امروز آسمان ایزد و دیماه به سال 3757 زرتشتی، برابر با 21 دیماه 1398 خورشیدی 11 ژانویه 2020 میلادی
یازدهم ژانویه سال 798 میلادی، در تاریخ ایران بپاخیزی پسران آذرک در سیستان برضد حکومت تازیان بر ایران به ثبت رسیده است.
تاریخنگاران اروپایی شکست سپاه فرستادهی خلیفه عباسی از خراسان به سیستان [سیستان بزرگتر] برای سرکوب کردن بپاخیزی پسران آذرک را یازدهم ژانویه سال 798 میلادی نوشتهاند.
این بپاخیزی از نخستین قیامهای مسلحانه ایرانیان در جنوب خاوری وطن بزرگتر برای کوتاه کردن دست تازیان و بازگرفتن استقلال و حاکمیت ملّی بود. حمزه پسر بزرگ آذرک پس از این که شنید علی بن عیسی بن ماهان ژنرال و فرماندار عباسیان پسر خود عیسی را مأمور سرکوبی قیام سیستانیان کرده است، با چندصد تن انقلابی استقلالطلب در کوههای سر راه کمین کرد و لشکر اعزامی را پراکنده ساخت. علی بن عیسی بن ماهان، خود 14 سال بعد در دو نبرد در ری و همدان، از نیروهایی «انقلاب استقلال ایران» مرکب از داوطلبان مسلح و بیشتر خراسانی ـ خراسان بزرگتر ـ شکست خورد و کشته شد.
سالها بعد یعقوب لیث تلاش پسران آذرک را دنبال کرد و پیروز شد. قیامگران سیستانی میگفتند که حاکمان عباسی همان میکنند که در اسلام بازداشته شده است؛ ظلم، اسراف و توجه به تجملات و تشریفات. آنان استدلال میکردند که منظور از ردّ حکومت عباسیان، دفاع از اسلام راستین است و تاکید داشتند که اسلام نگفته است که ایرانیان برای اثبات مسلمان بودن خود، باید حاکم فرستاده از تازیان داشته باشند و به عربی سخن بگویند.
باده نوش و دار دل را شادمان
بیستوهفتمین روز از هر ماه در گاهشمار مزدیسنی آسمان نامیده میشود. آسمان از آفریدههای اهورایی و ایزد نگهدارندهی سپهر. واژهی آسمان در اوستا به صورت اسن، اسمن، در پارسی میانه و در پازند به صورت آسمان آمده است. این واژه در اوستا به چم (:معنی) سنگ نیز به کار رفته است. آسمان نخستین آفریدهی اهورامزدا پیش از جهان مادی است که آغاز و انجام آن نادیدنی است. (یشتها فروردین یشت بند۳) و در اوستا ستوده شده است.آفرینش دیگر پدیدهها با آسمان در پیوند است. به این معنی که اهورامزدا از گوهر آسمان آب و از آب زمین را آفرید. و به یاری آسمان شادی را آفرید. “که در دوران آمیختگی که ''روزگار ماست” آفریدگان به شادی زندگی کنند. ایرانیان باستان آسمان را هفت پایه میدانستند. نخست ابر پایهی دیگر سپهر اختران، سه دیگر ستارگان آلوده نشده، چهارم بهشت که ماه بدان پایه ایستد، ششم گاه امشاسپندان، هفتم روشنایی بیکران که جای اورمزد است. در برخی منابع برای آسمان فقط سه پایه، ستاره پایه و ماه پایه و خورشید پایه نام برده شده است اما در ادبيات پهلوي از هفت طبقهي آسمان ياد شده است. همکاران آسمان، شهریور، خور و مهر و انارم ''انغر روشن ''میباشند.
آسمان نخستین گیتیایی اهورامزداست و در گهنبار میدیوزرم آفریده شده است. آسمان از آفریده های بسیار زیبا و ستودنی اهورامزداست. آسمان برای ایرانیان باستان سرچشمه نور و گرمای خورشید بوده و همان گونه که خورشید نیایش می شده، آسمان هم ستوده می شده است.
در شاهنامه آمده است:
« مه بهمن و آسمان روز بود / که فالم بدین نامه پیروز بود».
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
آسمانروز ای چو ماه آسمان / باده نوش و دار دل را شادمان
جان ز باده شاد كن زيرا كه عقل / باده را بيند همی شادي جان
هر زمان باده خور اي تازه چو گل / تازه كن شادی به باده هر زمان
یاد روز 21 دیماه:
– بین تهران- کابل تلفن مستقیم برقرار شد. (1347 خورشیدی)
