امروز، وهمن امشاسپند روز و دیماه به سال 3757 زرتشتی، نبُر، روز پرهیز ازخوردن گوشت، برابر با 26 آذرماه 1398 خورشیدی 16 دسامبر 2019 میلادی
مولانا جلال الدین محمد صوفی بزرگ و صاحب مثنوی 17 دسامبر 1273 (26 آذرماه) در قونیه (تركیه امروز) درگذشت و هر سال به این مناسبت مراسمی در كنار مزار او بر پا می شود كه یك هفته به درازا میانجامد.
مولانا جلال الدین محمد متخلّص به مولوی که بیش از 26 هزار شعر عرفانی سروده است به سال 586 هجری خورشیدی (سی ام سپتامبر 1207 میلادی برابر با هشتم مهرماه) در بلخ خراسان یكی از مراكز بزرگ فرهنگ و ادبیات فارسی و تمدن ایرانی به دنیا آمد. مثنوی وسعت اندیشه و صفای مولانا را بازتاب میسازد. برای مولوی در سرودن شعر، ادای مقصود بر زینتهای لفظی برتری دارد. سرودههای وی همه جا دربرابر و رویاروی خودپسندی، غرور، جاه، ظاهردوستی و ریا بوده و بر راهنمایی و نجات بشر پافشاری میکند. مهمترین اثر منظوم مولوى مثنوى شریف است در شش دفتر به بحر رمل مسدس مقصور یا محذوف که در حدود ۲۶۰۰۰ بیت دارد. دومین اثر بزرگ مولوى ‘دیوان کبیر’ مشهور به دیوان غزلیات شمس تبریزى است، زیرا مولوى بهجاى نام یا تخلص خود در پایان غالب غزلهاى خود نام مرادش شمسالدین تبریزى را آورده است.
مولانا از این رو به رومی نامور است که مدتی و واپسین روزهای خود را در قونیه، در آن زمان در قلمرو روم شرقی (دولت قسطنطنیه)، زندگی کرد.
از سال 1336 به این سوی آیین بزرگداشت مولوی پیوسته در تهران برگزار شده است. آیین بزرگداشت سال 1336 که هشتم آبان این سال (30اکتبر 1957) برگزارشده بود، بسیار باشکوه توصیف شده بود.
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
«من» در ادب پارسی به چم منش و روان و دل به كار مى رود.
وهمن یا وهومن دو بخشی است یعنی «وهو» به چم نیک و خوب و «منه» از بن «من» بمعنای اندیشیدن شناختن و فهمیدن است هر دو بخش یعنی اندیشه نیک است بهمن از فروزههای اهورا مزدا است در جهان مینوی نمایندهی اندیشه نیک. بهمن در اوستا وهومنه خوانده میشود.
استاد فرزانه فردوسی بزرگ میسراید:
سرش سبز بادا ، منش ارجمند
منش بر گذشته ز چرخ بلند
نخستین آفریدهی اهورامزد هست و یكی از مهین ایزدان مزدیسنای هست .
در جهان مینویی نماد پاكى اندیشه و خرد و دانایی خداوندگار هست.
آدمی را به خرد و اندیشه كردن و دانایی بهره مىبخشد و آدمی را به پروردگار هستی نزدیک مىسازد .
وهمن همان بزرگ امشاسپند و ایزد بزرگ هست كه در خواب روان اشو زرتشت سپنتمان را به پیشگاه اهورامزدا رهنمون كرد .
ایزد وهومنه به آدمی سخن نیک و گفتار برتر آموزش مىدهد و آدمی را از ژاژگویی و هرزهگویی باز مىدارد.
اندیشهی نیک و منش نیک اهورایی و نخستین امشاسپند و پرستار جانوران هست . نخستین روز نبر در ماه زرتشتی هست و در این روز خوردن گوشت پرهیز مىدارند . با ایزد ماه ، گوش، و رام روز هم كار هستند.
اندیشهی نیک، اندیشهای است که مردمان سراسر جهان را بهسوی اشا سو میدهد و اندیشه بد اندیشهای است که مردمان را به فریب و کژ راهی انداخته و آنها را از اشا دور میسازد. در گاتها سناریوی آزاد اندیشی و دموکراسی اجتماعی بهروشنی بهچشم میخورد. وهومن به اندازهای در آیین مزدیسنی مهم است که گفته میشود آن زندگی بهترین زندگی بهشمار میآید و تنها از راه اشا میتوان به آن رسید. واژهی وهومن در گاتها ۱۲۷ بار آمده است.
زرتشت با نیروی خرد و بکارگیری اندیشهی نیک به شناخت خداوند دست یافت. اندیشه نیک یا خرد مقدس یا بهمن نمادی از گوهر خرد اهورا مزدا است که خود سرچشمه خرد است.