امروز فرخ روز مهر ایزد از ماه آبان سال 3757 زرتشتی، آدینه 10 آبانماه 1398 خورشیدی، دوم نوامبر 2019 میلادی
در چنین روزی به سال 576 میلادی سپاه ایران بر سپاهیان روم شرقی پیروز شد.
یکم نوامبر سال 578 میلادی دو ژنرال ایرانی باشکست دادن سپاهیان روم شرقی «آمِد Aamed (دیار بکر)» از شهرهای آناتولی را پس گرفتند. این دو ژنرال ایرانی، «تام خسرو» و «آذرمان» سپس به پیشروی خود در جهت شمال غربی ادامه دادند. تیبریوس دوم که تازه امپراتور روم شرقی (قسطنطنیه) شده بود وقتی که چنین دید درخواست ترک مخاصمه کرد و حاضر به پرداخت غرامت شد.
ژوستین دوم امپراتور قبلی روم شرقی در پی شکست شدید از ارتش ایران که خسرو انوشیروان با وجود پیری شخصا هدایت نیروها را در آن جنگ بر عهده داشت از فرط اندوه دچار افسردگی مزمن شده و کنار رفته بود.
دو مهر است با من که چو آفتاب
بتابد شب تیره چو بیند آفتاب
در فرهنگهای فارسی مهر را ایزدی نشان بر مهر و دوستی و خرد در کارهای مینوی و معنوی دانستهاند که در ماه مهر (ماه هفتم از سال خورشیدی) و روز مهر (روز شانزدهم هر ماه) بدو پیوند یافته است و شمارآفریدگان از نیکی و بدی به دست اوست..مهر که در اوستا « میثرَ» خوانده میشود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت است که ایزد فروغ و روشنایی خوانده میشود. ایزد مهر نگهبان مهر، محبت، دوستی و عشق، تدبیر برای یافتن دارایی و خواستهها است. مهر به دیگر چم (:معنی) گردونه آفتاب یا خورشید است.
مهر ایزد موکل بر فعالیتهای است که دو طرف دعوا دارند. هر کجا دو طرف دعوا باشد ایزد مهر به دادگستری، دوستی، قول و قرار، پیمان حاضر است.
مهر یکی از برجستهترین ایزدان در دین زرتشتی است. یکی از سه ایزدانی است که نامش در دوازده ماه سال آمده است. یکی از طولانیترین یشتها به مهریشت ویژه شده است.
فردوسی میسراید:
«دو مهر است با من که چو آفتاب / بتابد شب تیره چو بیند آفتاب».
ایزد مهر نماد عشق و زندگی است و به زندگی خانوادگی گرمی میدهد. مهر نام آتشکدهای نیز بوده است.
فردوسی پیرامون آن میسراید:
«چو آذرگشسب و چو خوراد و مهر / فروزان به کردار گردان سپهر»
نماد این روز در دین زرتشتی گل «همیشه بشکفته» است.
یاد روز 10 آبانماه:
– دهم آبانماه 1351 برای نخستین بار پلیس زن در خیابانهای تهران برای كنترل عبور و مرور مشاهده شدند.
– دهم آبانماه 1337 نخستین فرستنده تلویزیونی غیردولتی ایران یک ماهه شدنِ خود را جشن گرفت.
– 1959: در این روز (دهم آبان 1338) اعلام شد که از چهار روز دیگر (چهاردهم آبانماه) کارخانه مونتاژ خودرو جیپ در تهران کار خودرا آغاز خواهد کرد.
– 1964: در این روز، دهم آبانماه 1343 خط هوایی منظم ایران و شوروی آغاز بکار کرد که هنوز ادامه دارد. زمانی پرواز از تهران به سایر کشورها با هواپیماهای شرکت هواپیمایی روسیه (آئروفلوت) ارزانتر از ایرلاینهای دیگر بود و مشتری فراوان داشت.
– 1969: دهم آبانماه 1346 اراضی اطراف پارک وی (بزرگراه چمران) ملّی اعلام شد و خرید و فروش آنها توسط افراد ممنوع شد.
– 1975: دهم آبانماه 1354 تحصیلات عالیه در ایران دولتی و رایگان شده است. از شهریور 1353 آموزش و پرورش ایران از کودکستان تا پایان دوره دبیرستان رایگان شده بود و دانش آموزان مدارس ابتدائی و راهنمایی تحصیلی، تغذیه رایگان هم داشتند. در آذرماه 1358 این رایگان بودن آموزش و پرورش، اصل 30 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت که در رفراندم به تصویب ملت رسید.