پیشینهی اقوام کنونی ایران به عصر مشترک دوران هندواروپایی و آریایی باز میگردد که نیاکان آنان چندین هزار سال پیش از میلاد در سرزمین پونت و کاسپی و سپس حوالی قزاقستان (فرهنگ آندرونوو-سینتاشتا) با هم میزیستند و با وجود جدایی این اقوام از یکدیگر در طی این چندین هزاره و سپس برخورد با فرهنگهای دیگر هنوز میتوان به میراث مشترک اقوام برآمده از آنان پی برد.
از آنجا که ایرانیان باختری همسایگان نزدیک تمدنهای میانرودان بودند، دادههای تاریخی آشکاری درباره آنان (پارسیان و مادها) وجود دارد . به راستی، از آسیای مرکزی بود که نخستین مهاجرتهای مهم و بنیاد سکونتگاهها در سرزمین ایران، بین 1000-800 پ.م، در عصر آهن دو روی داد . نخستین اسناد نوشتاری از آنها، سنگنوشتههای آشوری هستند که در سال 835 پ.م، به شاهان زاگرس مرکزی از 27 قبیله پارشوَش (پرسومش) با عنوان “Paršuwaš šarrāni=شاهان پرسوش یا پارس” و به مادها یا مادهای دوردست حدود 744/727 پ.م، اشاره دارند. نخست، مادها تشکیل دولت دادند و سپس، پارسیان نخستین شاهنشاهی¬ جهانی را بنیاد گذاشتند. پس از آنان، اشکانیان و ساسانیان، خود را مردهریگ دولت هخامنشیان نامیدند و هر یک از این دولتها، اسناد نوشتاری از خود به جا گذاشتند که ما را با فرهنگ و زبان آنان آشنا میکند. این دولتها، وامدار و حلقه به هم پیوسته با دولت¬های میانرودانی بودند .
بختیاریها یک شاخه از قوم لر، یکی از اقوام کهن اَریایی هستند که امروزه در گستره¬ای از استان خوزستان و فارس تا باختر اصفهان و شهر الیگودرز و نواحی کوهستانی زاگرس زندگی میکنند . واژهی بختیاری baxtiyārīدر فارسی نو، اسم معنی است که به فارسی میانه baxtiyārīh * و ایرانی باستان *baxta-dāra-iyaθwa (دارنده بخت) برمیگردد که خود این واژه از بخشهای ایرانی باستان baxta، ( وام¬واژه در عربی vaqt=وقت )، از ریشه bag > bheh2g/bhag * =بخش کردن (*bheh2gto)، با پسوند ta آمده که برپایهی قانون سندهی bag-ta به baxta تبدیل میشود. بخش دوم dāra است که در دوره میانه به dār و yār تبدیل میشود ( نمونه xšaθra-dāra> šahrdār و šahryār ) . بختیاریها به عنوان چادرنشینان کوههای زاگرس شناخته شدهاند که بین سرزمینهای کوهستانی و چراگاهها در گردش هستند . بختیاریها به دو گروه قبیلهای اصلی چهارلنگ در شمال و هفتلنگ در جنوب چینهبندی میشوند. چهارلنگها از دیدگاه تاریخی، رهبران همهی بختیاریها تا میانهی سدهی نوزدهم بودهاند و هفتلنگها به واسطة نقش و خویشکاریشان در حوزهی سیاسی ایران جدید، شناخته شده هستند .
آنچه در بالا آمده است بخشی از گزارشیست با عنوان «ایل بختیاری؛ خاستگاههای تاریخی» به قلم نویسندگان: دکتر بهزاد معینی سام، سارا محمدی اوندی و اسکندر مقصودی که در تازهترین شمارهی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این گزارش را در رویهی ششم (تاریخ و باستانشناسی) شمارهی 459 هفتهنامهی امرداد بخوانید.
«امرداد» شمارهی 459 از دوشنبه، 31 امردادماه 1401 خورشیدی، در روزنامهفروشیها و نمایندگیهای امرداد در دسترس خوانندگان قرار گرفت
خوانندگان میتوانند برای دسترسی به هفتهنامهی امرداد افزونبر نمایندگیها و روزنامهفروشیها از راههای زیر نیز بهره ببرند.
فروش اینترنتی هفتهنامه امرداد شمارهی 459
