیلیت تریان
کوچه سرو در خیابان میرزای شیرازی به نام لیلیت تریان نامگذاری شده است؛ بانوی ارمنی که در محله نادری تهران زاده شد و در رشته هنر دانش‌آموخته شد. سال ۵۷ خانه پدری‌اش را به کارگاه هنر تبدیل می‌کند و نخستین زن تندیس‌ساز ایران است که آثاری چون پیکره‌ی یپرم‌خان در محوطه‌ی کلیسای مریم مقدس را ساخته است.
مریم میرزاخانی
براساس تصمیم شورای شهر تهران، مرکز خدمات اجتماعی منطقه‌ی ۱۵ در خیابان نظامی به نام مریم میرزاخانی نامگذاری شد. او که ۲۶ تیر۱۳۹۶ خورشیدی درگذشت، ریاضی‌دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. میرزاخانی در سال۲۰۱۴ به‌دلیل کنشگری در زمینه «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آن‌ها» برنده‌ی مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. میرزاخانی تنها زن و نخستین ایرانی برنده مدال فیلدز بود و اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی جهان به پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران ۲۲اردیبهشت سالروز تولد او را به‌عنوان روز جهانی «زن در ریاضیات» نامگذاری کرده است. بوستانی کوچک در نزدیکی محل سکونت خانواده‌ی مریم میرزاخانی در کوچه‌ی مهماندوست فرمانیه نیز به‌نام او نامگذاری شده است.
صدیقه دولت‌آبادی
نام صدیقه دولت‌آبادی روی کوچه پنجم در خیابان قائم‌مقام فراهانی حک شد. او از فعالان انقلاب مشروطه و جنبش زنان در ایران و از بنیانگذاران انجمن مشروطه‌خواهانه انجمن مخدرات وطن بود. همچنین، بعدها از نخستین فعالان حقوق زنان در ایران شد و نخستین نشریه حقوق زنان به زبان فارسی را به نام زبان زنان منتشر کرد.
ژاله آموزگار
کوچه لادن در خیابان شهید اعجازی به نام ژاله آموزگار نامگذاری شد. او پژوهشگر فرهنگ و زبان‌های باستانی است و دکترای زبان‌های باستانی از دانشگاه سوربن دارد. آموزگار بیش از ۳۰ سال در دانشگاه تهران تدریس کرده و هموند فرهنگستان زبان و ادب فارسی است و اکنون سرگرم تدریس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران است.
بدرالملوک بامداد
خیابان ۲۲بهمن در خیابان شهیدافخمی به نام این بانو نامگذاری شده است. بدرالملوک بامداد روزنامه‌نگار، آموزگار، نویسنده و فعال اجتماعی ایرانی بود و بعدها از بنیادگذاران سازمان بانوان هوادار حقوق بشر و صاحب امتیاز روزنامه زن روز شد. بدرالملوک بامداد نخستین تدوینگر کتاب خانه‌داری در ایران است و از مهم‌ترین کتاب‌های او می‌توان به اخلاق برای دانش‌آموزان متوسطه و تدبیر منزل و دستور بچه‌داری مخصوص هنرجویان دبیرستان‌های نسوان، اشاره کرد.
طوبی آزموده
نام طوبی آزموده روی تابلوی کوچه حافظ در خیابان وحدت اسلامی نوشته شد. او برای بنیادگذاری مدرسه و آموزش دختران کوشید و سال۱۲۸۶ توانست مدرسه‌ی نوینی با عنوان دبستان دخترانه ناموس در خیابان حافظ بنیادگذاری کند. اگر میرزاحسن رشدیه بنیادگذار مدارس کنونی پسرانه است، می‌توان طوبی آزموده را بنیادگذار مدارس دخترانه کنونی دانست.
مهدیه الهی‌قمشه‌ای
کوچه طلا در اختیاریه شمالی با موافقت اعضای شورای شهر به خیابان مهدیه الهی‌قمشه‌ای نامگذاری شد. او از کودکی به شعر و ادب علاقه‌مند بود و شعر می‌خواند و با مثنوی‌الاطفال هم آشنا شده بود. الهی‌قمشه‌ای نزد استادانی چون جلال همایی، شهابی، صدرالدین محلاتی و محمدتقی جعفری تعلیم دیده است.
فاطمه سیاح
کوچه گیو در خیابان مدنی ازسوی شورای شهر تهران به نام فاطمه سیاح تغییر نام یافت. وی استاد ادبیات و از بنیادگذاران کانون بانوان در وزارت فرهنگ بود. سیاح به‌عنوان نخستین بانوی استاد دانشگاه، کرسی نقد ادبی را در دانشگاه تهران پایه‌گذاری کرد و در عین حال به‌عنوان یکی از کنشگران حقوق زن در ایران شناخته می‌شد. فاطمه سیاح فعالیت ادبی خود را با نوشتن مقاله برای نشریات فرهنگی شروع کرد و تا پایان عمر به این کار ادامه داد.
جمیله شیخی
نام بازیگر توانمند ایران روی خیابان برنا در ایرانشهر جای گرفت. جمیله شیخی دکترای افتخاری تیاتر داشت. از آثار سینمایی ارزشمند او می‌توان به کاغذ بی‌خط، عینک دودی، ویزا و از آثار تلویزیونی هم به پس از باران، مرگ در سکوت و فردا دیر است، اشاره کرد.
توران میرهادی
خیابان عنصری در خیابان ابوریحان به نام سیده توران میرهادی نامگذاری شد. سیده‌توران میرهادی متخلص به خُمارلو، استاد ادبیات کودک، نویسنده و کارشناس آموزش و پرورش و پایه‌گذار مجتمع آموزشی تجربی فرهاد است. او از بنیانگذاران شورای کتاب کودک و بنیانگذار فرهنگنامه کودکان و نوجوانان بود. میرهادی را مادر ادبیات کودک و نوجوان در ایران خوانده‌اند.
بدرالزمان قریب
بلوار تازه ساخته‌شده در انتهای بلوار استاد معین به نام بانو بدرالزمان قریب نامگذاری شد. بدرالزمان قریب نویسنده، پژوهشگر، ایران‌شناس، زبان‌شناس و تنها زنِ هموند(:عضو) پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود. فرهنگ سُغدی، به ۳ زبان (سغدی، فارسی، انگلیسی) برجسته‌ترین اثر اوست و شاگرد استادانی چون محمد معین، احسان یارشاطر و ذبیح‌الله صفا بود که سال گذشته بر اثر کرونا درگذشت.
3 پاسخ
چه حرکت فرهنگی زیبنده ای .
دستمریزاد
بادرود
با اینکه کاری زیبنده و پسندیده است ولی بهتر نبود به جای کوچه گیو و خیابان عنصری که نام بزرگانی را در بر دارد ،کوی و برزن دیگری را برمیگزیدند. . . ؟
سپاس از بانوانی همچون نيمتاج ، میرزاخانی ، بدرالموک ، آزموده ، آموزگار و . . . . . البته زنان نام آور بسیاری هستند که از برخی نام آوران بالا ، ( همچون شيخي و قمشه ای ) نام آور ترند. به هر حال درود بر همه خوبان و نيکان و نام آوران .