امروز فرخ روز خور از ماه خورداد به سالمهی 3762 زرتشتی، چهارشنبه نهم خوردادماه 1403 خورشیدی، 29 می 2024 میلادی
بازگویی تلاش برای تامین حاکمیت ملی ایران
زمانی كه در هر گوشه ايران، يک ايرانی بپاخاسته و جان بر كف نهاده بود تا تماميت و حاكميت ملی ميهن گرامی و باشکوهمان را تامين كند، 9 خورداد سال 258 خورشیدی «ابوالساج ديودَست»، شاهزاده ایرانی و سغدی، آذربايجان را از فرمانروایی خليفه عباسی وقت (المعتمد) خارج ساخت و بازگرداندن خودایستایی (استقلال) ايران را از اينجا آغاز كرد. اين تلاش همزمان با کوششهای صفاريان در جنوبشرقی و جنوب، سامانيان در خراسان بزرگتر و ديگران در مازندران، گيلان و برخی از نواحی مركزی ايران بود. تلاش ميهندوستانه «ديودستيان» بيش از نيم سده به درازا كشيد و در ناتوان ساختن عباسيان کارساز شد. محمد افشين پسر ابوالساج سرزمینهای ديگری از جمله ارمنستان را آزاد كرد و ابوالقاسم ديودستی برادر او با پایهگذاری سپاه فدایيان ايران (برپایهی نوشته برخی تاریخنگاران؛ سپاه فداكاران) موفق به آزاد كردن ابهر، زنجان، قزوين و ری شد و فرمانداران خليفه عباسی و ماموران گردآوری ماليات وابسته به اورا از اين این سرزمینها بيرون راند. (برگرفته از تارنمای کیهانیزاده)
در گاهشمار زرتشتی هر سال 12 ماه و هر ماه 30 روز دارد که هر ماه به نامی ویژه آراسته شده است. نام نخستین روز ماه اورمزد و نام روز پایانی انارام است. از سویی نام دوازده ماه سال در میان نام روزها نیز جای دارد و زرتشتیان برابری نام روز و ماه را جشن میگیرند.
خور یا هْوَر به چم (:معنی) خورشید، نام یازدهمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی است. آفتابخوانٓ خور، خوانًخور در گاتها به چـم خورشید آمده و اوستا هْوٓر آمده در پارسی خُور و هور یا خورشید مىگویند. هَورَخْشَئِتَو در پهلوى خْوَرَشتٓ در گاتها بدون شئت آمده است.
خراسان نیز از واژههای كهن و سرزمینهای خاوری بوده و به خورآسان مىخواندند به چم بر آینده و بالا رونده همان خورشید را گویند.
«ویس و رامین نو شتهی فخرالدین گرگانی»
بر آمدن گاه خورشید هركس سر آید
خراسان آن بود كز وی خور آید
خراسان پهلوی باشد خور آید
عراق و پارس را زو خور بر آید
خراسان هست معنی خور آبان
كجا زو خور بر آید سوی ایران
«سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش»
روز خور است ای به دو رخ همچو خور
تافت خور از چرخ فلک باده خور
باده خور و نیز مرا باده ده
افسوس احوال زمانه مخور
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
کودک به دبیرستان کن تا دبیر فرزانه بود
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (خور) روز، کودک به استاد ده / که گردد دبیری خردمند و به
یادروز نهم خوردادماه:
– قوای عثمانی مرزهای ایران را مورد تجاوز قرار داد و در داخل خاک ایران دست به کشتار و چپاول زد. (۱۲۸۶ خورشیدی)
– به دستور “قوام السلطنه” ریيس الوزرا و موافقت “احمد شاه” كليه رجال و معاريف كه در حكومت “سيد ضياالدين” توقيف و در زندان به سر میبردند آزاد شدند. (۱۳۰۰ خورشیدی)
– درگذشت دکتر “علی اكبر خان ناظم الاطبا” پزشک و دانشمند لغتشناس ايرانی. (۱۳۰۳ خورشیدی)
– نمايندگان مجلس در جلسه خصوصی با ۹۸ رای مثبت و ۱۰ رای منفی به زمامداری “حاج مهديقلی هدايت” رای دادند. (۱۳۰۶ خورشیدی)
– واحدهای ژاندارمری در نقاط مختلف كشور در اختيار وزارت جنگ قرار گرفت. (۱۳۲۸ خورشیدی)
– شایش “بانک صادرات و معادن” به دست محمدرضا شاه. (۱۳۳۲ خورشیدی)
– زادروز “دکتر محمد صادقی”، بازیگر سینما و تلویزیون ، استاد دانشگاه. (۱۳۳۶ خورشیدی)
– عملیات حفاری در آبهای خلیج فارس بوسیله شرکت نفت بینالمللی دریایی ایران آغاز شد. (۱۳۴۴ خورشیدی)
– “ریچارد نیکسون” رئیس جمهور آمریکا و همسرش وارد تهران شدند. (۱۳۵۱ خورشیدی)
– درگذشت “فریدون توللی” شاعر معاصر ایرانی. (۱۳۶۴خورشیدی)
– كشف “چشمه نقطهای” در كهكشان راه شيری. (۱۳۷۱ خورشیدی)
“دكتر جلال صميمی”، محقق و استاد دانشگاه صنعتی شريف تهران، پس از بيست سال پژوهش درباره كهكشان راه شيری و آزمايش در مورد تابش اشعه گاما، موفق به كشف پنج چشمه گاما در مركز اين كهكشان شد.
– “ژان دارک” قهرمان ملی فرانسه، با حکم یک دادگاه کلیسایی در انگلستان، سوزانده شد. (1431 م)
– درگذشت “فرانسوا وُلتِر”، فيلسوف و نويسنده مشهور فرانسوی. (1778 م)
– زادروز “میخائیل باکونین”، انقلابی روس ، از بنیانگذاران آنارشیسم. (1814 م)
– درگذشت “الیزابت بلکول”، نخستین پزشک زن آمریکا، مبارز راه حقوق زنان و مخالف بردهداری. (1910 م)
– درگذشت “گئورگی پلخانف”، نظریه پرداز مارکسیست و بنیانگذار جنبش مارکسیستی. (1918 م)
– پايان نبرد “مارِن” بين ارتش آلمان و نيروهای متفقين در جنگ جهانی اول. (1918 م)
-“وينستون چرچيل”، نخست وزير وقت انگلستان در پارلمان اين كشور گفت: ما اينک در برابر دو مبارز قرار داريم، “مصدق” و “مائو”. (1952 م)
– فروپاشی دودمان سامانيان به دست “ايلکخان”. (۳۸۹ ه.ق)
📖بر اثر نفوذ بيش از حد غلامان تُرک در دربار سامانيان و دخالت آنان در تمام امور، حاكميتِ اين دودمان رو به سستی نهاد. پادشاهان سامانی در دورهی اقتدار خود به آبادانی شهرهای قلمرو خود پرداختند. آنها به ويژه به گسترش علم و ادب و تكريم عالمان، اديبان و شعرا توجه زيادی داشتند، به گونهای كه مراكز علمی بیشماری در شهرهای مختلف آسيای مركزی و خراسان در شمال شرقی ايران بنیاد كردند. سرانجام اين دودمان پس از ۱۲۸ سال حكومت، به دست “ايلکخان” كه از غلامان ترک و صاحب نفوذ بود، فروپاشید.
– درگذشت “شيخ فخرالدين محمد بن حسن بن شهيد ثانی” عالم نامدار شيعه. (۱۰۳۰ ه.ق)
