امروز فرخ روز آبان از ماه ههاورتات به سالمهی 3762 زرتشتی، سهشنبه هشتم خوردادماه 1403 خورشیدی، 28 می 2024 میلادی
میراث ماندگار صور اسرافیل در تاریخ روزنامهنگاری ایران
صور اسرافیل از مجلههای پرآوازه و تاثیرگذار صدر مشروطیت بود. نخستین شماره نامه هفتگی صوراسرافیل چند ماه پس از پذیرش مشروطیت ایران در هشتم (یا یازدهم) خرداد 1286 از چاپ خارج شد و به دست مردم رسید. میرزاجهانگیرخان شیرازی نامور به صور اسرافیل و قاسمخان تبریزی و با همکاری میرزا علیاکبر خان دهخدا (قزوینی)، صور اسرافیل را منتشر میکردند. این نشریه برای درونمایهی انتقادی و طنزآمیزش هوادار یافت و تاثیر چشمگیری در جامعه داشت. ستون «چرند و پرند» که به قلم دهخدا نوشته میشد، برای نگارش فکاهی و انتقادیاش در میان مردم پرآوازه شد. این نشریه در راستای بیداری مردم و افزایش آگاهی سیاسی و اجتماعی آنها نیز تلاش میکرد. این روزنامه سرانجام پس از 32 شماره انتشار و در پی به توپ بستن مجلس به فرمان محمدعلی شاه قاجار و پس از قتل میرزا جهانگیرخان، مدتی بسته شد تا اینكه دهخدا آن را چند شماره در اروپا منتشر كرد و پس از مدتی برای همیشه بسته شد.
در گاهشمار زرتشتی هر سال 12 ماه و هر ماه 30 روز دارد که هر ماه به نامی ویژه آراسته شده است. نام نخستین روز ماه اورمزد و نام روز پایانی انارام است. از سویی نام دوازده ماه سال در میان نام روزها نیز جای دارد و زرتشتیان برابری نام روز و ماه را جشن میگیرند.
دهمین روز ماه در گاه شمار مزدیسنی آبان_ایزد نام دارد. نام ماه هشتم از سال خورشیدی و نام روز دهم، از هر ماه زرتشتی را آبان مینامند.
در اوستا آپ در پارسی باستان آپی و در فارسی آب گفته میشود. در اوستا بارها “آپ” به چم فرشتهی نگهبان آب، گفته شده و همه جا جمع آمده است.
آبان نام پارسی شدهی ایزد آبها یا آناهیتا است. در اوستا (اردیویسور آناهیتا) به چم رودخانهی نیرومند بیآلودگی نامیده شده است. آناهیتا که کوتاه شده این نام اوستایی است، نام الههی نماینده بر این آبهای روان بوده و یَشتی که در اوستا به مناسبت این الهه سروده شده آبان یشت نام دارد.
آب یكی از آخشیجهای چهارگانه و بسیار گرامی در نزد ایرانیان بوده و نیاكان ما ستایش ویژهای برای آب داشتهاند، بهگونهای كه آتشكدهها را نزدیک چشمهسارها یا جویبارها میساختند تا هم ایزد آذر و هم ایزد آب، این دو آفریدهی نیک اهورایی را بستایند.
در ایران باستان، آلودن آب از گناهان بزرگ بهشمار میرفته بهگونهای كه بر روی رود، گذری میساختند، تا هنگام رفتو آمد، آب را گلآلود نكنند. همچنین ایرانیان برای شستشوی بدن در محفظهای به نام «آبزن» كه به اندازهی اندام انسان بود، آب ریخته و خود را میشستند. آبزن، چیزی همچون وان حمام است كه اینروزها از آن، بهره میجوییم.
