امروز دی به‌دین ایزد و دی‌ماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، آدینه 17 دی‌ماه ۱۴۰۰ خورشیدی، هفتم ژانویه 2022 میلادی
غلامرضا تختی درگذشته ۱۷ دی‌ماه ۱۳۴۶ خورشیدی، در تهران، از قهرمانان و کشتی‌گیران بزرگ ایرانی و نامور به «جهان‌پهلوان» است. در فرهنگ ورزشی ایران وی را نماد پهلوانی می‌دانند.
تختی در المپیک ۱۹۵۶ ملبورن به همراه امامعلی حبیبی نخستین مدال‌های طلای تاریخ ورزش ایران در بازی‌های المپیک را به دست آورد. او با یک مدال طلا و دو مدال نقره‌ی المپیک، دو طلا و دو نقره‌ی قهرمانی جهان و یک طلای بازی‌های آسیایی در فهرست برترین‌های قرن فیلا در جایگاه سیزدهم جای دارد. تختی یکی از سه کشتی‌گیر ایرانی (در کنار امامعلی حبیبی و عبدالله موحد) است که تصویر آنها در تالار افتخارات فیلا نصب شده است.
تختی پنجم شهریورماه ۱۳۰۹ خورشیدی در خانواده‌ای متوسط در محله خانی‌آباد تهران چشم گشود. «رجب خان» (پدر تختی) غیر از وی دو پسر و دو دختر دیگر نیز داشت که همه آنها از غلامرضا بزرگ‌تر بودند. «حاج قلی»، پدر بزرگ غلامرضا، فروشنده خواربار و بنشن بود. از قول رجب‌خان تعریف می‌کنند که حاج قلی در دکانش بر روی تخت بلندی می‌نشست و به همین سبب در میان اهالی خانی‌آباد او را به حاج قلی تختی می‌نامیدند. همین نام بعدها نام خانوادگی آنها شد. رجب‌خان با پولی که از ارثیه پدرش به دست آورده بود، در محل سابق انبار راه‌آهن زمینی خریده و یک یخچال طبیعی احداث کرده بود و از همین راه مخارج زندگی خانواده پرجمعیت خود را تأمین می‌کرد. نخستین واقعه‌ای که در کودکی غلامرضا روی داد و ضربه‌ای بزرگ و فراموش نشدنی بر روح او وارد کرد، آن بود که مرحوم پدرش برای تأمین معاش خانواده ناچارشد خانه مسکونی خود را گرو بگذارد. شادروان تختی به لحاظ مشکلات خانوادگی فقط ۹ سال در دبستان و دبیرستان منوچهری خانی‌آباد درس خواند و در سال ۱۳۲۹ به سبب علاقه به کشتی و ورزش باستانی به باشگاه پولاد رفت. تختی در دوران زندگی ورزشی‌اش رکورددار شرکت در المپیک‌ها و کسب بیشترین مدال از این آوردگاه‌ها بود. او در چهار دوره المپیک حضور داشت و حاصل آن یک طلا، دو نقره و یک عنوان چهارم بود. جهان پهلوان افزون بر قهرمانی، به لحاظ منش و رفتار انسانی و اخلاقی پسندیده و جوانمردی و نوع دوستی پرآوازه بود. شادروان تختی در ورزش باستانی و کشتی پهلوانی نیز دارای تبحر و مهارت بود، چنان که سه بار پهلوان ایران شد و هر بار کشتی‌گیران نامداری را شکست داد.
وی چهار ماه پس از بازگشت از آخرین سفر خود (تولیدو ۱۹۶۶) در آبان ماه سال ۱۳۴۵ زندگی مشترک خود را با همسرش آغاز کرد که حاصل آن تولد بابک در سال ۱۳۴۶ بود. پس از گذشت چهار ماه از تولد فرزندش، خبر درگذشت وی تحت عنوان خودکشی اعلام شد. خبر مرگ ناگهانی تختی جهان پهلوان و رستم دستانِ مردم، همه را بهت‌زده کرد؛ روز سردی بود از دی‌ماه سال 1346. آرامگاه این استوره‌ی کشتی ایران در ابن بابویه شهر ری جای دارد.
