امروز دی به‌مهر ایزد و اسفندماه ۳۷۵۹ گاهشمار زرتشتی، 9 اسفندماه ۱۴۰۰ خورشیدی، 28 فوریه 2022 میلادی
سیدمحمود خیامی، کارآفرین و صنعتگر، از بزرگترین صاحبان صنایع خودروسازی ایران، بنیادگذار ایران خودرو ۹ اسفندماه ۱۳۹۸ در لندن درگذشت. در کارنامه او، فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی هم دیده می‌شود.
محمود خیامی در کنار احمد خیامی از سرشناس‌ترین کارآفرینان و صنعتگران ایرانی به شمار می‌‌روند که هرگاه نام شرکت ایران خودرو با نام پیشین «ایران ناسیونال» شنیده می‌شود، نام این دو برادر سخت‌کوش یادآوری می‌شود. این دو برادر از تنگ‌دست‌ترین قشر جامعه بوده‌اند که از ماشین‌شستن، فروش قطعات، مکانیکی و گام‌به‌گام به بالاترین موفقیت‌های صنعتی و اقتصادی دست یافتند.
محمود خیامی و برادرش احمد خیامی در سال ۱۳۲۸ در تهران با دریافت مجوز اتوبوس‌سازی، نخستین گام را در راه خودروسازی برداشتند. آنان در جاده کرج زمینی خریدند و کم‌کم تعمیرگاه، کارگاه اتاق سازی، فروشگاه لوازم یدکی و صندلی سازی برپا کردند. سپس از نماینده مرسدس بنز در ایران، شاسی اتوبوس گرفتند و روی آن‌ها اتاق ساختند و برای اتوبوس دستشویی و توالت کوچک و یخچال هم درست کردند. کارگاه صندلی‌سازی بعدها الهام‌بخش ساختن نخستین کارخانه بزرگ مبل‌سازی ایران به نام «مبلیران» شد. کارگاه مونتاژ خودروی ایران نیز در سال ۱۳۴۱ با نام «ایران ناسیونال» بنیاد شد که روزانه ۱۰ خودروی سبک و ۷ خودروی سنگین «اتوبوس و کامیون بنز» می‌ساخت.
هفت سال پس از پایه‌گذاری، اعلام کردند که سرمایه شرکت بیش از ۱۲ برابر شده و از نظر کیفیت و کمیت در ردیف بزرگترین خودروسازان آسیا قرار گرفته است. پس از آن در سال ۱۳۵۲ ایران ناسیونال اعلام کرد که خودکفایی در تولید قطعات یدکی را در راس برنامه‌هایش قرار داده است «کارخانه لاستیک‌سازی بریجستون ایران» «شرکت پیستون‌سازی ایران» «کارخانه ایدم در تبریز برای تولید موتور دیزل» «کارخانه پلی‌رنگ» “تولیدکننده رنگ خودرو” «کارخانه فنرسازی در جاده کرج» «شرکت ریخته‌گری» شرکت رضای مشهد “رینگ‌سازی مشهد کنونی” و بنیاد نهاد و دو هنرستان برای تربیت تکنیسین از جمله آن‌ها بودند. طراحی خودرو پیکان را یکی از زیرمجموعه‌های کارخانه‌ی روتس انگلیس انجام داده بود، اما پیکان یکسره کپی و برداشت از مدل انگلیسی نبود و مهندسان و طراحان ایرانی نیز در همان آغاز دگرگونی‌هایی در طراحی آن پدید آوردند و با پسند و سلیقه‌ی ایرانیان سازگار کردند. برای نمونه، طراحی سپر، داشبورد، فرمان و حتا تُودوزی پیکان را مهندسان ایرانی انجام داده بودند. همه‌ی سرکارگران و مهندسان کارخانه نیز ایرانی بودند. از این‌رو، تبلیغ فروش پیکان که آن را «ثمره‌ی نبوغ مهندسین و دسترنج کارگران ایرانی» دانسته بودند، سخن بی‌راهی نبود و حقیقت داشت. برای خط مونتاژ و ساخت پیکان نیز گنجایش سالانه 25 هزار دستگاه درنظر گرفته بودند و با همین شمار از تولید، کار را آغاز کردند. خیامی‌ها جزو نخستین کارآفرینانی بودند که برای کارکنانشان خانه ساختند و شهرک پیکان را ایجاد کردند.
