روز رام از ماه تیر/ قراردادهای مرزی قاجار

امروز روز رام از ماه تیر 3762 زرتشتی، روز پرهیز از خوردن گوشت، دوشنبه 18 تیرماه 1403 خورشیدی، هشتم جولای 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

همانا او پناهگاه آرام‌بخشی برای ما خواهد بود.
با نیروی ارزشمندی که از منش نیک‌ سرچشمه دارد،
به ما پایداری و توانایی ارزانی می‌دارد.
اهورامزدا، دانایی و آگاهی بیکران بر هستی،
در راستای اشا و هنجار راستی
از آغاز جهان را برای زندگی مردم با گیاه سرسبز گردانید.

یسنا. هات ۴۸ بند ۶

برگرفته از نسک: گات‌ها، نغمه‌های ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام

پیام و سپارش زرتشت در این سرود:

۱– اهورامزدا، پناهگاه آرام‌ بخشی برای همگان است.

۲– دانایی در این هستی در پرتو منش نیک، نیرومندی وتوانایی ارزانی می دارد.

۳– در راستای هنجار اشا و برای شادی زندگی در هستی، سرسبزی گسترش خواهد یافت.

 

رام یا ایزد رام، که در اوستا به صورت رامه یا رامن آمده و در زبان پهلوی به صورت رامشن یا همان رام خوانده شده‌است، در آیین زرتشت یکی از ایزدان یا فروزه‌ی در خور نیایش است. این ایزد که آن را وای وه نیز گفته‌اند، بر روز بیست و یکم هر ماه که آن را رام روز می‌نامند، موکل است. چهارمین روز نَبُر یا پرهیز از خوردن گوشت است.

واژه‌ی رام به معنای آرام، خوشحال، مطیع آمده‌است و هنوز هم این واژه به همین صورت یا به صورت رامش در معنی صلح و شادی و سازش به کار می‌رود. ایزد رام در آیین مزدیسنی، پاسدار و موکل روز بیست و یکم هر ماه خورشیدی است و در اوستا با صفت «بخشنده‌ی چراگاه و اغذیه‌ی خوب» از وی یاد شده‌است. همچنین در این آیین گل خیری زردرنگ به این ایزد ویژه شده‌ است.

در کنار بهمن (وهمن یا وهومانا از امشاسپندان) سه دستیار او قرار می‌گیرند که نخستین آنها ماه، دومین گؤشورون و سومین رام است که قرینه‌ی وای محسوب می‌شود و در زندگی بعد از مرگ نقش خاصی را ایفا می‌نماید. در واقع در زندگی پس از مرگ، رام به ارواح نیکوکار و عادل مدد می‌رساند تا مشکلات و موانع را پشت سر بگذارند. رام یکی از جنبه‌های زمان نیز به شمار می‌رود او نخستین پزشک مینوی است که چاره و درمان دردها به دست او سپرده شده است.

 فردوسی می‌سراید:

ترا روز رام از جهان رام باد

همان باد را با تو آرام باد

 

قراردادهای مرزی قاجار، از دست دادن منطقه فیروزه

در دوره قاجار، ایران با چندین قرارداد مرزی مهم مواجه شد که تاثیرات بلندمدتی بر مرزهای کشور و روابط بین‌المللی داشتند. دو قرارداد برجسته در این دوره عبارتند از:

پیمان آخال (۱۸۸۱ میلادی):
این قرارداد بین ایران و روسیه به امضا رسید و مناطقی مانند مرو، عشق آباد و سرخس به روسیه واگذار شد. این پیمان نشان‌دهنده تضعیف حاکمیت ایران و افزایش نفوذ روسیه در منطقه بود. هدف آن تعیین مرزهای دو کشور در سرزمین‌های ترکمن‌نشین شرق دریای خزر بود.
قرارداد 27 ماه می ۱۸۹۳ میلادی:
بر اساس این قرارداد، منطقه مرزی فیروزه به روسیه واگذار شد. این منطقه اکنون در جمهوری ترکمنستان قرار دارد. این قرارداد نیز به تغییرات مرزی و افزایش نفوذ روسیه در منطقه منجر شد.
این قراردادها نشان‌دهنده فشارهای خارجی بر ایران و تضعیف حاکمیت ملی در دوره قاجار بودند. تغییرات مرزی و واگذاری مناطق به روسیه تاثیرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی داشتند و به افزایش نفوذ قدرت‌های خارجی در ایران منجر شدند.

اسناد قرارداد ۱۸۹۳ میلادی بین روسیه و ایران، در روزی چون امروز، میان دو دولت مبادله شد و در اروپا (نه در تهران) انتشار یافت. به موجب این قرارداد، ناصرالدین شاه قاجار منطقه مرزی «فیروزه» را به اصطلاح وقت؛ «اعلیحضرت تزارِ همه روسیه» بخشیده بود و خط مرزی دو کشور به سود روسیه تغییر یافته بود. این ناحیه اکنون در جمهوری ترکمنستان واقع شده است.

