امروز فرخ و پیروز روز دی به‌مهر و آذرماه، 15 آذرماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، سه‌شنبه 9 آذرماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 30 نوامبر ۲۰۲۱ میلاد
۹ آذرماه ۱۳۵۰ خورشیدی، سی‌‌ام نوامبر سال ۱۹۷۱ میلادی، نیروی دریایی ارتش ایران جزایر ایرانی بوموسا، تُنب بزرگ و تُنب کوچک را به حاکمیت ایران بازگرداند و پرچم ایران بر فراز بلندترین قله ابوموسی به اهتزاز در آمد.
در ساعت ٦:١٥ بامداد روز ٩ آذر ١٣٥٠ خورشیدی ( ٣٠ نوامبر ١٩٧١ میلادی )، یک روز پیش از ترک نیروهای انگلیسی از خلیج فارس یگان‌های نیروی دریایی ایران در سه جزیره تنگه هرمز ( تنب بزرگ تنب کوچک و بوموسا ) پیاده شدند. نخستین پرچم ایران پس از گذشت کمتر از ٣٥ دقیقه از آغاز عملیات بر نخستین جزیره افراشته شد و در راس ساعت ٨ در هر سه جزیره پرچم ایران همراه با شلیک ٢١ گلوله توپ برافراشته شد. این خبر را امیرعباس هویدا نخست‌وزیر وقت در جلسه علنی مجلس شورای ملی اعلام کرد.
بخشی از نیروهای ایرانی بر چهار گوشه بوموسا (ابوموسی) و بر فراز کوه حلوا به عنوان بلندترین نقطه جزیره پرچم سه رنگ ملی ایران را بر افراشتند. بخش دیگر نیروها نیز پس از اعزام به جزیره تنب بزرگ مسالمت‌آمیز و بدون حمل سلاح برای تحویل پاسگاه رفتند، به شوند ناهماهنگی میان شیخ شارجه با پلیس بومی جزیره تنب بزرگ از داخل پاسگاه با تیراندازی مواجه شدند و ناجوانمردانه جان باختند. نام این سه جانسپار جاویدان راه میهن: سروان رضا سوزنچی، مه‌ناوی یکم حبیب‌الله کهریزی و ناوی آیت ا.. خانی. در جزيره بوموسا، برادر امير شارجه از یگان‌ها و مقامات ايرانی استقبال كرد. بدین ترتیب پس از نزدیک به 80 سال که سیاست استعمار برخلاف حقوق مسلم تاریخى مانع اعمال حاکمیت ایران بر این جزایر شده بود، پس از گفت‌وگوهاى پیگیر، بار دیگر این جزایر تحت حاکمیت بر حق ایران قرار گرفت.
دولت ایران حتا در دوره قاجاریان و نیز در دوران رضاشاه، بارها حق حاکمیت خود را بر جزیره‌های تنب و بوموسا اعلام کرد. از جمله در تاریخ ۵ اسفند ۱۳۰۸ خورشیدی، وزارت خارجه دولت رضاشاه پهلوی، نامه اعتراضى را مبنى بر برافراشتن پرچم بریتانیا بر فراز جزیره های بوموسا و تنب بزرگ به وزیر مختار بریتانیا در تهران نگاشت. جزاير ابوموسی، تنب بزرگ و تنب كوچک تا سال 1283 خورشیدی (1904 میلادی) كه برای نخستين بار ناوهای جنگی انگلستان در ساحل آنها پهلو گرفته بود، جزو خاک ايران و تحت اداره بندرلنگه از توابع استان فارس بودند. در اين سال، انگلستان اين جزاير را به اشغال خود درآورد و مورد اعتراض دولت وقت ايران قرار گرفت. مشکل ایران در دوران قاجارها، نداشتن قدرت دريايی موثر بود. ایران در دهه 1930 پس از خرید چند ناو از ایتالیا، توانست انگلیسی‌هارا از چند نقطه خلیج فارس ازجمله «باسعیدو» در قشم بیرون براند.
جزیره بوموسا با وسعت ۱۲ کیلومتر مربع، تنب بزرگ با ۱۱ کیلومتر مربع و تنب کوچک با ۲ کیلومتر مربع مساحت همراه با دیگر جزایر ایرانى خلیج فارس، دنباله چین خوردگى هاى زاگرس در آب‌های کرانه‌ای ایران به‌شمار می‌رود.
روز پانزدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی دی به‌مهر نام گرفته است. سه روز در هر ماه زرتشتی با پیشوند «دی» همراه است. روزهای هشتم ، پانزدهم و بیست‌وسوم ماه زرتشتی كه برای پرهیز از اشتباه با پسوند نام روز پس از خودش شناخته می‌شوند؛ برای نمونه فردای روز دی‌به‌مهر روز مهر است.
«دی» اوستایی «دَثوش» به چم پروردگار و دادار است. روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن و آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است (روز استراحت) .
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
روز دی است خیز و بیار ای نگار مِی
ای ترک، مِی بیار كه تركی گرفت دی
می ده برطل و جام كه در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به مِی
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
سر شوی و موی و ناخن پیرای
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار
به (دی‌بآذر) اندر سر و تن بشوی
به پیرای ناخن ، بیارای موی
یک پاسخ
درود بر همه دلاوران ایران