امروز فرخ روز اَرد از ماه خورداد به سالمه‌ی 3762 زرتشتی، چهارشنبه 23 خوردادماه 1403 خورشیدی، دوازدهم ژوئن 2024 میلادی
«اَرد»، ایزدی است که همه خوشی‌ها و آسایش‌ها به او ویژه شده است. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. هر زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. خواندن سرود «اشم وهی»؛ به بهدینان می‌آموزد که: «خوشبختی از آن کسی ست که در پی خوشبختی دیگران باشد».
ایزد ارد كه در اوستا به گونه‌ی «اشا ونگهوئی» آمده است، بیست و پنجمین روز هر ماه است. در یشت‌ها «ارد ایزد»، خواهر امشاسپندان خوانده شده است. یکی از یشت‌های اوستا به نام او «ارت‌یشت» است. ایزد ارد یا «ارت»، در اوستا «اشی ونگوهی»، و به چم توانگری، خواسته و دارایی است و به چم «خوب و نیک» نیز آمده است.
در اوستا یشت هفدهم، به‌نام این ایزد است. نگهبانی از ثروت و دارایی بر دوش این ایزد است. آموزش‌های اشوزرتشت آرامش درونی را همراه با توانگری و به‌دست آوردن خواسته سفارش می‌کند. زرتشتی برای به دست آوردن خواسته از راه درست و راست، به کار و کوشش می‌پردازد. این یشت 62 بند دارد.
در اوستا اَشی وَنگوهی به چم توانگری، خواسته و دارایی است. و در پهلوی اَرت آمده ، کلمه‌ی ونگهو صفت است به چم نیک وخوب. ترکیب این کلمه به چم اشی نیک است و آن در پهلوی بصورت اَرشَش وَنگ و اَشَش وَنگ و اَرشوش ونگ و بیشتر اَشیش وَنگ آمده است که همگی به چم اشی نیک است. ارت یا ارد نیز پهلوی است که در فارسی باقی مانده. در لغت‌نامه ها اَرد و آراد و آرد هر سه یاد شده است. در گات‌ها و دیگر بخش‌های اوستا، ارت (اشی) گاه اسم مجرد است به معنی توانگری و بخشایش و برکت و نعمت و مزد و بهره و گاهی اسم خاص ایزدی که نگهبان مال و خواسته و دارایی است. اسم این ایزد در گات‌ها یاد شده است. وی مانند سفندارمذ، آناهید و چیستا (فرشته‌ی دانش ) مونث شناخته شده است. در جهان مادی مال و جلال و خوشی دینداران از پرتو وجود اوست و در جهان مینوی و روز واپسین، پاداش کارهای نیک و سزای کردارهای زشت به یاری او انجام شود. برخی نیز او را اشیش ونگ می‌نامند، او به فر و شکوه خانه می‌افزاید. زیرا هرکه بدیگران چیزی بدهد همان چیز افزوده و بزرگتر شده به خانه‌ی وی بازگردد (چنان که در یسنای 43 بند 12)
زرتشتیان در این روز جامه نو می‌پوشند، به سفر می‌روند و سالمندان را یاری می‌کنند.
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
ارد روز است فرخ و میمون / با همه لهو و خرمی مقرون
ای دلارای یار گلگون‌رخ / خیز و پیش‌آر باده‌ی گلگون
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
هرچیز نو بخر و اندر خانه بر.
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به بازار شو، روز (ارد) ای پسر / نوانو بخر چیز و با خانه بر
سيبويه دانشمند ايرانی، برای زبان عربی، دستور زبان (صرف و نحو) نوشت
نزدیک به 1250 سال پیش، پايان تلاش سيبويه ايرانی برای تنظيم صرف و نحو و دستور زبان عربی است. وی اين قواعد را در تاليف خود “الكتاب” به نگارش درآورده است. تا آن زمان، زبان عربی خام و گویش محلی بود. زبان عربی صرف و نحو مدون (دستور زبان) نداشت، كار سيبويه ايرانی خدمت بزرگی به همه اعراب به‌شمار می‌آيد. سيبويه با اين کارش، از تاريخ فرانام (لقب) “نحوی” گرفته است. وی در ايالت فارس زاده شد. در ۴۰ سالگی در شهر شیراز درگذشت.
