چهارمین جشن دیگان، آفرینندهی وجدان همایون باد
امروز دی بهدین ایزد و دیماه به سال 3757 زرتشتی، برابر با 17 دیماه 1398 خورشیدی هفتم ژانویه 2020 میلادی
جشن دیگان چهارم، بیست و سومین روز از هر ماه، به نام “دی به دین” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده وجدان. بنابراین، چهارمین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، بیست و سوم دیماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 17 دیماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماهها همه 30 روزه بودهاند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
جشنهای چهارگانه دیگان:
نیاکان ما در هر ماه، با برابر شدن نام روز و نام ماه در گاهشماری ایران زمین، جشنی را برگزار میکرده اند. بنابراین، در هر ماه یکی جشن ماهیانه داشتهایم. اما در ماه دی، چهار جشن دیگان داریم، زیرا نام چهار روز از ماه، با نام آفریدگار نامگذاری شده است.
واژه “دی” یا “دادار” در فارسی همان واژه «ددوش» در اوستا، و «داتار» در پهلوی است که صفت اهورامزدا و به معنی «آفریدگار» است.
روزهای 1 و 8 و 15 و 23 هر ماه آراسته به نام «دی» و دادار هستند.
چهار جشن اصلی که در دی ماه برگزار میشود و جشنهای ستایش آفریدگار هستند، نام آنها به دنبال آمده است:
1. جشن دیگان یکم: نخستین روز از هر ماه، به نام “اورمزد” یا اهورامزدا نامگذاری شده است. بنابراین، نخستین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، یکم دیماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 25 آذر میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماهها همه 30 روزه بودهاند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
2. جشن دیگان دوم: هشتمین روز از هر ماه، به نام “دی به آذر” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده آتش. بنابراین، دومین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، هشتم دیماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز دوم دیماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماهها همه 30 روزه بودهاند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
3. جشن دیگان سوم: پانزدهمین روز از هر ماه، به نام “دی به مهر” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده مهر. بنابراین، سومین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، پانزدهم دیماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 9 دیماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماهها همه 30 روزه بودهاند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
4. جشن دیگان چهارم: بیست و سومین روز از هر ماه، به نام “دی به دین” نامگذاری شده است؛ یعنی آفریننده وجدان. بنابراین، چهارمین جشن دیگان در گاهشماری زرتشتی، بیست و سوم دیماه است که در گاهشماری امروز ایران به روز 17 دیماه میفتند، زیرا در گاهشمار گذشته ماهها همه 30 روزه بودهاند اما در گاهشمار جدید شش ماه نخست سال 31 روزه هستند.
دی یکی از نامهای اهورامزداست و در اوستا، دَثوش یا دَدوش یا دَذوه فرنامی و به چم آفریننده، جهاندار زيبايیهاست. دی اوستایی دَثوش به چم : پروردگار و دادار هست. روزهای دی در هر ماه روزهای نیایش همگانی، به آتشکده رفتن، آسایش و دست از كار كشیدن زرتشتیان است.
روز دی است خيز و بيار ای نگار می
ای ترک، می بيار كه تركی گرفت دی
«دی» (اوستایی:«دَثوش») به چم (:معنی) پروردگار، دادار، آفریننده و جهاندار زیباییها است. در گاه شماری زرتشتی، روز نخست هر ماه اورمزد روز نامیده میشود، سه روز دیگر به نام اهورامزدای بیهمتاست که به واژهی دی آمده و از آن سخن گفته شده است.
در هر ماه سه روز با نام «دی» شناخته میشود. روزهای هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ماه زرتشتی به نام «دی» است مانند دی به آذر، روز هشتم هر ماه، دی به مهر، روز پانزدهم از هرماه، دی به دین، روز بيست و سوم از هر ماه. برای باز شناختن هر یک از این سه روز ، نام روز پس از آن به واژهی دی پیوند داده شده است برای نمونه فردای روز دی بآذر روز آذر است.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
روز دی است خيز و بيار ای نگار می
ای ترک، می بيار كه تركی گرفت دی
می ده برطل و جام كه در بزم خسروی
بنشست شاه شاد ملک ارسلان به می
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
سر شوی و موی و ناخن پیرای
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (دیبآذر) اندر سر و تن بشوی/ بپیرای ناخن، بیارای موی
یاد روز 17 دیماه:
-دکتر منوچهر اقبال به ریاست دانشگاه تهران منصوب شد.(1333 خورشیدی)
به موجب طرحی که به تصویب مجلس شورای ملی رسید شیوهی گزینش رئیس دانشگاه تغییر کرد و از این تاریخ رئیس دانشگاه به پیشنهاد وزیر فرهنگ و فرمان شاه انتخاب شد.
– درگذشت مشكوک جهان پهلوان غلامرضا تختی (1346 خورشیدی)
– محمد ابوجعفر مشهور به خواجه نصيرالدين طوسی نامور به محقق طوسی و استاد البشر در طوس زاده شد. (597 قمری)