در همان سال‌ها، محمود خیامی با کمک گروهی دیگر از سرمایه‌داران ایران، بانک صنعت و معدن و فروشگاه‌های زنجیره‌ای کوروش «قدس کنونی» را نیز بنیاد کرد.
در سال ۱۳۵۶ رقابت ایران ناسیونال با هیوندای کره آغاز شد و اعلام کردند که می‌خواهند «پیکان» را از خط تولید خارج کنند و با شرکت پژو وارد شراکت جهانی شوند. محمود خیامی بر این باور بود که اگر روند فعالیت شرکت ایران ناسیونال ۸ تا ۱۰ سال دیگر ادامه پیدا می‌کرد، ایران دیگر نیازی به صنعت نفت نداشت.
با آغاز انقلاب اموالشان از جمله کارخانه‌ها و همه دارایی‌هایشان مصادره شد و از کشور بیرون رفتند. احمد به کانادا و محمود به انگلیس رفت. تولید پیکان سرانجام در سال 1383 به پایان رسید و آخرین دستگاه ساخته شده‌ی آن روانه‌ی موزه شد.
محمود خیامی نمایندگی بنز را در لندن و ۷ شهر دیگر در انگلیس و آمریکا گرفت. او سرپرست هیات امنای دانش‌نامه ایرانیکا نیز است. او با ثروتی که از فروش مرسدس در آمریکا به دست آورد، شروع به ساخت مدرسه در مناطق روستایی استان خود (خراسان) کرد و آنقدر به این کار ادامه داد تا به یکی از بزرگترین مدرسه سازان تاریخ کشور تبدیل شد. محمود خیامی مدیر بنیاد خیامی نیز هست که در ۲۰۰۰ میلادی از سوی او پایه‌گذاری شد. این بنیاد در کنار فعالیت‌های خیریه در زمینه‌های بهداشت، کودکان و پناهندگان، فعالیت‌هایی را نیز در زمینه گفت‌وگوی بین ادیان در برنامه خود گذاشته است.
او در سال‌های اخیر صدوده مدرسه در روستاهای استان خراسان ساخت و هشت مجموعه بزرگ آموزشی نیز در مشهد احداث کرد. وی همچنین ساخت هجده مجموعه کار و دانش را در استان خراسان به پایان رسانده بود که هجده میلیارد تومان هزینه دربرداشت. خیامی دارای چند نشان و لقب از مراجع غربی است، از جمله: CBE «فرمانده رتبه امپراتوری بریتانیا» نشان KSS یا «سنکت سیلوستر».
سرنوشت به گونه‌ای رقم خورد که احمد خوردادماه ۱۳۷۹ خورشیدی در کانادا درگذشت و محمود در ۹ اسفند ۱۳۹۸ خورشیدی در ۹۰ سالگی و در لندن چشم از جهان فروبست.
روز پانزدهم از هر ماه در گاهشمار زرتشتی دی به‌مهر نام گرفته است. سه روز در هر ماه زرتشتی با پیشوند «دی» همراه است. روزهای هشتم ، پانزدهم و بیست‌وسوم ماه زرتشتی كه برای پرهیز از اشتباه با پسوند نام روز پس از خودش شناخته می‌شوند؛ برای نمونه فردای روز دی‌به‌مهر روز مهر است.
«دی» اوستایی «دَثوش» به چم پروردگار و دادار است. روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن و آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است (روز استراحت).
