لوگو امرداد
امروز تیر ایزد سیزدهم گاهشمار زرتشتی؛ 7 بهمن‌ماه خورشیدی

زادروز منوچهر وصال شیرازی؛ چهره‌ی ماندگار ریاضی ایران

manouchehr vesalامروز فرخ و پیروز روز تیر ایزد و بهمن‌ماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، پنجشنبه هفتم بهمن‌ماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 27 ژانویه 2022 میلادی

منوچهر وصال شیرازی، چهره‌ی ماندگار رشته‌ی ریاضی ایران و پدر آنالیز ایران زاده‌ی ۷ بهمن‌‌ماه ۱۲۹۱ در تهران بود.
او از چهره‌های تاثیرگذار ریاضیات ایران، به‌‌ویژه در زمینه آنالیز، به‌شمار می‌رود. کتاب آنالیز او که در دهه ۱۳۴۰ انتشار یافت از نخستین کتاب‌های معتبر تالیفی در این زمینه به زبان فارسی است. وی را بنیانگذاز بخش ریاضی دانشگاه شیراز می‌دانند. انجمن ریاضی ایران که منوچهر وصال نیز از پایه‌گذاران آن است به پاس تجلیل از خدمات ارزشمند وی برای بیش از ۳۰ سال تدریس مستمر آنالیز ریاضی، جایزه‌ای را به‌نام وی تعیین کرد که هرسال در کنفرانس ریاضی ایران ببه مولف بهترین نوشتار ارایه‌ شده در زمینه آنالیز ریاضی، پیشکش می‌شود.
وصال در سال ۱۳۱۹ موفق به ‌گرفتن دکترا در رشته ریاضی از دانشگاه ژنو، با سرپرستی ریاضیدان سوییسی ژرژ دورام شد و در سال‌های پایان تحصیل در رصدخانه ژنو و زوریخ به کارورزی و فعالیت علمی پرداخت و در سال ۱۳۲۰ به ایران بازگشت.
او پس از بازگشت در دانشکده علوم دانشگاه تهران در رشته ریاضی استخدام شد و همچنین برای یک سال درس ریاضیات دوره ششم دبیرستان را در دانشسرای مقدماتی تدریس کرد و سال بعد، آموزش ریاضیات به دانشجویان فیزیک را بردوش گرفت. پس از آن به ‌تدریس آنالیز حقیقی ریاضی پرداخت و تا زمان بازنشستگی تدریس آن را به‌همراه ریاضیات عمومی ادامه داد. او در سال ۱۳۴۱ به‌ دعوت دانشگاه شیراز برای تدریس عازم این دانشگاه شد و پس از دوسال خدمت به‌ریاست دانشکده مهندسی این دانشگاه گمارده شد. اداره موفقیت‌آمیز این دانشکده تازه بنیاد باعث انتخاب وصال به ‌سمت معاونت آموزشی دانشگاه شیراز بود. وی تا زمان بازنشستگی در سال ۱۳۵۶ تدریس در دانشگاه شیراز را ادامه داد و پس از آن هم تا انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه‌ها به آموزش اشتغال داشت. وصال، استاد برجسته‌ی ریاضی که به‌عنوان پیشکسوت شناخته می‌شد، پس از تصفیه دانشگاه‌ها، در اسفند ۱۳۶۰ در مرکز نشر دانشگاهی سرپرست گروه ریاضی شد و مسوولیت ویرایش و نظارت بر انتشار کتب و نشریات ریاضی و آمار مرکز را عهده‌دار شد. او ویراستاری آثاری چون «واژه‌نامه ریاضی و آمار»، «مقدمات معادلات دیفرانسیل و مسائل مقدار مرزی» «آشنایی با آنالیز عددی» «معادلات دیفرانسیل و کاربرد آن‌ها» «اصول آنالیز حقیقی» و «روش‌های آنالیز حقیقی» را نیز به دوش گرفت، سمتی که تا سال ۱۳۸۲ و به ‌مدت ۲۲ سال ادامه داشت.
وصال خواهرزاده محمدعلی فروغی، دوره دبستان را در شیراز و دبیرستان را در دارالمعلمین و دبیرستان‌های شرف و رازی تهران به ‌پایان برد. سپس یک سال در دانشسرای عالی در رشته فیزیک تحصیل کرد که آموزگار فیزیک او پروفسور حسابی بود که شوق یادگیری علوم پایه را در او بیشتر می‌کرد. وصال پس از آن با آخرین دوره دانشجویانی که برای ادامه تحصیل به اروپا رهسپارشدند، به‌فرانسه رفت.
دکتر منوچهر وصال، پدر آنالیز ریاضی ایران در ۱۰۰ سالگی درگذشت و در قطعه نام‌آوران به‌خاک سپرده شد.

تیر ایزدروز «تیر ایزد» سیزدهمین روز هرماه در گاهشمار زرتشتی و چهارمین ماه از سال «تیر» نام گرفته است. تیر یا تیشتر، ایزد باران بوده و به یاری او کشتزارها سیراب از باران می‌شوند، همچنین نگهبان ستوران است. در اوستا «تیریشت» در نیایش ایزد باران است. ستاره عطارد تیر نامیده می‌شود و نیز تیری که در کمان نهند و بجهانند. ایرانیان باستان هنگام خشکسالی در این روز آیین ویژه‌ای برگزار می‌کردند و برای خواهش باران و پیروزی تیر ایزد بر دیو خشکسالی (اپوش) به در و دشت می‌رفتند و تیریشت می‌خواندند.

بخشی از یشت‌های اوستا درباره‌ی این ایزد است. تیر نام ستاره‌ای‌ است كه امروزه آن ‌را «‌شعرای یمانی» یا به لاتین «سیریوس» (Silius) می‌نامیم.

 

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

ای نگار تیر بالا روز تیر

خیز و جام باده ده بر لحن زیر

عاشقی در پرده‌ی عشاق گوی

راه‌های طبع خواه دل‌پذیر

 

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

کودک به تیراندازی و نبرد و سواری آموختن فرست.

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

بفرمای بر کودکان روز (تیر) /نبرد و سواری و پرتاب

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

یک پاسخ

  1. آموزگار فیزیک او پروفسور حسابی بود که شوق یادگیری علوم پایه را در او بیشتر می‌کرد.
    چه آموزگار دانشمند و برجسته و پژوهشگری! دکتر منوچهر وصال شیرازی هم شاگرد خلف و باهوش و پرتلاشی بوده.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1403-01-25