خوردادروز از ماه تیر/ یادی از صوراسرافیل؛ قلم مشروطه

امروز خورداد امشاسپند و ماه تیر 3762 زرتشتی، دومین روز از پنج روز نیایش همگانی در پیرنارستانه، یکشنبه سوم تیرماه 1403 خورشیدی، 23 ژوئن 2024 میلادی

خورداد نام ششمین روز از ماه خورداد است. زرتشتیان در هر ماه، هنگامی که نام روز با ماه برابر می‌شود، آن روز را جشن می‌گیرند. نیاکان ما، روز خورداد از ماه خورداد را جشن می‌گرفتند و به خجستگی جشن خوردادگان به ستایش و نیایش پروردگار می‌پرداختند.

خورداد در اوستا «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به معنی رسایی و کمال است که در گات‌ها یکی از فروزه‌های اهورا مزدا و در اوستای نو نام یکی از هفت امشاسپند و نماد رسایی اهورا مزدا است.

خورداد، امشاسپند بانویی است که نگهداری از آب‌ها در این جهان، خویشکاری اوست و کسان را در چیرگی بر تشنگی یاری می‌کند از این روی در آیین، به هنگام نوشیدن آب از او به نیکی یاد می‌شود.

در گات‌ها، از خورداد و امرداد پیوسته در کنار یکدیگر یاد می‌شود و در اوستای نو نیز این دو امشاسپند، پاسدارنده آب‌ها و گیاهان‌اند که به یاری مردمان می‌آیند و تشنگی و گرسنگی را شکست می‌دهند.

در یسنا، هات ۴۷، آمده‌است که اهورامزدا رسایی خورداد و جاودانگی امرداد را به کسی خواهد بخشید که اندیشه و گفتار و کردارش برابر آیین راستی است.

در متن‌های کهن امشاسپند خورداد: چهارمین یشت از یشت‌های بیست و یک گانه‌ی اوستا، ویژه ستایش و نیایش امشاسپند بانو خورداد است که در آن یشت از زبان اهورا مزدا یادآور می‌شود که «… یاری و رستگاری و رامش و بهروزی خورداد را برای مردمان اشون بیافریدم…» و سپس تاکید می‌شود هر آن کس که خورداد را بستاید همانند آن است که همه امشاسپندان را ستایش کرده‌است. در بندهش نیز درباره خورداد آمده‌است : «… ششم از مینویان، خورداد است؛ او از آفرینش گیتی، آب را به خویش پذیرفت..»، چنین گوید: هستی، زایش و پرورش همه موجودات مادی جهان از آب است و زمین را نیز آبادانی از اوست…»

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

خورداد ‌روز داد نباشد كه بامداد

از لهو و خرمی بستانی ز باده داد

از باده جوی شادی و از باده باش خوش

بی‌باده این جهان، صنما بادگیر، باد

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

جوی کن

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

به (خورداد) جوی نوین کن روان/ (امرداد) بیخ نو اندر نشان

شيخ فضل‏‌اللَّه نوری، عليه مشروطه، در راس عده‏‌ای از روحانيون و طلاب و اصناف در اعتراض به این جريان، در حرم حضرت عبدالعظيم در شهر ری متحصن شدند.
از سوم تيرماه 1287 صدها روحانی و طلبه دروس الهیات به هدايت شيخ فضل‌الله نوری در شهر ری اجتماع و به مشروطه‌شدن (پارلماني شدن) حكومت ايران اعتراض و خواهان حكومت مشروعه (اسلامي) شدند و بناي نوشتن نامه و ارسال تلگرام برضد مشروطيت به شهرهاي مختلف ايران و روحانيون اين شهرهارا گذاشتند. در همين روز به اشاره مجتهد شهر زنجان به ساختمان فرمانداري اين شهر هجوم برده شد كه ضمن آن باقرخان سعد الدوله فرماندار وقت جان خودرا از دست داد. (۱۲۸۶ خورشیدی)

–  برقراری حكومت نظامی در تهران به دنبال به توپ بستن مجلس شورای ملی. (۱۲۸۷ خورشیدی)

– پايان مرحله اول مشروطيت و آغاز استبداد صغير در دوران مشروطه. (۱۲۸۷ خورشیدی)

– “میرزا محمد علی خان”، علاء السلطنه، رئیس الوزرای سابق که به آنگلوفیلی شهرت داشت در تهران درگذشت. (۱۲۹۷ خورشیدی)

– بودجه ۱۳۰۷ كل مملكتی كه تحت ماده واحده به مجلس تقديم شده بود تصويب شد. ( ۱۳۰۷ خورشیدی)