قرارداد ۱۸۹۳ میلادی بین ایران و روسیه، که به قرارداد فیروزه شناخته می‌شود، به دلایل مختلفی بسته شد:
فشارهای سیاسی و نظامی روسیه: روسیه در آن زمان به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز بود. پس از تصرف منطقه فرارود و ترکستان روسیه، روسیه به دنبال تثبیت مرزهای خود و افزایش نفوذ در مناطق مرزی ایران بود.
تضعیف حاکمیت ایران: ایران در دوره قاجار با مشکلات داخلی و فشارهای خارجی مواجه بود. ناصرالدین شاه قاجار برای حفظ روابط با روسیه و کاهش تنش‌ها، مجبور به امضای این قرارداد شد که منجر به واگذاری منطقه فیروز به روسیه شد.
توافقات بین‌المللی: روسیه و بریتانیا در آن زمان بر سر تقسیم مناطق نفوذ در آسیای میانه و جنوبی به توافق رسیده بودند. این توافقات باعث شد که ایران تحت فشار قرار گیرد و مجبور به امضای قراردادهایی شود که به نفع قدرت‌های خارجی بود.

منطقه فرارود (شمال رود جیحون = آمودریا) در یک رشته عملیات نظامی هشت ساله (از ۱۸۷۳ تا ۱۸۸۱) به تصرف کائوفمان، ژنرال آلمانی‌نژاد روسیه، درآمده و به رغم تاجیک و پارسی‌زبان بودن میلیون‌ها تن از ساکنان منطقه، ترکستان روسیه نامیده شده بود. روس‌ها شش سال پس از فروش آلاسکای یک میلیون و ۷۱۲ هزار کیلومتر مربعی (بزرگتر از ایران امروز) به دولت واشنگتن به ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار، تصرف منطقه فرارود را آغاز کرده بودند. روس‌ها که با لندن بر سر تقسیم آسیای میانه و آسیای جنوبی میان خود به سازش دست یافته بودند، سپس ایران را مجبور به امضای قرارداد ۲۱ سپتامبر ۱۸۸۱ و به رسمیت شناختن وضعیت تازه و از دست دادن سرزمین‌ها از جمله مرو، عشق آباد، سرخس و … و تحویل آنها تا سال ۱۸۸۴ به روسیه کردند و خواستند که تا رود اترک پس برود. پیشتر، دولت تهران که با تهدید نظامی روسیه روبه‌رو بود، از دعاوی خود در بخارا و سمرقند انصراف داده بود و در ماه می ۱۸۹۳ (طبق تقاضا، و بدون تهدید نظامی) منطقه فیروزه هم از دست رفت. این روستا با دو قطعه زمین به نام‌های حصار و قلعه عباس‌آباد که در تصرف روسیه بود تعویض شد. هر چند بعدها که عهدنامه ۱۹۲۱ مودت و دوستی شوروی و ایران به امضا رسید، شوروی تعهد داد این روستا به ایران باز پس داده شود ولی این اتفاق هیچ وقت انجام نگرفت.

در دوران حکومت مصدق، متون و تفسیر قراردادهای استعماری لندن و مسکو با تهران از آغاز قرن نوزدهم تا سال ۱۹۵۰ در کتاب‌های درسی تاریخ مدارس ایران آمده بود که پس از براندازی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ (براندازی دموکراسی) حذف و یا کوتاه شده بود که انتشار آنها در دو دهه پس از سال ۱۹۹۳ (۱۳۷۲ هجری خورشیدی) در مطبوعات ایران از سر گرفته شده بود. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

 

یادروز 18 تیرماه:

روز ملی “ادبیات کودکان و نوجوانان”.

درگذشت مهدی آذریزدی، نویسنده‌ی کودک و نوجوان اهل خرمشاه (زاده‌ی ۲۷ اسفند ۱۳۰۰ در یزد – ۱۸ تیر ۱۳۸۸)

پرآوازه‌ترین اثر او مجموعه‌ی «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» نام دارد. او جایزه‌ی یونسکو و نیز جایزه‌ی سلطنتی کتاب سال را پیش از انقلاب ۱۳۵۷ دریافت کرده بود و سه کتاب او از سوی شورای کتاب کودک به‌عنوان کتاب برگزیده‌ی سال شناخته شد. مهدی آذریزدی، مردی که به مکتب نرفت اما کتاب‌ها نوشت و چند نسل با قصه‌های خوبش بزرگ شدند. 18 تیرماه سالروز درگذشت “مهدی آذر یزدی” به عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در سالنمای رسمی کشور ثبت شده است.

