سیزدهم تیر برابر با چهارم ژوئیه سال ۱۸۸۷ میلادی یادآور روزی است که روسیه و انگلستان بر سر بخشی از خاک ایران یعنی خراسانِ بزرگ سازش نمودند تا دست ایران برای همیشه از کشوری که اینک افغانستان نامیده می‌شود و سرزمین‌های فرارود (:ماورالنهر) مانند تاجیکستان و ازبکستان کنونی کوتاه شود.
بیست سال پس از آن نیز نهم شهریور ۱۲۸۶ خورشیدی برابر با ۳۱ اوت ۱۹۰۷ میلادی، روسیه و انگلستان در شهر سن‌پترزبورگ، بر پایه‌ی «پیمان۱۹۰۷» گستاخانه و خودسرانه با نادیده‌گرفتن استقلال و تمامیت ارضی ایران، کشور ما را سه بخش نموده، شمال و جنوب ایران را در جرگه‌ی قلمرو خود دانسته تا راه برای چپاول بیشتر این خاک ستم‌دیده فراهم شود.
این دو رخداد تاریخی، نگرش و رویکرد روسیه را در چند سده‌ی گذشته پیرامون ایران به‌خوبی نشان می‌دهد که همواره از ناتوانی دستگاه سیاسی ایران در راستای راهبرد کلان خویش یعنی دست‌درازی به این سرزمین اهورایی، رخنه در ساختارهای سیاسی، نظامی، اقتصادی و جلو‌گیری از پیشرفت ایرانیان، سود فراوان برده است.
چنانکه پس از آشفتگی‌های پدیدآمده درپی تاخت‌و‌تاز محمود غلزایی به اصفهان و سرنگونی شاه سلطان حسین صفوی، «پِتر» پادشاه روسیه در ارديبهشت ۱۱۰۲ خورشيدي به مرزهای ایران یورش برده، شهر دربند و داغستان را به چنگ آورد. همچنین وی به پیشنهاد تهماسب میرزا صفوی در همراهی با او برای شکست محمود افغان و به‌دست‌آوردن پادشاهی از دست‌رفته، پیوست (:الحاق) شمال ایران به خاک روسیه را درخواست كرد. در این راستا روسیه و عثمانی برای بهره بیشتر از نابه‌سامانی پیش آمده، با یکدیگر کنار آمدند تا ایروان، گنجه، نخجوان، تبریز، مرند و ارومیه از آنِ عثمانی شود و گیلان، مازندران و استرآباد به روس‌ها برسد.
اگر چه با روی‌کارآمدن نادر شاه افشار، روس‌ها از خاک ایران بیرون رانده شدند، کریم‌خان زند و آقا محمد‌خان قاجار نیز در برابر افزون‌خواهی‌ها و یورش‌های گاه‌وبیگاه آنان ایستادگی کردند، اما تزار‌های روس هیچگاه از تازش به قفقاز چشم‌‌پوشی نکردند. در این‌باره می‌توان از یورش کاترین در سال ۱۲۱۰ مهی با سپاهی هشت‌هزار نفره به دربند، باکو، تالش، شماخی، گنجه و سراسر باختر دریای کاسپین (خزر) و همچنین نبردهای ۲۵ ساله‌ی ایران و روسیه به روزگار پادشاهی فتحعلی شاه قاجار و الکساندر یکم و نیکلای یکم در دو بازه‌ی جداگانه در سال‌های ۱۲۱۸تا۱۲۲۸ و ۱۲۴۱تا۱۲۴۳ مهی یاد کرد.
آنچه در بالا آمده است بخشی از نوشتاری‌ست با عنوان «نیرنگ دشمنان در جدایی فرزندان ایران»، به قلم دکتر اشکان زارعی که در تازه‌ترین شماره‌ی امرداد چاپ شده است.
متن کامل این نوشتار را در رویه‌ی پنجم (اندیشه) امرداد 472 بخوانید.
«امرداد» شماره‌ی 472 از دوشنبه، 9 امردادماه 1402 خورشیدی، در روزنامه‌فروشی‌ها و نمایندگی‌های امرداد در دسترس خوانندگان خواهد بود.
خوانندگان می‌توانند برای دسترسی به هفته‌نامه‌ی امرداد افزون‌بر نمایندگی‌ها و روزنامه‌فروشی‌ها از راه‌های زیر نیز بهره ببرند.
