سپندارمزد یا سْپِنْتَه آرمَئیتی؛ فروتنیِ پاک و مقدس

سپند آرامئیتی یا همان اسفند به معنی بی نقصی و سلامت کامل است. وی نگاهبان و پاسدار زمین و در عین حال مظهر تمکین، تقوا و عبادت است.

این واژه که در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) است و نام چهارمین امشاسپند شناخته می‌شود، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به چم (:معنی) پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به چم فروتنی و بردباری تشکیل شده است و این دو با هم به چم فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است.  

سپنته آرمیتی یکی از ایزدبانوان و امشاسپندان زرتشتی است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت اَرمَیتی یا سپند آرامئیتی خوانده می‌شود، در زبان پهلوی بدان سپندارمذ یا سپندارمت گویند و در فارسی، سپندارمد نیز خوانده شده‌است. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین سرسبز و نشانی از باروری و زایش است.

در فرهنگ پهلوی سپندرمت یا همان سپندارمذ، نام یکی از امشاسپندان و در عین حال نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال معرفی شده‌است. وی را همان الهه بسیار قدیمی اسفند دانسته‌اند و گفته‌اند که او را دو امشاسپند دیگر یعنی هورواتات (خرداد) و امرتات (امرداد) همراهی می‌کنند و این سه گروهی از امشاسپندان را می‌سازند که قرینهٔ سه امشاسپند نخستین، یعنی وهمن (وهومن یا همان بهمن)، اشه وهیشته (اردیبهشت) و خشتره وییریه (شهریور) محسوب می‌شوند.

این فروزه در انسان به گونه‌ی فروتنی و مهر و خدمت به دیگران، نمایان می‌شود. سپندارمزد در جهان خاكی، نگاهدارنده‌ی زمین و زنان است. زمینی كه بی‌هیچ چشمداشتی هرچه دارد در اختیار جانداران می‌گذارد و زنانی چون مادر كه همچون زمین، مهربان و فروتنند، مهر می‌ورزند بدون این كه چشم‌به راه پاسخی مهرانگیز باشند.

زن و زمین همسانی‌های بسیاری دارند. زن و زمین هر دو نماد باروری و زایش هستند، زندگی از زن و زمین است كه جریان دارد.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

سپندارمز‌روز خیز ای نگار

 سپند آر ما را و جام می آر

می ‌آر از پی آن كه بی می ‌نشد

دلی شادمان و تنی شاد‌خوار

سپند آر پی آن كه چشم بدان

بگرداند ایزد ازین روزگار

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

ورز زمین کن

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز)کشت و کار

رخدادهای ملی در این روز

آزادسازی خرمشهر- سال 1361خورشیدی،20 ماه پس از دست‌اندازی نظامی عراق، با از جان‌گذشتگی و فداكاری دلیران ایران، خرمشهر آزاد شد. روز آزاد‌سازی خرمشهر «روز ایستادگی و ازجان گذشتگی (مقاومت و ایثار)» نام گرفته است.

خیزش «المقنع» در خراسان به سال 766 میلادی، آغاز شد كه از نخستین بپاخیزی‌های ایرانیان برای بازگردانی استقلال و حاكمیت میهن پس از چیرگی تازیان، به‌شمار می‌آید.المقنع از موضوع كشته شدن ابومسلم به دست خلیفه عباسی بهره برد و به خونخواهی او در خراسان بپاخاست. المقنع كه به شوند(:سبب) نقاب زدن چنین، نامور شده بود، كسی جز «هاشم ابن حكیم» نبود كه مردی دانشمند بود. پیروان المقنع جامه سپید می‌پوشیدند به سپیدجامگان (كفن‌پوشان راه میهن) نامور بودند.

:  اسماعیل سامانی مردی كه پرچم زنده كردن زبان پارسی و فرهنگ ایرانی را به دوش گرفت بنا به یافته‌های رخدادنگاران روس، به سال 849 میلادی در فرغانه‌(فرارود) خراسان چشم به جهان گشود.