چهارمین جشن دیگان، آفریننده‌ی وجدان همایون باد.
بیست و سومین روز از هر ماه، به نام “دی به دین” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده وجدان. بنابراین، چهارمین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، بیست و سوم دی‌ماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 17 دی‌ماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماه‌ها همه 30 روزه بوده‌اند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
جشن‌های چهارگانه دیگان:
نیاکان ما در هر ماه، با برابر شدن نام روز و نام ماه در گاهشماری ایران زمین، جشنی را برگزار می‌کرده‌اند. بنابراین، در هر ماه یکی جشن ماهیانه داشته‌ایم. اما در ماه دی، چهار جشن دیگان داریم، زیرا نام چهار روز از ماه، با نام آفریدگار نامگذاری شده است.
واژه “دی” یا “دادار” در فارسی همان واژه «ددوش» در اوستا، و «داتار» در پهلوی است که صفت اهورامزدا و به معنی «آفریدگار» است.
روزهای یکم و 8 و 15 و 23 هر ماه آراسته به نام «دی» و دادار هستند.
چهار جشن اصلی که در دی ماه برگزار می‌شود و جشن‌های ستایش آفریدگار هستند، نام آنها به دنبال آمده است:
1. جشن دیگان یکم: نخستین روز از هر ماه، به نام “اورمزد” یا اهورامزدا نامگذاری شده است. بنابراین، نخستین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، یکم دی‌ماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 25 آذر میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماه‌ها همه 30 روزه بوده‌اند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
2. جشن دیگان دوم: هشتمین روز از هر ماه، به نام “دی به آذر” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده آتش. بنابراین، دومین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، هشتم دی‌ماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز دوم دی‌ماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماه‌ها همه 30 روزه بوده‌اند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
3. جشن دیگان سوم: پانزدهمین روز از هر ماه، به نام “دی به مهر” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده مهر. بنابراین، سومین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، پانزدهم دی‌ماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 9 دی‌ماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماه‌ها همه 30 روزه بوده‌اند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
4. جشن دیگان چهارم: بیست و سومین روز از هر ماه، به نام “دی به دین” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده وجدان. بنابراین، چهارمین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، بیست و سوم دی‌ماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 17 دی‌ماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماه‌ها همه 30 روزه بوده‌اند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
دی یکی از نام‌های اهورامزداست و در اوستا، دَثوش یا دَدوش یا دَذوه فرنامی و به چم آفریننده، جهاندار زيبايی‌هاست. دی اوستایی دَثوش به چم : پروردگار و دادار هست. روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن، آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است.
«دی» (اوستایی:«دَثوش») به چم (:معنی) پروردگار، دادار، آفریننده و جهاندار زیبایی‌ها است. در گاه شماری زرتشتی، روز نخست هر ماه اورمزد روز نامیده می‌شود، سه روز دیگر به نام اهورامزدای بی‌همتاست که به واژه‌ی دی آمده و از آن سخن گفته شده است.
در هر ماه سه روز با نام «دی» شناخته می‌شود. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه زرتشتی به نام «دی» است مانند دی به آذر، روز هشتم هر ماه، دی به مهر، روز پانزدهم از هرماه، دی به دین، روز بيست و سوم از هر ماه. برای باز شناختن هر یک از این سه روز ، نام روز پس از آن به واژه‌ی دی پیوند داده شده است برای نمونه فردای روز دی بآذر روز آذر است.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
روز دی است خيز و بيار ای نگار می
ای ترک، می بيار كه تركی گرفت دی
می ده برطل و جام كه در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به می
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
سر شوی و موی و ناخن پیرای
یک پاسخ
درود بر جهان پهلوان تختی و روح انسان دوست واقعیش