یادروز 23 خوردادماه:
– مجلس شورای ملی لایحه اختیارات “مورگان شوستر” آمریکایی را به تصویب رسانید و عنوان وی خزانه‌دار کل ایران شد. (۱۲۹۰ خورشیدی)
– مجلس شورای ملی به دولت ایران اجازه داد باب مذاکرات را با کمپانی «سن کلراویل» جهت واگذاری امتیاز نفت شمال، باز نماید. (1301 خورشیدی)
– لایحه واگذاری امتیاز استخراج نفت شمال به شرکت آمریکایی سینکلر که روز 29 شهریور 1301 از سوی دولت به مجلس ارائه شده بود، به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی رسید. (1302 خورشیدی)
– مجلس شورای ملی به “مشيرالدوله” ابراز تمايل کرد و فرمان رياست وزرایی “مشيرالدوله” صادر شد. این کابینه تا 30 مهر همان سال دوام یافت. (۱۳۰۲ خورشیدی)
– در پی استعفای سیدحسن تقی زاده در کابینه وثوق الدوله، علیقلی انصاری (مشاورالملک) سفیر کبیر ایران در شوروی به تهران فراخوانده شد و به وزارت امور خارجه منصوب گردید. (1305 خورشیدی)
– طوفان، سیل و جزر و مد آب در کرخه، فرات و دجله دهها نفر از اهالی خرمشهر جان خود را از دست دادند. هفت هزار نفر بی خانمان شدند و هشتاد هزار کیلومتر مربع از خاک ایران و عراق از جمله بخشی از بصره به زیر آب رفت. (۱۳۲۵ خورشیدی)
– در آستانه اعتصابات سازمان یافته در مراکز نفتی شرکت نفت ایران و انگلیس، دولت بریتانیا تصمیم گرفت یک تیپ از سربازان بریتانیایی را که به نیروی 401 معروف بود به بصره اعزام کند تا آماده مقابله با هر پیش آمدی باشند. (۱۳۲۵ خورشیدی)
– احمد قوام ـ نخست وزیر ـ ناچار شد با رهبران دمکرات آذربایجان پیمانی را به امضا برساند که طی آن تشکیل یک شورای مدیریت در چهارچوب استان شامل فرمانداری کل، رؤسای ادارات استان و هیأت رئیسه انجمن استان پیش‌بینی شده بود. (۱۳۲۵ خورشیدی)
– زادروز “بابک بیات”، موسیقیدان و سازنده ملودی‌های سینمای ایران (۱۳۲۵ خورشیدی)
– از 120 نماینده مجلس شورای ملی 66 نفر به عبدالحسین هژیر برای احراز مقام نخست وزیری ابراز تمایل کردند. متعاقب این امر، حکم نخست وزیری وی از طرف شاه صادر شد. در پی رأی اعتماد مجلس، هزاران نفر از مردم معترض تهران به دعوت آیت‌الله کاشانی در میدان بهارستان به تظاهرات پرداختند. (1327 خورشیدی)
– علی منصور، نخست‌وزیر امروز از مجلس شورای ملی خواست قرارداد نفتی «گس – گلشائیان» را در دستور کار قرار دهد. این قرارداد از دوره پانزدهم مجلس معوق مانده بود. (1330 خورشیدی)
– یک قرارداد جامع برای رفع اختلافات مرزی ایران و عراق در بغداد به امضای نمایندگان دو کشور رسید. (1354 خورشیدی)
– به دنبال اعتصاب روز گذشته کارکنان شرکت توانیر در تهران، امروز کارکنان و کارگران اداره برق جنوب نیز دست به اعتصاب زدند و در برابر ساختمان اداره برق خرمشهر اجتماع کردند. (1357 خورشیدی)
– صدور فرمان امام خمينی برای تشكيل “ستاد انقلاب فرهنگی” (۱۳۵۸ خورشیدی)
– آغاز عمليات “انصاراللَّه” در منطقه كردستان از سوی دلیرمردان ایران در جریان جنگ تحمیلی (۱۳۶۴ خورشیدی)
– آغاز عملیات “بیت المقدس ۷ ” در منطقه عمومی شلمچه توسط جوانمردان ایران در جریان جنگ تحمیلی (۱۳۶۷ ه.ش)
– درگذشت نظام شکارچیان، خواننده، نوازنده و موسیقیدان مازندرانی، (زاده آبان ۱۲۹۵ نوذرآباد نکا – درگذشته ۲۳ خورداد ۱۳۶۳ چمازتپه)
– زادروز محمودی‌خوانساری، خواننده موسیقی سنتی، (زاده ۲۳ خورداد ۱۳۱۳ خوانسار – درگذشته ۲ ارديبهشت ۱۳۶۶ تهران)
او در آواز سبکی مخصوص به‌خود داشت؛ ضرب می‌نواخت و با سهتار آشنایی داشت و مطالعات مستمرش در شعر و موضوع تلفیق شعر و آواز تأثیر زیادی بر آثارش گذاشت.
– درگذشت فریدون دولتشاهی، شاعر، نویسنده و مترجم، (زاده ۲۵ اردیبهشت ۱۳۱۷ تهران – درگذشته ۲۳ خورداد ۱۳۹۱ تهران)
– زادروز محمد پورثانی، نویسنده و طنزپرداز، (زاده ۲۳ خورداد ۱۳۱۷ تهران – درگذشته ۲ امرداد ۱۳۹۲ تهران)
او با نام‌های مستعار بچه‌لواسان، پدر سه‌بچه، پورپشنگ، پورپورخان، دایی‌سبیل، دکترم. پ‌فضولباشی، گل‌گاوزبان، گل‌مریم، م‌پ‌تلفنچی، م ترحلوا، م قدیمی، م نکته‌سنج، محمدپرانتز، ممدآقا، ممدپرانتز خودکارآبی و…) طنزنویسی دوربین به‌دست، پرتلاش، مستعد و سرشناس برای جراید بود.
