امروز فرخ و پیروز مهر ایزد و اردیبهشتماه سال 3760 زرتشتی، 15 اردیبهشتماه 1401 خورشیدی، پنجم می 2022 میلادی
پنجم ماه می، برابر با ۱۵ اردیبهشت، روز جهانی ماما نامگذاری شده است. این روز فرصت مناسبی برای توجه به اهمیت حرفه مامایی در راستای افزایش سلامتی مادر، نوزاد، خانواده و جامعه و از رهگذر آن ساختن بستری امن برای آیندهای روشن است.
برای نخستینبار در سال ۱۹۸۰ این روز به عنوان روز جهانی ماما پیشنهاد و از سال ۱۹۹۲ به شکل رسمیاعلام شد. ارج نهادن به جایگاه ماما ارج بر جایگاه والای مادر است. مامایی رشته کهنی است که از آغاز زایش آدمی مفهوم پیدا کرد، اما امروز یک حرفه و تلاش برپایهی دانش روز است. در علم نوین تعریف جدید و کارآمدتری برای مامایی بیان شده است و ان به مراقبت از زنان در دوران بارداری، زایمان و حتا پس از آن و همچنین مراقبت از نوزاد اشاره دارد. روز جهانی ماما فرصت مناسبی است تا نگاهی دوباره به جایگاه مامایی در نظام سلامت کشور انداخته شود. زایمان که یک تجربه حساس و مهیج برای هر خانمیاست و با هیچ فرآیند دیگری قابل مقایسه نیست، در برخی از بانوان یک روند طبیعی و آسان و در برخی با مشکل انجام خواهد شد، اما در هر دو مورد نیاز به مراقبتهای خاصی است. مادر باید پیش از بارداری، در دوران بارداری، هنگام زایمان و پس از زایمان زیر نظر ماما یا متخصص زنان و زایمان باشد. همه این مراقبتها برای زایش سالم و طبیعی انجام میشود و همه تلاشها برای سلامت مادر هنگام زایمان و سلامت نوزاد هنگام تولد است و مسوولیت این دو، یعنی سلامت مادر و نوزاد به دوش ماماست که شاید پیش آید برای کمک به مادر یک شب تا صبح بیدار بماند و چشم بر هم نگذارد تا مادر طبیعی زایمان کند.
مامایی یکی از پر طرفدارترین رشتههای دنیا بخصوص برای بانوان است و نخستین رشته دارای مجوز مطب در مقطع لیسانس و حق تجویز دارو، آزمایش و سونوگرافی (در حوزه کاری مامایی) است. دیرینگی رشته مامایی در ایران در قالب آموزش عالی پس از تحصیلات دبیرستان، به 80 سال پیش برمیگردد. «مدرسه قابلگی» نخستین آموزشگاه مامایی با 10 شاگرد سال 1298 در بیمارستان بانوان (زنان) پیشین شهر تهران بنیاد شد. پس از گذشت 10 سال، نخستین آموزشگاه عالی مامایی سال 1308 و با اعطای مدرک معادل لیسانس به عنوان یکی از شاخههای مدرسه طب آغاز به کار کرد. در سال 1313 دانشگاه تهران بنیاد شد و سپس دانشکده پزشکی آن نیز گشایش یافت. چند سال بعد در سال 1319 بیمارستان زنان به دانشکده پزشکی پیوست. از این آموزشگاه تا سال 1331 در مجموع 462 تن دانشآموخته شدند. از سال 1335 تا 1358 برنامه آموزشی آموزشگاه یکونیم سال پرستاری و مامایی برای لیسانسیههای پرستاری شد. پس از آن بهدنبال 3 سال انقلاب فرهنگی و بستهشدن مراکز آموزش عالی، از آغاز سال 1362 با نام مدرسه عالی مامایی آغاز به کار کرد و از ورودی دیپلم به تربیت کاردان و کارشناس مامایی اختصاص یافت. در سال 1365 پس از انتقال آموزش گروههای پزشکی از آموزش عالی به وزارت بهداشت، دانشکدههای پرستاری و مامایی بنیاد و در بهمن 68 مصوب شد و هماکنون در تربیت دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد مامایی ارایه خدمت میکنند. هماکنون دو رشته دکترای تخصصی مامایی و بهداشت باروری وجود دارد. در دی ماه 1369 پروانه فعالیت جمعیت مامایی ایران از سوی وزارت کشور صادر شد.
گرامیداشت یاد گوهربانو جمشیدی، نخستین و زبردستترین مامای زرتشتی. گوهربانو در سال 1287خورشیدی از اسفندیار و دولت جمشیدی در كرمان زاده شد و تا دریافت دیپلم در همین شهر زندگی كرد، سپس به تهران رفت و در مدرسه عالی مامایی و در بیمارستان زنان زیرنظر استاد دكتر جهانشاه صالح لیسانس مامایی دریافت کرد و در سال 1322خورشیدی فارغ التحصیل شد. آنگاه به كرمان بازگشت و خدمات خود را در بهداری كرمان آغاز کرد. با وجود اینكه هزاران نوزاد را به دنیا آورد، اما حتا یک مورد اشتباه در كارش نداشت. ازدواج او با شهریار بهلولی، فرزندی به همراه نداشت. بانویی كه خود هزاران نوزاد را به دنیا آورد طعم شیرین مادر شدن را نچشید گویی او وقف بیمارانش بود. نكتهای كه این ماما را از دیگر متخصصان برجسته میکرد آنگونه که گفته شد: «خانم جمشیدی تنها زن ماما با توانایی منحصر به فرد بود. در زایمانهای غیرطبیعی با دستهای استادانه و با چرخش بچه در شكم مادر، نوزاد را سالم و بدون سزارین به دنیا میآورد و حتا در سن 88 سالگی نوزاد به دنیا آورد». مرگ وی بر اثر ایست قلبی در روز 21 امرداد (ارد ایزد) 1378 خورشیدی روی داد. همواره زرتشتیان از داشتن چنین مادر خدمتگزاری كه نام زرتشتیان را همه جا تا ورای مرزها طنینانداز كرد به خود میبالند.
در فرهنگهای فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانستهاند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست..مهر که در اوستا « میثرَ» خوانده میشود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت است که ایزد فروغ و روشنایی خوانده میشود. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت، دوستی و عشق، تدبیر برای یافتن دارایی و خواستهها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است.
مهر ایزد موکل بر فعالیتهای است که دو طرف دعوا دارند. هر کجا دو طرف دعوا باشد ایزد مهر به دادگستری، دوستی، قول و قرار، پیمان حاضر است.
مهر یکی از برجستهترین ایزدان در دین زرتشتی است. یکی از سه ایزدانی است که نامش در دوازده ماه سال آمده است. یکی از طولانیترین یشتها به مهریشت ویژه شده است.
فردوسی میسراید:
«دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب».
ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی میدهد. مهر نام آتشکدهای نیز بوده است.
فردوسی پیرامون آن میسراید:
«چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر»
نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است.
