در جنوب‌شرقی کوه‌های بین یزد و خرانق به علت واقع‌شدن این زیارتگاه در میان دره ساختمان آن چندان نمایان نیست. شهرت این آبادی به سبب وجود نیایشگاه پیرنارستانه است. برپایه‌ی گفته‌ی دانشمند گران‌مایه روانشاد رشید شهمردان و براساس روایتی که به ما رسیده، کتایون همسر یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی در یورش تازیان به ایران پس از ترک دیار خود به همراه پسر کوچکتر شاهزاده اردشیر به سمت شرقی یزد رفته که هم‌اکنون به آن پیرستی‌پیر گویند، اردشیر پس از جداشدن از مادر به سوی مشرق به کوه و دشت گریزان گردید. شاهزاده پس از تعقیب تازیان به سمت کوه دربید و محلی که اکنون به آن نارستانه می‌گویند از دست دشمن به خدا پناه می‌برد تا او را نجات دهد. درخواست او پذیرفته شد و همان لحظه در برابر دیدگان دشمنان در آن کوه ناپدید گردید. در محل ناپدیدشدن او پس از آن جایی ساخته شد که آن را زیارتگاه نارستانه نامیدند که همکیشان در آن مکان به رازونیاز و نیایش به درگاه خدا می‌پردازند. در مسیر جاده پیرنارستانه (جاده قدیمی همان جاده خراسانی) آب‌انباری به نام آب‌انبار مهربانو وجود دارد که از باران‌های زمستانی تغذیه می‌شوند. قدمت آن به اواخر قاجاریه می‌رسد در یک سده پیش که خودرو وجود نداشت همکیشان اسب و استر و الاغ خود را از این آب سیراب می‌کردند. به علت دست‌اندازی عده‌ای سودجو آب‌انبار به حالت نیمه‌تخریب درآمده و جاده‌‌‌ی بغل آن به کلی صاف شده ولی خوشبختانه سند مالکیت آن با زمین‌های اطراف را جمهوری اسلامی صادر کرده، شوربختانه کسی نیست که از آن استفاده‌ی بهینه کند چون از جاده اصلی کاملا دور افتاده است.
خیله‌ها: در پیرامون محوطه نارستانه ساختمان‌ها و بناهایی دیده می‌شود که بهدینان به آن خیله گویند اکثر آنها آجری که به مرور زمان از دویست سال پیش تاکنون ساخته‌اند. سنگ‌نوشته‌های آن کلا به سرقت رفته است. سنگ‌نوشته خیله‌ی شهریار بهرام بلندیان روبه‌روی پیر که تصویر خورشیدخانم سمبل و نشانه‌ی هزاران سال ایران باستان است و بسیار قیمتی بود، تاراج شد. سنگ‌نوشته خیله کسنویه اواخر جنگ ده ساله ایران و روس که در آن ذکر اوایل سلطنت محمدشاه قاجار بود آن هم در سال 1362 به سرقت رفت. سنگ‌نوشته خیله کوچه بیُگ که در سال 1324 ساخته شده و سنگ‌نوشته خیله مریم‌آباد که در سال 1332 ساخته شده، سنگ‌نوشته آب‌انبار نارستانه که در سال 1319 ساخته شده همگی پس از انقلاب مورد دستبرد قرار گرفته‌اند و بی‌گمان از موزه‌های خارج سردرآورده‌اند.
تمام خیله‌ها دارای کتیبه مرمری نفیس بوده‌اند. این آثار ارزشمند و گران‌بها را سوداگران به سرقت برده و برخی در اثر بی‌توجهی یا از بین رفته و یا در حال تخریب هستند. افسوس بسیاری از سنگ‌نوشته‌ها و یافته‌های قدیمی که پس از چندسالی به سراغ آنها می‌رویم از جا کنده شده و سرنوشتی نامعلوم دارند.
در نزدیکی نیایشگاه نارستانه ساختمان یک آب‌انبار با بادگیر دیده می‌شود. مخزن آب‌انبار دارای گنبدی آجری است که تنها در یک سمت آن بادگیر دیده می‌شود. سردر ورودی آب‌انبار دارای قوس هلالی و یک سنگ‌نوشته سنگی مرمری که گواهی می‌نماید آب‌انبار در سال 1319 خورشیدی توسط بهدین بهمرد نوش نرسی‌آبادی ساخته شده چون آوردن مصالح ساختمانی منجمله از شهر یزد با نبودن وسایل آن دوره دشوار بود، بهدینان خودشان مبادرت به ساختن کوره آجرپزی کرده‌اند. این کوره مدور در دو طبقه بوده که مصالح آن از آجر و گل است. ساختمان و اتاق‌ها تا سال 1365 باقی مانده بود. خیله‌های قدیمی و ساختمان‌های مخروبه را خوراک بولدوزرها کردند و به جای آن استخر و پارکینگ درست کرده‌اند (تو گویی رستم ز مادر نزاد.)
