پیروزی دریایی ایران در دماغه میکال
نبرد میکال، یکی از دو جنگ اصلی که دومین تهاجم ایرانیان به یونان را در طول نبردهای یونانی-فارسی پایان داد. این نبرد در 21 اکتبر سال 479 پیش از میلاد در دامنهٔ کوه میکال بر روی ساحل لونیا در مقابل جزیرة ساموس، بین اتحاد دولت شهرهای یونانی اسپارت، آتن، کورنتس و امپراطوری ایران در زمان خشایارشاه اتفاق افتاد. یک سال و چند هفته پس از جنگ دریایی سالامیس، ناوگان ایران در دماغه میکال (جزیره آموس -دریای اژه) دسته‌ای از کشتی های جنگی سه ردیف پاروزن اتحادیه یونانی‌ها را به دام انداخت و نابود کرد.
مورخان رویدادهای نظامی نوشته اند که با این فتح، ایرانیان «ناموفق بودن خود در جنگ سالامیس» را تلافی کردند. برپایه همین نوشته‌ها، در جریان جنگ دریایی دماغه میکال چند افسر دریایی یونان که در جنگ سالامیس شرکت کرده بودند به اسارت ایرانیان درآمدند و برای تحقیق از آنان و کشف تاکتیک اغفال کننده‌ای که یونانیان در سالامیس بکار برده بودند، به قلمرو ایران فرستاده شدند.
سپندارمزد در جهان خاكی،
نگاهدارنده‌ی زمین و زنان است. زمینی كه بی‌هیچ چشمداشتی هرچه دارد در اختیار جانداران می‌گذارد و زنانی چون مادر كه همچون زمین، مهربان و فروتنند، مهر می‌ورزند بدون این كه چشم‌به راه پاسخی مهرانگیز باشند. زن و زمین همسانی‌های بسیاری دارند. زن و زمین هر دو نماد باروری و زایش هستند، زندگی از زن و زمین است كه جریان دارد. این فروزه در انسان به گونه‌ی فروتنی و مهر و خدمت به دیگران، نمایان می‌شود. سفره‌‌ای که هنگام برگزاری آیین‌ها بر روی زمین پهن می‌شود نماد سِپَندارمَذ اَمشاسپَند و زمین است.
سپندارمز‌روز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
امروز سپندارمزد امشاسپند و پنجمین روز از آبان‌ماه زرتشتی به سالمه 3757 برابر است با دوشنبه 29 مهرماه 1398 خورشیدی و 21 اکتبر 2019 میلادی.
سپند آرامئیتی یا همان اسفند به معنی بی نقصی و سلامت کامل است. وی نگاهبان و پاسدار زمین و در عین حال مظهر تمکین، تقوا و عبادت است.
این واژه که در اوستایی «سْپِنْتَه آرمَئیتی»(Spenta-Ârmaiti) است و نام چهارمین امشاسپند شناخته می‌شود، از دو بخش «سپنته»(Spenta) یا «سپند» به چم (:معنی) پاک و مقدس و «آرمئیتی»(Ârmaiti) به چم فروتنی و بردباری تشکیل شده است و این دو با هم به چم فروتنیِ پاک و مقدس است. این واژه در پهلوی «سپندارمت»(SpandÂrmat) و در فارسی «سپندارمذ» و «اسفندارمذ» و «اسفند» شده است.
سپنته آرمیتی یکی از ایزدبانوان و امشاسپندان زرتشتی است که در زبان اوستایی، سپنته آرمیتی یا سپنت اَرمَیتی یا سپند آرامئیتی خوانده می‌شود، در زبان پهلوی بدان سپندارمذ یا سپندارمت گویند و در فارسی، سپندارمد نیز خوانده شده‌است. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین سرسبز و نشانی از باروری و زایش است.
در فرهنگ پهلوی سپندرمت یا همان سپندارمذ، نام یکی از امشاسپندان و در عین حال نام پنجمین روز ماه و دوازدهمین ماه سال معرفی شده‌است. وی را همان الهه بسیار قدیمی اسفند دانسته‌اند و گفته‌اند که او را دو امشاسپند دیگر یعنی هورواتات (خرداد) و امرتات (امرداد) همراهی می‌کنند و این سه گروهی از امشاسپندان را می‌سازند که قرینه‌ی سه امشاسپند نخستین، یعنی وهمن (وهومن یا همان بهمن)، اشه وهیشته (اردیبهشت) و خشتره وییریه (شهریور) محسوب می‌شوند.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
سپندارمز‌روز خیز ای نگار
سپند آر ما را و جام می آر
می آر از پی آن كه بی می‌‌نشد
دلی شادمان و تنی شادخوار
سپند آر پی آن كه چشم بدان
بگرداند ایزد ازین روزگار
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
ورز زمین کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (شهریور) اندر شوی شادخوار/ کنی در (سپندارمز) کشت و کار
یاد روز 29 مهرماه:
– سال 1337خورشیدی، دکتر منوچهر اقبال نخست وزیر وقت لایحه «از کجا آورده‌ای» را به مجلس داد که پس از تصویب به صورت قانون در آمد.
– سالروز درگذشت مهرانگیز دولتشاهی (۱۲۹۶ اصفهان – ۲۹ مهر ۱۳۸۷ پاریس)، دیپلمات ایرانی، که در سه دوره نماینده مجلس شورای ملی بود و در دفاع از حقوق زنان نیز فعالیت داشت. او نخستین زن ایرانی بود که در تاریخ معاصر ایران مقام سفیر را کسب نمود.
