زادروز علی تجویدی؛ آهنگساز و نوازنده نامی ویولن

امروز پیروز و فرخ روز رام ایزد و آبان‌ماه، نَبُر؛ روز پرهیز از خوردن گوشت، 21 آبان‌ماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، شنبه 15 آبان‌ماه ۱۴۰۰ خورشیدی، ششم نوامبر  ۲۰۲۱ میلاد

15 آبان‌ماه 111 سال پیش علی‌اکبر تجویدی نوازنده‌ی نامی ویلن و سه‌تار، آهنگساز، پژوهشگر و نویسنده چشم به جهان گشود.

علی تجویدی را باید یکی از بزرگترین آهنگسازان معاصر این سرزمین به شمار آورد که شاهکارهای بی‌شماری در پهنه هنر موسیقی از خود به یادگار نهاده است. ترانه‌های پرآوازه و دلنشین او در آرشیو برنامه‌های گل‌ها ضبط و نگاهداری شده یکی از میراث‌های گران‌بهای هنر این مرز و بوم به شمار می‌رود.
علی تجویدی در ۱۵ آبان ۱۲۸۹ خورشیدی زاده شد. او اصالتش به شهر اصفهان بازمی‌گشت و از کودکی موسیقی را نزد پدرش هادی خان تجویدی آغاز کرد زیرا پدرش هنرمند بزرگی بود.
هادی تجویدی هم دستی به قلم نقاشی و هم دستی به ساز داشت. وی در نقاشی از شاگردان کمال الملک و در موسیقی از شاگردان بااستعداد و چیره‌دست درویش‌خان بود. خانواده علی تجویدی همگی هنرمند بودند به گونه‌ای که برادرانش محمد و علی‌اکبر از نگارگران نامی ایران بودند.
علی تجویدی موسیقی را با ساز فلوت آغاز کرد و نزد ظهیرالدینی مشق نت‌نویسی کرد و تنها ۱۶ ساله بود که به کلاس سپهری برای فراگیری ویولن می‌رفت و برای این که این ساز را تکمیل یاد بگیرد به مدت ۲ سال در پیشگاه حسین یاحقی بهره جست و سپس نزد ابوالحسن صبا رفت و به مدت ۸ سال در کلاس‌های این استاد بزرگ نیز آموخت و افزون بر ویولن به فراگیری ساز سه تار مشغول شد. با سفارش ابوالحسن خان صبا برای این که شیوه‌های نواختن ویولن را کامل فرا گیرد و نیز با موسیقی غرب آشنا شود برای چند سالی نزد ملیک آبراهیمیان و بابگن تامبرازیان رفت. وی نه تنها در نوازندگی بلکه در آهنگسازی نیز زبردست بود و آهنگ‌های ماندگاری را برای موسیقی ایران ساخت و در این مسیر با هنرمندان نامی کشور همکاری‌های فراوان داشت. آن‌ها یک گروه بودند که خودش و رحیم معینی کرمانشاهی در آن حضور داشتند و در سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ خورشیدی به آفرینش آثار ماندگاری در موسیقی معاصر ایران پرداختند. در ۲۹ فروردین ۱۳۲۹ خورشیدی تجویدی با دستخط ابوالحسن صبا به رادیو معرفی می‌شود و پرویز یاحقی، علی تجویدی و اسدالله ملک، سه سلونواز شناخته‌شده‌ی رادیو می‌شوند.
چند سال بعد و در ۱۳۳۴ خورشیدی برنامه گلها به وسیله داوود پیرنیا پایه‌گذاری شد و تجویدی به وسیله پیرنیا وارد برنامه گلها شد. بدین گونه او یکی از سه رکوردار سازنده آهنگ در برنامه گلها شد و این برنامه از شمار‌ی ۱۰۰ به بعد با ویولن علی تجویدی و تار شاپور رحیمی‌ آغاز شد.
علی تجویدی آهنگساز و نوازنده نامی ویولن، پس از تحمل بیش از ۴ سال بیماری، بامداد ۲۴ اسفند در ۸۶ سالگی درگذشت.
وی آثار فراموش نشدنی بیشماری از خود به جای گذاشته که در میان آنها می‌توان به ترانه «آزاده‌ام» در دستگاه سه گاه اشاره کرد که روی شعری از رهی معیری ساخته شده است.
ترانه‌های مرا عاشق شیدا شعر منیر طاها و با صدای بنان، چرا سفر رفتی شعر از معینی کرمانشاهی و رفتم و بار سفر بستم از دیگر آثار پرآوازه‌ی او هستند. علی تجویدی همچنین تالیفی سه جلدی با عنوان موسیقی ایرانی از خود به جای گذاشته است.

واژه‌ی رام به معنای آرام، خوشحال، مطیع آمده‌است و هنوز هم این واژه به همین صورت یا به صورت رامش در معنی صلح و شادی و سازش به کار می‌رود. ایزد رام در آیین مزدیسنی، پاسدار و موکّل روز بیست و یکم هر ماه خورشیدی است و در اوستا با صفت «بخشندهٔ چراگاه و اغذیه‌ی خوب» از وی یاد شده‌است. همچنین در این آیین گل خیری زردرنگ به این ایزد ویژه  شده‌ است.

رام یا ایزد رام، که در اوستا به صورت رامه یا رامن آمده و در زبان پهلوی به صورت رامشن یا همان رام خوانده شده‌است، در آیین زرتشت یکی از ایزدان یا فروزه‌ی در خور نیایش است. این ایزد که آن را وای وه نیز گفته‌اند، بر روز بیست و یکم هر ماه که آن را رام روز می‌نامند، موکّل است. چهارمین روز نَبُر یا پرهیز از خوردن گوشت است.

در کنار بهمن (وهمن یا وهومانا از امشاسپندان) سه دستیار او قرار می‌گیرند که نخستین آنها ماه، دومین گؤشورون و سومین رام است که قرینهٔ وای محسوب می‌شود و در زندگی بعد از مرگ نقش خاصی را ایفا می‌نماید. در واقع در زندگی پس از مرگ، رام به ارواح نیکوکار و عادل مدد می‌رساند تا مشکلات و موانع را پشت سر بگذارند. رام یکی از جنبه‌های زمان نیز به شمار می‌رود او نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است.

 فردوسی می‌سراید:

ترا روز رام از جهان رام باد

همان باد را با تو آرام باد