امروز فرخ و پیروز روز آبان ایزد و بهمنماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، دوشنبه چهارم بهمنماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 24 ژانویه 2022 میلادی
داریوش شایگان متفکر، فرهنگپژوه، فیلسوف، نویسنده، ادیب، شاعر، هندشناس، پژوهشگر ادبی، مترجم و مدرس دانشگاه، زادهی ۴ بهمن ۱۳۱۳ در تهران بود.
داریوش شایگان همواره خود را نه یک فیلسوف که متفکری آزاد خوانده بود، پس از او، از اندیشهاش چند اثر منتشر شده است، که میتواند برای آشنایی با تفکر این شرقشناس اهمیت داشته باشد.
این هندشناس و اندیشمند معاصر، بیشتر آثارش بهزبان فرانسه و در حوزه فلسفه تطبیقی بود. پدرش محمدرحیم شایگان، بازرگان تبریزی و مادرش از نوادگان خاندان باگراتیونی گرجستان، آخرین دودمان فرمانروایی گرجستان، بود. او از کودکی با زبان ترکی، گرجی و روسی آشنایی داشت و پدرش او را به مدرسه فرانسویهای تهران فرستاد. برای تحصیل بهخارج از کشور رفت و با گرفتن درجه دکترا در رشته هندشناسی در سال ۱۳۴۷ به ایران بازگشت و به پژوهشهای خود پیرامون ادیان بهویژه ادیان هندی ادامه داد. خواهر وی یگانه شایگان نیز استاد فلسفه بود که در سال ۱۳۸۶ درگذشت. شایگان از جمله فیلسوفانی بود که نثر فرانسه وی در کتابهای درسی فرانسه چاپ میشود.
داریوش شایگان از نظریهپردازان مهم در زمینه پیوندها و ارتباطات میان اندیشههای شرقی بهویژه هویت ایرانی و مفاهیم غربی است و آثارش هم به زبان فارسی و هم به زبان فرانسه از کتابهای مهم در زمینه فلسفه شرق و غرب و همچنین ادبیات به شمار میرود. سرانجام این فیلسوف ایرانی به علت سکته مغزی در ۲ فروردین ۱۳۹۷ خورشیدی در بیمارستان فیروزگر تهران در ۸۳ سالگی چشم از جهان فروبست. ۲ سال پس از درگذشت شایگان این نویسنده پرکار، ۳ اثر با نام و نشان او منتشر شده است. کتاب از کران تا کران، از دریا به دریا مجموعه اشعار داریوش شایگان است که با ترجمه هانری کربن به چاپ رسید. این کتاب ترجمهای از اشعار شایگان به زبان فرانسه است که در زمان حیاتش، علاقهای به ترجمه فارسی آن نداشته است. این مجموعه شامل ۷۶ قطعه شعر برای حدود سال ۱۹۷۲ (1351 خورشیدی) و ترجمه گلنار گلناریان و یک مقاله با عنوان شعر از منظر داریوش شایگان منتشر شد. جهان شایگان؛ پنج دیدار و گفتگو با داریوش شایگان، یکی از مهمترین آثاری است که بعد از درگذشت او به چاپ رسیده است، این کتاب مجموعه گفتوگوهای محمدرضا ارشاد با داریوش شایگان است که در طول ۱۶ سال از ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۶، انجام و منتشر شدهاند. کتاب دیگری که پس از درگذشت شایگان، با نشانی از او به چاپ رسیده، گاندی کهن چون کوهها است که با گفتاری از این هندشناس اندیشمند منتشر شده است.
دهمین روز ماه در گاه شمار مزدیسنی آبان_ایزد نام دارد. نام ماه هشتم از سال خورشیدی و نام روز دهم، از هر ماه زرتشتی را آبان مینامند.
در اوستا آپ در پارسی باستان آپی و در فارسی آب گفته میشود. در اوستا بارها “آپ” به چم فرشتهی نگهبان آب، گفته شده و همه جا جمع آمده است.
آبان نام پارسی شدهی ایزد آبها یا آناهیتا است. در اوستا (اردیویسور آناهیتا) به چم رودخانهی نیرومند بیآلودگی نامیده شده است. آناهیتا که کوتاه شده این نام اوستایی است، نام الههی نماینده بر این آبهای روان بوده و یَشتی که در اوستا به مناسبت این الهه سروده شده آبان یشت نام دارد.
” بخش هایى از اردویسور نیایش یا آبزور”
و توانایى و زور و آفرین باد به اهورامزداى فروغمند ،
با شکوه و به امشاسپندان ، به آبهاى خوب مزدا داده ،
به آب اردویسور آناهیتاى پاک ، به همهی آب هاى مزدا داده ،
به همه ی گیاهان مزدا داده ، به همه ی ستودگان مادى و مینوى ،
و به فروهرهاى پاکان و راستان که پیروز و پرتوان هستند.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
آبانروز است روز آبان
خرم گردان به آب رز جان
بنشین به نشاط و دوستان را
ای دوست به عز و ناز بنشان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
از آب پرهیز کن و آب را میازار
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (آبان) بپرهیز از آب و ای جوان/میالای و میازار آب روان
