اوستاشناسان و زرتشت‌پژوهان (16)

شروُو؛ در جست‌وجوی بنیادهای دین زرتشتی

خبرنگار امرداد: نگار جمشیدنژاد
1402-02-06
14:16

از استادان ایران‌شناس که آثار او در میان پژوهندگان ایرانی شناخته شده است، شِروُو نروزی است. دامنه‌ی پژوهش‌های علمی او از یک‌سو به مطالعات زرتشتی می‌رسد و از سوی دیگر به بررسی‌های دانشگاهی درباره‌ی مانی و آموزه‌های او.
پرودوس اُکتور شِروُو در دسامبر سال 1944 میلادی، در شهر اشتاینک‌یر، در کشور نروژ، زاده شد. او پس از گذراندن دوره‌های آموزشی آغازین، راهی دانشگاه هاروارد در کشور آمریکا شد و در آ‌نجا زبان‌های باستانی و تمدنی خاور نزدیک را درس خواند و در رشته‌ی دانشگاهی زبان‌های ایران باستان (اوستایی و پهلوی) به درجه‌ی استادی رسید. گستره‌ی پژوهش‌های علمی او نخست دین زرتشتی و سپس مطالعات مانوی است. اما پیش از آن، شروُو در سال 1972 به ایران آمده و یازده‌ماه در دانشگاه تهران، در نزد زنده‌یاد احمد تفضلی، زبان پهلوی را یاد گرفته بود. شروُو پس از بازگشت، از 1973 در دانشگاه اُلو تدریس کرد و یکسال بعد پایان‌نامه‌ی خود را با عناون «پژوهش‌هایی در نظام فعل در فارسی باستان و ایرانی میانه‌ی غربی» ارایه داد.
شروُو در دانش‌نامه‌ی ایرانیکا چندین جُستار در رشته‌ی دانشگاهی خود نوشت و بدین‌گونه جایگاه برجسته‌ی علمی خود را بیش‌تر نمایاند. ایرانیکا پروژه‌ای علمی در دانشگاه کلمبیا است که با بنیان‌گذاری دکتر احسان یارشاطر آغاز به‌کار کرد و شمار بسیاری از برجستگان علمی جهان، در رشته‌های گوناگون با آن همکاری دارند. شروُو در میانه‌ی سال‌های 1985 تا 1991 میلادی دستیار ارشد ویراستاری ایرانیکا بود.
شروُو تدریس دانشگاهی خود را با عنوان استاد ممتاز، در دانشگاه هاروارد آغاز کرد. پیش از آن، او دستیار علمی دانشگاه یوهانس در آلمان بود و پایان‌نامه‌ی دکتری خود را با عنوان «کتیبه‌ی پایکولی؛ ویرایش و گزارش» ارایه داده بود. سنگ‌نبشته‌ی پایکولی بازمانده از نرسی، پادشاه ساسانی، است که در شهر سلیمانیه‌ی عراق، نزدیک به مرز قصرشیرین، جای دارد.
شروُو اکنون جانشین ریچارد فرای، ایران‌شناس نامدار آمریکایی، در دانشگاه هاروراد است. او به خواست دانشگاه‌های رُم، سوربن و کولژ دوفرانس پاریس و لُراند مجارستان دوره‌های آموزشی برای دانشجویان برگزار کرده است.
آثار ارزش‌مند شروُو در زمینه‌ی زبان‌های ایرانی باستان، از اوستایی گرفته تا پارتی و فارسی میانه است. دیگر جُستارهای علمی او در مجموعه‌ای به نام «پژوهش‌های ایرانی- مانوی» از ارزش علمی بسیاری برخوردار هستند.
از کتاب‌های پرودوس شروُو که به زبان فارسی برگردان شده است و در بخش پژوهش‌های زرتشتی و مانوی جای می‌گیرند، این نمونه‌ها یادکردنی است: «گوهره‌ی آیین زرتشت»؛ برگردان خشایار بهاری ( 1398- نشر فرزان‌روز). شروُو در این اثر بر آن است که مفهوم‌های کلیدی گات‌ها و بخش‌های از اوستا را به‌دست دهد و متن‌های دینی زبان پهلوی را بررسی کند. کتاب دیگر او «اندیشه‌های مزدیسنی در متون پارسی باستان» نام دارد که با برگردان جواد لطفی نوذری و فریبا حقیقی‌پور (نشر آوای خورشید- 1397) انتشار یافته است. « دیباچه‌ای بر زبان پهلوی» برگردان امیر زمانی (نشر خرد نیک- 1392) و نیز «عناصر ایرانی در کیش مانوی» برگردان محمد شکری فومشی (طهوری، ۱۳۸۲). همچنین باید به جُستار او با عنوان «قدمت اوستای کهن» (چاپ‌شده در مجله‌ی نامه ایران باستان، پاييز و زمستان 1382- شماره دوم) اشاره کرد.