– شهرداری لوله‌كشی آب شهر تهران را آغاز كرد. (۱۳۲۶ خورشیدی)

– “محمدرضا شاه”، در يک مصاحبه مطبوعاتی كه بازتاب جهانی داشت درباره بحرين گفت: بحرين مال ما و متعلق به ما است. وی اضافه كرده بود؛ ولی شيخ آنجا با بستن قراردادهايی با دولت‌های مشخص كار را بر ما دشوار ساخته است تا حاکميت ايران را اعمال کنيم. (۱۳۳۸ خورشیدی)

راه آهن ایران به اروپا متصل شد. (۱۳۵۰ خورشیدی)

– زادروز “فرزاد فرزین”، خواننده، آهنگساز، تنظیم کننده، بازیگر و ترانه‌سرا. (۱۳۶۰ خورشیدی)

– درگذشت “استاد سيد مصلح الدين مهدوی اصفهانی” دانشمند و نويسنده معاصر. (۱۳۷۴ خورشیدی)

– درگذشت استاد “عباس جلالی سوسن آبادی”، نگارگر ايرانی. (۱۳۸۳ خورشیدی)

– انجام دور دوم انتخابات سال ۱۳۸۴ رياست جمهور ايران، اين نخستين انتخابات رياست جمهور در ايران بود كه به دور دوم راه يافته بود. (۱۳۸۴ خورشیدی)

– سالروز آغاز خلافت “حضرت علی (ع)” هفت روز پس از قتل “عثمان بن عفان” بر پایه تقویم میلادی. (656 م)

– “هنری هشتم”، که ازدواج‌های مکرر او معروف است پادشاه انگلستان شد. (1509 م)

– آغاز حمله بزرگ “ناپلئون بُناپارت” پادشاه فرانسه به روسيه تزاری. (1812 م)

– درگذشت “رابرت فولتُن”، مبتكر آمريكايی و مخترع كشتی ‏بخار. (1815 م)

– اختراع كوره‌های ذوب فلزات توسط “هنری بِسْمِر” صنعت‏گر برجسته ی انگليسی(1843 م)

– “فردريک فروبل”، پژوهشگر و اندیشمند شهیر آلمانی که به پدر آموزش و پرورش نوین معروف است، رساله‌ای درباره‌ی “آموزش دبستانی و پیش دبستانی” در ايران باستان منتشر ساخت و در آن نوشت: هزینه‌ی كودكستان‌های “ايرانِ باستان” را دولت تامين می كرد تا همه كودكان به يک چشم نگريسته شوند و یکنواخت از آموزش و پرورش يكسان و بدون تبعيض برخوردار باشند. (1844 م)

– كميته بين المللی بازيهای المپيك تصميم گرفت كه اين مسابقات هر چهار سال يک‎بار در يك كشور انجام شود. (1894 م)

– در جريان جنگ جهانی اول، نبرد خونين در خاک فرانسه آغاز شد. در جريان همين نبرد بود كه برای نخستين بار در طول تاريخ، “تانک” به عنوان يک جنگ افزار بكار رفت. (1916 م)

– با انجام يک کودتای نظامی در تايلند سلطنت در اين کشور مشروطه و حکومت، دمکراتيک شد. (1932 م)

– زادروز “لیونل مسی،” فوتبالیست مطرح آرژانتینی و برنده‌ی ۶ توپ طلای جهان. (1987 م)

– مرگ “ميشل عفلق” نظريه ‏پرداز سياسی عرب و پايه‏ گذار حزب بعث. (1989 م)

– شكست “عباس ميرزا” نايب ‏السلطنه، از قوای روسی در نبرد اصلاندوز. (۱۲۲۸ ه.ق)
با تجاوز قوای روسی به شمال كشور، “عباس ميرزا”، “وليعهد فتحعلی شاه قاجار” به مقابله با آنان برخاسته و آن‏ها را شكست داد. پس از مدتی، بين سپاهيان ايران و روس در محلی به نام “اصلاندور” در كنار رودخانه ‏ی ارس جنگی روی داد كه به شكست ايران انجاميد. “فتحعلی شاه” كه خطر را نزديك مي‏ديد، تقاضای صلح كرد و روسيه نيز كه گرفتار جنگ با ناپلئون بود از اين تقاضا استقبال نمود. درنتيجه، قراردادی كه به “پيمان گلستان” معروف است منعقد شد و به موجب آن، همه‏ ی ولاياتی كه تا آن تاريخ در تصرف روس‏‌ها بود به اضافه‏ ی قره باغ، شروان، باكو، دربند و ديگر مناطق به مالكيت دولت روس در آمد .