– زادروز گیتی پاشایی‌تهرانی، خواننده، آهنگساز و بازیگر، (زاده ۲۳ خورداد ۱۳۱۹ تهران – درگذشته ۱۷ اردیبهشت ۱۳۷۴ تهران)
او نوه جعفر منصوری شاعر و استاد تار و خط بود و نوازندگی تار و سهتار را به مادر گیتی آموخته بود و او نزد مادرش با موسیقی آشنا شد. وی ردیف‌های موسیقی سنتی را نزد فرامرز پایور، مهدی فروغ و محمود کریمی آموخت.
– زادروز رحیم رحمانزاده، پزشک جراح و پایه‌گذار جراحی مدرن ارتوپدی، (زاده ۲۳ خرداد ۱۳۱۳ شبستر)
او در ۱۸ سالگی به‌ترکیه رفت و تحصیلات پزشکی عمومی‌اش را در استانبول گذراند. پس از آن برای تکمیل تحصیلات تخصصی در رشته جراحی عمومی و جراحی تصادفات ارتوپدی به آلمان رفت و در دانشگاه ماینز به‌مقام پروفسوری رسید و از سال ۱۹۷۳ ریاست کرسی جراحی دانشگاه برلین را برعهده گرفت. وی به‌عنوان پایه‌گذار جراحی مدرن ارتوپدی، تکنیک‌های جراحی خاص در این رشته را نوآوری کرد.
– جدایی ازبک‌های شيبانی از قزاق‌ها و کوچ به فرارود. (1468 م)
ازبک‌ها، از قزاق‌ها (كزاخ‌ها) جدا شدند و بلافاصله خودشان هم انشعاب كردند و گروهی از آنان كه از تبار “شيبان” نوه چنگيز مغول بودند از دو دسته ديگر كه خود را از تبار دو نوه ديگر چنگيز به نام‌های “باتو” و “اوردا” می‌دانستند جدا شده و راه سرزمین‌های جنوبی‌تر و كناره‌های آمودريا (جيحون) را در پيش گرفتند. ديری نگذشت كه اين گروه ازبک شهرهای ايرانی بخارا، سمرقند، مرو و … را متصرف شدند، بر جای تيموريان نشستند و سپس‌تر محمدخان شيبانی يكی از سران آنان از آمودريا هم گذشت و تا هرات پيش آمد كه شاه‌اسماعيل صفوی در سال ۱۵۱۰ ميلادی به جلوگيری از او شتافت. در جنگی كه ميان دو طرف روی داد ازبک‌های شيبانی شكست خوردند و محمدخان كشته شد. شاه‌اسماعيل از جمجمه او برای خود كاسه‌ای با روكش نقره ساخت. هدف او از اين كار، ايجاد ترس در ازبک‌ها بود كه دوباره درصدد تعرض برنيايند.
– “کاترینا ون بورا”، راهبه کاتولیک آلمانی با نقض قانون امتناع از ازدواج روحانیون کاتولیک به همسری “مارتین لوتر”، بنیان‌گذار آیین پروتستان درآمد. (1525 م)
– “سلیمان یکم”، سلطان عثمانی، تبریز را به اشغال خود درآورد. (1534 م)
– زادروز “جِيمز كلارک ماكسول” بنيان‌گذار قوانين نور و الكتريسته(1831 م)
– بنیادگذاری سازمان “شين فين” به عنوان شاخه سياسی ارتش جمهوری‌خواه ايرلند (1906 م)
– آغاز نخستين جنبش سراسری و بزرگ فلسطينی‌ها عليه صهيونيستها (1921 م)
– زادروز “جان فوربز نش”، ریاضیدان آمریکایی، برنده‌ی جایزه نوبل اقتصاد سال ۱۹۹۴ میلادی (1928 م)
– زادروز “پروفسور رحیم رحمانزاده”، پایه‌گذار جراحی مدرن ارتوپدی و تروماتیک ارتوپدی در سطح بین‌المللی (1934 م)
– در “ونيز” نخستين ملاقات هيتلر با موسولينی انجام گرفت كه سپس‌تر به اتحاد دو كشور ناسيونال سوسياليست انجاميد. (1934 م)
– پرتاب نخستین موشک زمين به زمين، معروف به بمب پرنده توسط آلمان نازی عليه انگلستان (1944 م)
– مرگ “الكساندر كرنِسكی” سياستمدار برجسته روسی (1970 م)
– خالد پادشاه كشور سعودی در ۷۰ سالگی درگذشت و فهد برجايش نشست كه او نيز در اوت 2005 درگذشت و عبدالله جايش را گرفت. (1982 م)
– حركت امام رضا(ع) از مدينه به خراسان، محل حكومت مامون عباسی (۲۰۰ مهی)
– قتل “حسين بن منصورحلاّج” از معروف‌ترین عرفا و شاعران ایرانی. (۳۰۹ مهی)
– درگذشت عارف نامدار “محمد حسن اصفهانی” معروف به “صفی عليشاه” (۱۳۱۶ مهی)
