پس از چیرگی اعراب بر ایران، با وجود انكه پیش از اسلام در این سرزمین به بهانه‌های گوناگون جشن‌های بزرگی با جانمایه‌ی مذهبی در ماه‌های گوناگون سال برگزار می‌شد، تنها چهار جشن توانست همچنان به جریان داشتن خود در فرهنگ و سنت ایرانیان مسلمان‌شده در این سرزمین ادامه دهد كه دو جشن آن‌ها، یعنی جشن‌های «شب یلدا» و«عید نوروز» با اندكی تفاوت تقریبا به همان صورت باستانی خود برگزار می‌شود، اما جشن‌های «چهارشنبه سوری» و «سیزده به در» شوربختانه دچار کجروی‌ها (:تحریفات) و نفوذ باورهای نادرست و بیشتر وارداتی شدند و به همین دلیل از ماهیت استورهای و ایرانی خود كه ریشه در باورهای مذهبی مردمان این سرزمین داشت، فاصله‌ی فراوانی گرفتند.
در ادامه با بررسی باورهای نادرستی كه در باورهای استورهای ایرانیان نفوذ كرده و چیستی (:ماهیت) اصلی آن‌ها را دگرگون ساخته است، به بیان عواملی می‌پردازیم که اصالت چهارشنبه سوری را دگرگون کرده و ریشه‌های نفوذ خرافه را در آن توضیح می‌دهیم.
ایران كشوری است پهناور با پیشینه‌ای كهن كه دارای تمدنی بیش از ده هزار سال است و از آنجا كه بشر در درازای تاریخ حیات خود همواره اندیشه‌ای دینی داشته، می‌توان به میزان همین تاریخ تمدن، برای مردمان این سرزمین تاریخ تدین نیز لحاظ كرد. اما مذهب اساتیری و باستانی ایران بر اثر گذشت زمان و برخورد با فرهنگ و تمدن‌های گوناگون دگرگونی‌های بسیاری یافته است.
چیزی که قطعی است، نبود تاریخ معین در تعیین روزگار رواج خرافات در ایران است اما جامعه ایرانی ما در سده‌های پی‌در‌پی سرگذشت‌ها و احوال و افکار گوناگونی همگام با سلیقه‌های گوناگونی را سپری کرده است . از جمله آن‌ها یورش اعراب، ترک‌ها و از همه ویرانگرتر یورش مغول به ایران است كه در آن مذهب و باورها مغولان و تاثیراتی که روی فرهنگ ما داشتند بسیار نمایان است. آن‌ها پیرو باورهای شومی بودند که در آن اصول و باورمندی‌های کاملا مشخص نشده بود. گرایش به خرافات و جادوگری به منزله‌ی عواملی برای در امان ماندن از مصائب و چشم‌زخم‌ها و ایمن ماندن از بلاهای آسمانی و زمینی چون رعد و برق، زلزله، سیل، قحطی و بیماری در میان مغولان رواج داشت و دور از ذهن به نظر می‌رسد در برخورد دو اندیشه ، اندیشه‌های نوینی پیدا نشود.
تردید نكنیم كه در همه‌ی هازمان‌های (:جوامع) بشری خرافات و خرافه‌نگری وجود دارد اما مساله‌ای كه در اینجا نیاز است گفته شود این است كه به‌گونه‌ی طبیعی هر باوری را كه توجیه علمی نداشته باشد نمی‌توانیم بگوییم خرافه است، به‌دلیل اینكه بخشی از باورهای ما که حتا در علم اثبات نشده است، در رویارویی (:تعارض) با علم هم نیست، كه این همان استورهای انسان نخستین است كه برای پاسخ به سوالات خود آن‌ها را ساخته است و به نوعی به مسایل مذهبی آن‌ها و قوه‌ی علم و استدلال ایشان در آن زمان مربوط می‌شود كه در حیطه‌ی استوره‌شناسی معنا می‌شود و با بررسی و دقت روشن می‌شود كه از بار معنایی و فلسفه‌ی ویژه‌ای پیروی می‌كنند، اما باورهای خرافی نه توجیه علمی دارد و نه توجیه دینی كه در رویارویی با باورهای دینی و علمی نیز هستند.
ادامه دارد…
* مهدی قاسمی، مدیر و راهنمای تورهای گردشگری
یک پاسخ
عااالی بود
ممنون از اشتراک گذاری