این زیارتگاه دارای آب‌انبار-بوکن-اَشکفت1 است. این خیله که صاحبان آنها درگذشته‌اند و فرزندان آنان در سراسر گیتی پراکنده‌اند چون رو به ویرانی نهاده بود انجمن زرتشتیان مریم‌آباد بازسازی و مرمت نمود.
ساختمان زیارتگاه: به استناد سنگ‌نوشته بالای در ورودی ضلع غربی که نصب گردیده در سال 1324 خورشیدی بازسازی و در همان سال هم بیمارستان گودرز ساخته شده، این ساختمان آراسته و زیبا به سبک ساسانیان سقف آن هرمی شکل و دارای دو در وروردی است. در سال 1389 توسط انجمن زرتشتیان مریم‌آباد کف و بدنه آن با سنگ‌های زیبا فرش و نماسازی گردید.
سقف نیایشگاه: آجری به ابعاد 20*20 و به صورت هرم است در لبه‌های آن تعداد زیادی رخبام قشنگ ساخته‌اند. در پایین این رخبام‌ها کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ دیده می‌شود. بر بالای در ورودی ضلع غربی کتیبه سنگی قدیمی بوده که متن آن به شرح زیر است:
به نام خدا؛ ساخت و پرداخت ساختمان زیارتگاه شاهزاده اردشیر به نامگانه روانشادان لعل فیروز در تاریخ تیرماه 1324 خورشیدی پایان یافت.
پس از انقلاب، به وقت داخل‌شدن در بیمارستان گودرز سمت چپ زایشگاه لعل فیروز را ساخته‌اند که از اقوام شاه‌جهان گودرز (بانی و بنیادگذار بیمارستان گودرز) است.
در سال‌های 1312 به بعد جلو پیرنارستانه باغ بزرگی از اشجار و گل نسترن بوده که تفرجگاه برادران «ورزا» بانیان بیمارستان گودرز بوده، اکنون فقط کاج‌های نیمه‌خشک آن باقی‌مانده است.
در ضلع شمالی زیارتگاه دو تنه درخت مورد که شاخه‌های آن بیرون از ساختمان نیایشگاه است، دیده می‌شود. حوض آبی جلو پیر بوده که پس از انقلاب خشک گردیده است. درختان مورد به وسیله تانکر آب و شلنگ آبیاری می‌شوند که هم اکنون آقای آرمین مژگانی خادمی پیر و آبیاری درختان نارستانه را به عهده دارد.
نارستانه دارای دو رشته قنات است. یکی از این کاریزها در سال 1357 خشک و دیگری پابرجاست که مزرعه نارستانه را آبیاری می‌کند، آب آن ثابت و در زمستان و تابستان و خشکسالی هم کم نمی‌شود.
ساختمان موتورخانه برق نارستانه: در پایین کوره آجرپزی قدیم قرار گرفته که به کوشش فرزندان روانشاد خدارحم هرمزان در سال 1358 اهدا گردیده است.
جاده نارستانه: از پایین کوه تا محوطه پارکینگ در قبل از انقلاب مال‌رو و همکیشان از پایین کوه تا بالا تفریح‌کنان می‌آمدند که عبور و مرور از آن بسیار مشکل بوده است. این جاده پس از انقلاب در سه نوبت بازسازی گردید. 1- توسط اداره راه‌وترابری استان یزد با سرپرستی و کلیه امکانات انجمن زرتشتیان مریم‌آباد. 2- توسط جهاد سازندگی یزد با انفجار مکرر کوه به سرپرستی و اقدامات آقایان پرویز مالی و شادروان مهندس رویین‌تن کیخسروزاده. 3- توسط فرزانه نیکوکار و دهشمند بانو بمان داراب مریم‌آبادی تسطیح و بریدگی‌های پیچ‌های خطرناک، ساخت محوطه پارکینگ، بازسازی قنوات قدیمی انجام شده است. این جاده را تاکنون چندین‌بار سیل‌های ویرانگر برده است که هزینه‌ی زیادی را برای انجمن زرتشتیان مریم‌آباد به‌وجود آورده است.
تدوین و گردآوری: سروش مالی، دبیر بازنشسته ادبیات پارسی و علوم انسانی
به سالمه سروش ایزد و آذرماه زرتشتی، 11 آذرماه 1402 خورشیدی
1- حفره‌های سنگی طبیعی در درون کوه و پیران که بیشتر آنها را تخریب و از حالت اولیه خارج کرده‌اند.
فرتور از زریر نجمی است.
6744
یک پاسخ
گزارش خوب و عکس های زیبا خصوصا ذکر تاریخ و سرگذشت وعلت وجودی زیارتگاه و تذکر نکته خوب خراب کردن و از بین بردن حیله های و آثار قدیمی وز همه مهمتر به سرقت رفتن سنگ نوشته های قدیمی حیله ها که جای افسوس دارد همانند سنگ نوشته های آب انبار های شریف آباد که متاسفانه کسی از آنها خبر ندارد که چرا و چگونه به باد فنا رفتند