امروز فرخ و پیروز روز مهر ایزد و آذرماه، ۱6 آذرماه سال ۳۷۵۹ زرتشتی، چهارشنبه 10 آذرماه ۱۴۰۰ خورشیدی، یکم دسامبر ۲۰۲۱ میلاد
دهم آذرماه 1318 ایران کلباسی، زبانشناس ایرانی و استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در شهر اصفهان چشم به هستی گشود.
ایران كلباسی در زمینه گویشهای ایرانی تخصص دارد و بیشتر مقالات خود را در این زمینه نوشته است. دکتر کلباسی بههمراه همسرشان زندهیاد دکتر یداله ثمره، از برجستهترین زبانشناسان، بیش از نیم سده از زندگی خود را برای پژوهش در حوزهی زبانشناسی گذاشته است. دکتر ثمره پدر آواشناسی ایران شناخته میشود و ایران کلباسی پیشکسوت زبردست گویششناسی است. دکتر ایران کلباسی زندگانی خویش را در راه اندوختن واژه واژههای فرهنگ ایرانزمین سپری کرده است. با خواندن فرهنگ عامه میتوان به خصوصیات روحی و اجتماعی مردم یک کشور پی برد و او گنجینهای غنی از واژگان نهفته در فرهنگ عامه را در اختیار فرهنگدوستان گذاشته است. هممیهنان ما در جایجای ایرانزمین به گویشها و لهجههای گوناگون و بیهمتایی گفتوگو میکنند. این گویشها و لهجهها سرمایههای ملی هر کشور است. برپایهی اعلام رسمی یونسکو تا سال ۲۱۰۰، ۱۰ درصد از ۷۰۰۰ گویش موجود در دنیا به فراموشی سپرده میشود که در این میان ۲۴ گویش فارسی هم وجود دارد. اثر ارزشمند دکتر ایران کلباسی بهنام «فارسی اصفهانی» یکی از آثار درخور منتشرشده در حوزهی گویششناسی است. همچنین کتاب «گویش کلیمیان اصفهان» نیز اثر روشمند دیگری از ایشان است که جایگاه ویژهای در میان آثار حوزه گویشپژوهی پیدا کرده است. دیگر آثارش به نام فرهنگ توصیفی گونههای زبانی ایران، منتشرشده از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، کتاب برگزیده بیست و هشتمین جایزه کتاب سال شناخته شد. دکتر کلباسی دانشنامهی گویشهای ایرانی، را در دست تهیه دارد. راهنمایی بیش از 100 رسالهی پایاننامههای دكتری و كارشناسی ارشد در رشته زبانشناسی همگانی، بیش از 40 مقالات ارایه شده در همایشها و سخنرانی، تالیف 10 كتاب و 56 مقاله مقالات منتشر شده در مجلات علمی، از آثار دکتر کلباسی است.
ایشان دارای دكتری رشته زبان شناسی همگانی از دانشگاه تهران در سال 1351 است. استاد، پژوهشگر و مدیر گروه گویش شناسی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مدیر گروه گویش شناسی در انجمن زبانشناسی ایران، را در کارنامهی خود دارد. ایران کلباسی در دانشگاههای تهران، شهید بهشتی، الزهرا، علوم پزشكی ایران، پیام نور، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانشگاه آزاد به تدریس پرداخته است.
در فرهنگهای فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانستهاند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست..مهر که در اوستا « میثرَ» خوانده میشود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت است که ایزد فروغ و روشنایی خوانده میشود. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت، دوستی و عشق، تدبیر برای یافتن دارایی و خواستهها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است.
مهر ایزد موکل بر فعالیتهای است که دو طرف دعوا دارند. هر کجا دو طرف دعوا باشد ایزد مهر به دادگستری، دوستی، قول و قرار، پیمان حاضر است.
مهر یکی از برجستهترین ایزدان در دین زرتشتی است. یکی از سه ایزدانی است که نامش در دوازده ماه سال آمده است. یکی از طولانیترین یشتها به مهریشت ویژه شده است.
فردوسی میسراید:
«دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب».
ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی میدهد. مهر نام آتشکدهای نیز بوده است.
فردوسی پیرامون آن میسراید:
«چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر»
نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است.
