فرخ روز رشن از ماه خورداد/ گُندی شاپور مهد دانش ایرانی

1388 سال پیش؛ ایستادگی نافرجام شهر گُندی شاپور ایران در برابر یورش تازیان

پس از یورش تازیان به ایران، شهر گندی شاپور به دلیل دور بودن از پایتخت (تیسفون)، چند سال در امان ماند. شهر باستانس گُندی شاپور، که به نام‌های دیگری مانند جُندی شاپور و وه اندیوشاپور نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین شهرهای دوره ساسانی بود. شاهپور یکم ساسانی، بنیادگذار تمدن ایرانی ساسانی، شهر و دانشگاه گندی شاپور را ساخت که نخستین دانشگاه در جهان بود. بر سردرگاه دانشگاه آن چنین نوشته شده بود: «دانش و فضیلت برتر از بازو و شمشیر است». کارهای علمی گندی شاپور به اوج درجه خود رسید و از همان آغاز گام‌به‌گام به یکی از کانون‌های دانش و پزشکی جهان آن روز درآمد. به گفته‌ی تاریخ‌نویسان شاپور دستور داده بود شمار زیادی از کتاب‌های پزشکی یونانی را به زبان پهلوی ترجمه و در آنجا نگهداری کنند. خسرو انوشیروان در این شهر بیمارستان بزرگی ساخت و بر گسترش دانشکده‌ی پزشکی آن افزود. به فرمان انوشیروان، نوشته‌های افلاتون و ارستو به پهلوی ترجمه و در دانشگاه تدریس شد. در زمان یورش سپاه تازیان، این شهر ایستادگی کرد. در آغاز سپاهی به فرماندهی زر بن عبدالله گرداگرد شهر را محاصره می‌کند اما نمی‌توانند وارد گندی شاپور شوند. سرانجام یک اسیر ایرانی در سپاه امان‌نامه‌ای را به تیر بسته و داخل شهر می‌اندازد، مردمان گندی شاپور برحسب این امان‌نامه دروازه‌های شهر را باز می‌کنند.

محمدعلی شاه”، پستخانه و تلگراف خانه را متصرف شد و امور آنجا را در مقابل دریافت مبلغ قابل ‌لاحظه‌ای به “حسینقلی خان مخبرالدوله” واگذار کرد. (۱۲۸۷ خورشیدی)

– شيخ محمد خيابانی در تبريز روزنامه‌ای به نام “آزاديستان” انتشار داد. (۱۲۹۹ خورشیدی)

– تشكيل دولت موقت جمهوری توسط “ميرزا كوچك‏ خان جنگلی” در گيلان و بازداشت عده زيادی از رؤسای ادارات گيلان. (۱۲۹۹ خورشیدی)

– “قوام السلطنه” رئيس الوزرا در اعلاميه‌ای برنامه كار خود را در سياست داخلی و خارجی تشريح كرد. (۱۳۰۰ خورشیدی)

– قانون خدمت نظام اجباری مشتمل بر سی و شش ماده به تصويب مجلس شورای ملی رسيد. (۱۳۰۴ خورشیدی)

– “حسن مستوفی” معروف به “مستوفی الممالک”، به رياست وزرا انتخاب گرديد. (۱۳۰۵ خورشیدی)

– زادروز “نادر نادرپور”، نویسنده و شاعر معاصر ایرانی. (۱۳۰۸ خورشیدی)

– با برپايی مراسمی با شكوه، از مجسمه ابوالقاسم فردوسی در ميدان فردوسی شهر تهران پرده‌برداری شد. (1338 خورشیدی)

– درگذشت “نادر ابراهیمی”، نویسنده‌، ترانه‌سرا و داستان‌نویس معاصر ایرانی. (۱۳۷۸ خورشیدی)

– درگذشت “هوشنگ گلشیری”، نویسنده‌ی معاصر ایرانی و سردبیر مجله‌ی کارنامه. (۱۳۷۹ خورشیدی)

– درگذشت “سیما کوبان”، نقاش، مجسمه‌ساز، نویسنده، مترجم ، پژوهشگر و بنیانگذار انتشارات دماوند. (۱۳۹۱ خورشیدی)

– درگذشت “پروفسور محمد علی مولوی” چهره‌ی ماندگار علم پزشکی و پدر علم ژنتیک ایران. (۱۳۹۵ خورشیدی)

– روز جهانی “محیط زیست”.

– روز ملی “دانمارک”.

– مبدا تقويم قوم متمدن “مايا”. (8239 پ.م)
“مايا” قومی بسيار متمدن بود و در قسمت شمالی آمريکای مرکزی (جنوب مکزيک امروز) می‌زيست.

– “مهرداد اشكانی”، شاه وقت ايران منطقه بابل (عراق جنوب غربی امروز) را تصرف كرد و قلمرو خود را تا آن سوی فرات گسترش داد. وی پس از فتح بابل، بدون درنگ، به تلاش برای بيرون راندن بازماندگان مقدونی‌ها از شرق ادامه داد. (154 پ.م)

– ارتش ایران، در دوران پادشاهی “خسرو انوشیروان ساسانی”، شهر آنتیوک را از روم شرقی را پس گرفت. (538 م)

– زادروز “آدام اسميت” اقتصاددان و نظريه‏ پرداز معروف انگليسی. (1723 م)

– پرواز بالن برای نخستین بار. (1783 م)
در پاریس نخستین بار انسان موفق به پرواز شد. این پرواز به وسیله یک بالن هوای گرم که بوسیله برادران “مونت گولفییر” ابداع شده بود و توسط “فرانسیس پیلاتر” و “فرانسیس دی آرلندس” به پرواز در آمد، موفق شد مسافت ۸ کیلومتر در حین پرواز بپیماید.

– “کريستی براون”، داستان نگار ايرلندی در شهر “دوبلين” زاده شد. (1932 م)

– تقسيم آلمان به چهار منطقه بين متفقين در پايان جنگ جهانی دوم. (1945 م)

– استقلال “مجمع الجزاير سيشل” از انگلستان. (1976 م)
– کشور جمهوری “سيشل”در اقيانوس هند واقع شده است. زبان رسمی در سيشل، انگليسی و فرانسوی، و پايتخت آن “بندر ويكتوريا” و واحد پول آن “روپيه سيشل” است. ۵ ژوئن به عنوان روز آزادی و روز ملی اين كشور به حساب می‌آيد.

– تصرف بغداد از سوی “تيمور گوركانی” و قتل هزاران نفر از مردم. (۸۰۴ مهی)

– درگذشت “آزاد بلگرامی” مورخ و عارف هندی. (۱۲۰۰ مهی)