چکیده‌ی سخنرانی موبد فرهنگ ضیاتبری

بهداشت تن و روان و محیط زیست در اوستا

خبرنگار امرداد: پوروچیستا رستمی
1398-02-02
00:00

نشست دوشنبه‌ی نخست اردیبهشت‌ماه امروز دوم اردیبهشت‌ماه 1398 خورشیدی با سخنرانی موبد فرهنگ ضیاتبری و پرسش و پاسخ باشندگان در تالار خسروی برگزار شد.

موبد فرهنگ ضیاتبری در نشست روز دوشنبه‌ی سازمان زنان زرتشتی پیرامون «رعایت بهداشت تن و روان و محیط‌ زیست در اوستا» سخن راند که چکیده‌ای از این سخنرانی را در ادامه می‌خوانید:

هرمزد، انسان را از پنج نیرو آفرید که عبارتند از تن، جان، روان، ادونک Advenak، فروهر، در طبقه‌بندی دیگری که در فروردین‌یشت آمده است نیروهای پنج‌گانه‌ی مردمی عبارتند از جان، دین، بَئوذَ، روان، فره‌وشی که به هنگام تولد کودک این چند نیرو به هم می‌آمیزند.

در اوستا برای واژه‌ی تن دو واژه به کار برده شده است 1. تن در سروش‌واژ: اَشیَه تَخمَهِ تَنومانترَه (ستایش به سروش پاک که تنش از مانتره است) 2. پیکر یا تن مجازی در بهرام‌یشت (برای نخستین بار ورهرام به پیکر باد تندتاز درآمد)

تن جز مادی است و از چهار آخشیج(:گوهر) باد، آب، خاک، آتش تشکیل شده است. خداوند آگرآگر است یعنی آفریدگارِ چهار آخشیک است که در ترکیب آدم به کار رفته است.

آب: سه چهارم وزن آدمی از گوهر آب تشکیل شده که در اوستا با واژه‌ی «آپ» از آن نام برده شده است. آب در سه حالت جامد، مایع و بخار وجود دارد. ابرها شامل قطره‌های معلق در هوا و بخار آب اشباع شده هستند. ترکیب شیمیایی آب از عنصرهای اکسیژن و هیدروژن است. بیش از 68 درصد سطح زمین را آب فراگرفته ولی تنها سه درصد آن شیرین و قابل خوردن است. از همین سه در صد نیز 2 درصد آن منجمد و در دو قطب شمال و جنوب است. عوارض کم‌آبی سردرد، رخوت و بی‌حالی، بدخلقی و واکنش کند، ضعف و خستگی و پریشانی، خشکی مجاری و ادرار تیره‌رنگ است. فرشته‌ای که وکیل بر آب است ناهید با نام کامل «اَردَویسور آناهیتا» است که مونث است و در فارسی به معنای آب توانای بی‌آلایش و یا رود قوی پاک است. آب فرشته‌ی دیگری هم به نام اپام نَپات دارد که مذکر است و پاسبانی سرچشمه رودها و دریاها با اوست. در هفتن‌یشت کوچک و برخی بخش‌های اوستا از آن یاد شده است. ناهید نام دیگر ستاره زهره است که خارجیان به آن ونوس می‌گویند. اهورامزدا در بالاترین طبقه‌ی آسمان و در کره‌ی خورشید مقام او را برقرار کرد. به فرمان پروردگار ناهید از فراز آسمان‌ها باران، تگرگ، برف و ژاله فرو بارد و نطفه‌ی مردان و مشیمه‌ی بانوان را پاک کند. زایش زنان را آسان سازد و شیر را تصفیه نماید.در کتاب روایت داراب و هرمزدیار آمده است پیش آتش، خورشید نیایش، مهر نیایش و آبان‌یشت خواندن روا نیست. پرستاری آب با خورداد امشاسپند است.

اردی‌بهشت امشاسپند در عالم روحانی، نماینده‌ی راستی و پاکی است و در عالم مادی نگهبان آتش‌های روی زمین است. آتش کالبد انسان و حرارت غریزی است که انسان را زنده نگه‌می‌دارد.

جان از کلمه سانسکریت دیانه (فکر کردن) است. جان با کلمه اوستایی گیه (زندگی کردن) از یک ریشه است. در پهلوی گیان شکل قدیمی‌تر و جان شکل تازه تلفظ جنوب غربی است. ویس‌ورامین، فرخی، سعدی و … نیز در سروده‌های خود از جان و تن بهره گرفته‌اند.

خرد به معنای عقل، درک، دریافت و فهم است. در اوستا به دو گونه خرد اشاره شده است: 1.آسَن خردی که خرد سرشتی و ذاتی است و 2.گوش سرود خرد که خرد دریافتنی یا کسب کردنی است.

فره‌وشی یا فروهر پس از جدا شدن روان از کالبد (مرگ) باز به سوی عالم بالا یا از همانجایی که فرود آمده باز می‌گردد. در واقع فروهر سه مرحله‌ی پیش‌هستی، زندگی زمینی و زندگی پسین را طی می‌کند.

ادونک را در فارسی امروز آیینه می‌گوییم یعنی چهره و قیافه‌ای که داریم.

در اوستا از روان با نام «اوروان» یاد شده است. روان در یونانی به معنی روح است. روان هم‌آمیختگی شخصیت انسان است که بیشتر در روانشناسی موضیت دارد و بر اثر تلاقی رفتارها و احساسات تشخص می‌یابد.

معیارهای شخصیت سالم از نظر آلیورت: 1.گسترش مفهوم خود 2.ارتباط صمیمانه خود با دیگران 3.امنیت عاطفی 4.ادراک واقع‌بینانه 5.مهارت‌ها و وظایف 6.عینیت بخشیدن به خود 7.فلسفه یگانه سازندگی

روانشناسان می‌گویند شادابی و نشاط، لذت بردن از زندگی و هدف‌بندی مستلزم داشتن شخصیت سالم است.

نیایش «مانتره ائیریامن ایشو» بزرگترین و بهترین و درمان‌بخش‌ترین کلام ایزدی است ولی دست شکسته، چشم بیمار و … با دعا خوب نمی‌شود و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد و روشن است که پیشینیان خردمند ما به دور از خرافات بوده‌اند و علمی می‌اندیشیده‌اند.

همچنین روشن است که تن بیمار روی روان اثر می‌گذارد و وارونه هم امکان‌پذیر است. از این‌رو بیماری‌های روان‌تنی جزو بیماری‌های عمده است و از این‌رو در اوستا، مانتره، پزشک را بسیار مورد ارج گذاشته است.

در پایانِ سروش واژ می‌خوانیم:«زَدِن نَسُش زِدار دیوودُرج، پاکی تن اشویی روان خویش» و نیایش‌هایی چون خورشید نیایش، مهر نیایش، آتش نیایش و … همه برای سلامتی اجزای وجودی ما موثر است. هنگامی که همازور دهمان را می‌خوانیم باید توجه کرد که به امشاسپندان نگهبان و وکیل چهار گوهر و سایر منابع محیط زیست درود فرستاد و آن‌ها را گرامی داشت.