کتاب «فلسفه و اخلاق در ایران باستان»، نوشته‌ی دینشاه ایرانی سلیستر، بن‌مایه‌ای (:مأخذی) درخور توجه و چکیده (:مختصر) درباره‌ی معیارها و ارزش‌های اخلاقی و فلسفی ایرانیان در روزگاران باستانی این سرزمین است. این کتاب که نایاب بود، اکنون با بازنویسی و ویراستاری مینا عرشی و چاپی آراسته از سوی انتشارات بهار روانه‌ی بازار کتاب شده است.
مینا عرشی در گفت‌و گو با امرداد درباره‌ی بازچاپ این کتاب گفت: «کتاب‌های “اخلاق ایران باستان” و “پرتوی از فلسفه‌ی ایران باستان” نوشته‌ی دینشاه ایرانی که اکنون در یک کتاب با عنوان “فلسفه و اخلاق در ایران باستان” در دسترس قرار گرفته است، نزدیک به 120 سال پیش ( سال‌های پایانی دوره‌ی قاجار) و به زبان فارسی معیار آن زمان نگاشته شده و بازچاپ کنونی آن به زبان فارسی امروزی است. همچنین نوشتارهای تکراری دو کتاب حذف شده و نوشتار کتاب به‌گونه‌ای یکدست شده است».
درباره‌ی کتاب و نویسنده‌ی آن:
دینشاه ایرانی که به نام سلیسیتر (به‌معنی مشاور) نیز شناخته می‌شود، از پارسیان (زرتشتیان) هند بود. او در میانه‌ی سال‌های 1260 تا 1317 خورشیدی زندگی کرد و با آن که تنها پنجاه‌وهفت سال زیست اما چهره‌ای اثرگذار و نویسنده‌ای شناخته‌شده بود. دینشاه مشاور حقوقی بود و به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و بسیاری از زبان‌های هندی آشنایی داشت و اوستاشناسی دانشمند نیز، دانسته می‌شد. در سال 1311 خورشیدی که دبیرستان فیروزبهرام از سوی انجمن زرتشتیان تهران گشایش یافت، دینشاه به همراه رابیندرانات تاگور (شاعر بزرگ هند) به ایران سفر کرد و سرزمین نیاکانی‌اش را از نزدیک دید. دینشاه از بنیان‌گذاران انجمن زرتشتیان هند نیز بود.
از دینشاه چندین کتاب به‌یادگار مانده است؛ برگردان غزلیات سعدی و حافظ، ترجمه‌ی کلیله‌ودمنه به همراه یادداشت‌های بسیار درباره‌ی این متن، برگردان انگلیسی کتابی از ابراهیم پورداوود به نام «پوراندخت‌نامه» و چندین کتاب دیگر، از شمار کتاب‌های اوست. در آن میان، دو کتاب دینشاه درخور اهمیت بیشتر است، یا در نزد ایرانیان افزون‌تر شناخته می‌شود. نخست کتاب «اخلاق ایران باستان» است که در سال 1307 خورشیدی در بمبئی انتشار یافت و دیگری «پرتوی از فلسفه‌ی ایران باستان» است که در سال 1312 خورشیدی در هند روی انتشار دید. کتاب «اخلاق در ایران باستان» در سال 1334 خورشیدی در چاپخانه‌ی راستی تهران، در 102 صفحه بازچاپ شد و اکنون بسیار نایاب است. کتاب دیگر نیز سال‌های پیش از سوی انتشارات فروهر در دسترس قرار گرفته بود. اکنون هر دو کتاب دینشاه ایرانی، در یک جلد به‌کوشش مینا عرشی و از سوی انتشارات بهار بار دیگر بخت انتشار یافته است.
در مقدمه‌ای که بوذرجمهر پرخیده، کتابشناس، بر چاپ تازه‌ی دو کتاب دینشاه نوشته است، به این نکته اشاره می‌کند که هر دو کتاب دینشاه (اخلاق ایران باستان و پرتوی از فلسفه‌ی ایران باستان) «به نوعی وابسته به یکدیگر و درهم‌تنیده‌اند، به‌گونه‌ای که برای درک مفاهیم هر کدام از کتاب‌ها به خواندن کتاب دیگر نیاز است و هیچ‌کدام به تنهایی نمی‌تواند خواننده را راضی کند.» (ص 7). از این‌رو چاپ هر دو اثر در جلدی یگانه، ضرورت داشت تا خوانندگان از هر دو کتاب بهره ببرند.
کتاب‌های دوگانه‌ی دینشاه ایرانی در چاپ جدید به دو بخش جداگانه تقسیم شده است. نویسنده در این دو اثر، در آغاز از فلسفه و آموزه‌های زرتشت سخن به میان می‌آورَد؛ سپس بحث علم‌ودین را پیش می‌کِشد و آنگاه مطالب خواندنی‌ای درباره‌ی آموزه‌های گات‌ها (بخشی از یسنای اوستا و سرودهای اشوزرتشت) در اختیار خواننده می‌گذارد و از «بازتاب آموزه‌های زرتشت در اوستا» مطالبی منسجم برمی‌شمارد. این قسمت از کتاب، چهار فصل دارد.
در بخش دوم که همان کتاب «پرتوی از فلسفه‌ی ایران باستان» است، باز در چهار فصل کوتاه، در آغاز از «نمودهای اخلاقی آموزه‌های زرتشت» یاد می‌شود و سپس آیین زرتشت از دیدگاه رابیندرانات تاگور، سموئیل لنگ (نویسنده‌ی کتابی درباره‌ی زرتشت) بررسی می‌شود و دیدگاه‌های تاریخ‌نویسان یونان و روم درباره‌ی ایرانیان باستان به میان می‌آید و سرانجام با فصل نمودهایی از آیین زرتشت، مباحث کتاب پایان می‌پذیرد.
از سودمندی‌های چاپ کنونی دو کتاب دینشاه ایرانی چند نمونه را باید یاد کرد. نخست در دسترس قرار دادن هر دو کتاب دینشاه در یک کتاب است (به سبب هم‌پوشانی مطالب دو کتاب)؛ دیگر ویراستاری سنجیده‌ی کتاب بدون آن‌که در مطالب آن دست بُرده شود و تنها شیوه‌ی نگارش و رسم‌الخط کتاب یکی شده است؛ آوردن نوشته‌ای کوتاه درباره‌ی رویدادها و کارهای علمی دینشاه در آغاز کتاب. پیشگفتار بوذرجمهر پرخیده نیز آگاهی‌های مختصر و بایسته‌ای در اختیار خواننده می‌گذارد و ناشر نیز در چاپ آراسته و خوش‌نمای کتاب کوششی ارزنده کرده است تا این کتابِ کم‌وبیش دیرینه، به شیوه‌ای پسندیده و امروزی در اختیار کتابخوانان و دوستداران مباحث ایران باستان قرار بگیرد.
کتاب «فلسفه‌واخلاق در ایران باستان»، نوشته‌ی دینشاه ایرانی سلیستر، به کوشش مینا عرشی و با مقدمه‌ی بوذرجمهر پرخیده، از سوی انتشارات بهار در تیراژ 220 نسخه و به بهای 95 هزار تومان در دسترس جویندگان کتاب است.
برای خرید آنلاین کتاب «فلسفه و اخلاق در ایران باستان اینجا کلیک کنید.