” بخشهایى از اردویسور نیایش یا آبزور”
و توانایى و زور و آفرین باد به اهورامزداى فروغمند،
با شکوه و به امشاسپندان ، به آبهاى خوب مزدا داده،
به آب اردویسور آناهیتاى پاک ، به همهی آب هاى مزدا داده،
به همه ی گیاهان مزدا داده ، به همه ی ستودگان مادى و مینوى،
و به فروهرهاى پاکان و راستان که پیروز و پرتوان هستند.
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
آبانروز است روز آبان
خرم گردان به آب رز جان
بنشین به نشاط و دوستان را
ای دوست به عز و ناز بنشان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
از آب پرهیز کن و آب را میازار
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (آبان) بپرهیز از آب و ای جوان/میالای و میازار آب روان
یادروز هشتم خوردادماه:
“شهاب الدوله” ریيس تشريفات سلطنتی به دستور احمدشاه به دیدار “قوام السلطنه” به زندان عشرتآباد رفت و به وی اطلاع داد شاه او را برای رياست وزرایی در نظر گرفته است. (۱۳۰۰ خورشیدی)
– تصويب قانون تاسيس دانشگاه تهران از سوی مجلس شورای ملی. (۱۳۱۳ خورشیدی)
– طوفانی با سرعت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت شهر تهران را به هم ریخت. (۱۳۵۱ خورشیدی)
– آغاز به كار مجتمع مس سرچشمه در کرمان. (۱۳۶۱ خورشیدی)
– درگذشت “حبيبالله كسمائی” فيلمنامه نويس سينمای ايران. (۱۳۸۱ خورشیدی)
– زادروز کامبیز درمبخش، طراح، کاریکاتوریست و گرافیست (زاده ۸ خرداد ۱۳۲۱ شیراز — درگذشته ۱۵ آبان ۱۴۰۰ تهران)
– درگذشت بهرام فرهوشی، زبانشناس و متخصص زبانهای ایرانی و فرهنگ ایران باستان (زاده فروردین ۱۳۰۴ ارومیه – درگذشته ۸ خرداد ۱۳۷۱ سنحوزه)
📚روز جهانی “حافظان صلح سازمان ملل متحد”.
– تصرف بندر “قُسطَنطنيّه” پايتخت امپراتوری روم شرقی توسط تركان عثمانی. (1453 م)
📖این روز، روز ورود جهان به دوران تاريخی «عهد جديد» است. تاريخنگاران اين روز را پايان قرون وسطا قرار دادهاند، روزی که پس از ۵۳ روز محاصره، قسطنطنیه توسط قوای امپراتوری عثمانی به فرماندهی سلطان محمد فاتح تصرف شد تا تومار امپراتوری بیزانس ( روم شرقی ) برای همیشه پیچیده شود.
– زادروز “آندره سِلِسيوس” منجم، فيزيكدان و محقق سوئدی. (1701 م)
– اختراع ماشين بخار توسط “دنی پاپَن” فيزيكدان فرانسوی. (1707 م)
-مرگ “هَمْفْری دِيوی” شيميدان و مخترع انگليسی و پدر الكتروشيمی. (1829 م)
– مرگ “اواريست گالوا” نابغه رياضی فرانسه. (1832 م)
– اختراع بالگرد با نوآوری “سيكورِسكی” مبتكر لهستانی. (1908 م)
– نظریه نسبیت عام آلبرت انشتین توسط آرتور استنلی ادینگتون و اندرو کروملین مورد آزمایش قرار گرفت و سپس تائید شد. (1919 م)
– فتح “اِورست” بلندترین قله جهان توسط “ادموند هيلاری” از انگليس و “نتسينگ نوركی”. (1953 م)
– قوای حافظان صلح سازمان ملل متحد تشکیل شد. (1953 م)
– درگذشت آن برونته، شاعر و نویسنده انگلیسی (زاده ۱۷ ژانویه ۱۸۲۰ تورنتون — درگذشته ۸ خرداد، ۲۸ مه ۱۸۴۹ اوسکاربورو)
– زاد روز “حكيم ناصر خسرو قباديانی”، حکیم و شاعر نامدار ايرانی. (۳۹۴ مهی)