 

۱۸ تیرماه سال ۱۳۹۶، شهر یزد برای معماری تاریخی ارزشمند و بافت سنتی دست نخورده‌اش به عنوان نخستین و تنهاترین شهر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

 

روز پرهیز خوردن گوشت در نزد زرتشتیان. (نَبُر)

 

“سيدعلی‌محمد شيرازی” نامور به “باب” که در زندان چهريق آذربايجان محبوس بود به تصميم “ناصرالدين شاه” اعدام شد. (۱۲۲۹  خورشیدی)

 

سرکوب شدن “امير مؤيد سواد کوهی” که در مازندران دست به نافرمانی زده بود. (۱۳۰۰  خورشیدی)

 

ثبت مسجد “وکيل” شيراز در فهرست آثار ملی ايران به شماره ۱۸۲. (۱۳۱۱  خورشیدی)

 

تولد “احمد پژمان” موسیقی‌دان و آهنگساز. (۱۳۱۴  خورشیدی)

 

“محمد‌رضا شاه” لغو کنکور سراسری را از سال ۱۳۵۰ تصویب کرد. (۱۳۴۹  خورشیدی)
جز آنچه در روزنامه اطلاعات 18 تیرماه 1349 منتشر شد، گزارشی از روند پیشرفت و اجرایی شدن این طرح در دست نیست.

 

با دستگیری و کشته‌شدن تعدادی از عوامل “کودتای نوژه”، برنامه‌ی طرح‌ریزی شده برای بازگردانی شاپور بختیار به ایران و نابودی نظام نوپای جمهوری اسلامی، فاش و با شکست روبه‌رو شد. (۱۳۵۹  خورشیدی)

 

آغاز وقایع منسوب به ۱۸ تیر که در پی تحصن اعتراض‌آمیز دانشجویان کوی دانشگاه تهران در اعتراض به توقیف روزنامه سلام، با ورود نیروی انتظامی به این کوی، این تحصن به خشونت کشیده شد. (۱۳۷۸  خورشیدی)

 

درگذشت “کریم امامی”، مترجم ، ویراستار، نویسنده، روزنامه‌نگار و کارشناس کتاب و نشر. (۱۳۸۴  خورشیدی)

 

درگذشت “مهدی آذر یزدی”، نویسنده داستان‌های کودک و نوجوان. ( ۱۳۸۸  خورشیدی)

 

نافرمانيی ساتراپ تخارستان، پناهنده شدن او به خارجی و تدبیر شاه وقت ایران. (127 پ.م)

اختلاف نظر ميان ساتراپ تخارستان (منطقه‌ای در شمال خاوری افغانستان امروز) و شاه ایرانزمین باعث شد شاه وقت از دودمان اشکانی، سرکوبی فرماندار ياغی با فرستادن سرباز را، بر مذاکره با او ترجيح دهد. پس از رسیدن سپاه اعزامی به تخارستان، نظامیان محلی حاضر به جنگ با دولت متبوع و برادرکُشی نشدند. ساتراپ (استاندار) تخارستان به دليل خودداری افرادش از جنگ با نيروهای دولت، با فرار از طریق کوه‌های پامیر به دولت محلی منطقه آرین نشین شرق این کوه‌ها پناهنده شد و شاه اشکانی با تدبیر، استرداد او را درخواست نکرد تا قضيه بزرگ و پیچیده و منجر به لشکرکشی به آن سوی پامیر نشود.

 

وقوع توفان سهمناک در “خليج بنگال” و درگذشت ۳۰۰ هزار نفر از مردم منطقه. (1737 م)

 

درگذشت “ادموند بورک”، فیلسوف انگلیسی، انديشمندی که مخالف انقلاب بود و “تحوّل” را بر “انقلاب” ترجيح می‌داد. (1792 م)

 

قرارداد “تيلسيت” ميان “ناپلئون” و “الکساندر يکم” تزار روسيه امضا شد و ناپلئون متحد خود، “ايران” را در دست روسيه رها ساخت. (1807 م)

 

“ناپلئون بناپارت” در این روز “هلند” را ضمیمه قلمرو فرانسه کرد. (1810 م)

 

استقلال کامل “آرژانتين” از استعمار اسپانيا. (1816م)

آرژانتين با ۲/۷۸۰/۰۹۲ کيلومتر مربع مساحت در جنوبی‌ترين قسمت قاره آمريکای جنوبی واقع شده است. جمعيت اين کشور در حدود ۳۷ ميليون نفر بوده که از نژاد اروپايى و کاتوليک مذهب می‌باشند. پايتخت اين کشور شهر “بوينس ‏آيْرِس” بوده و دارای واحد پول “پزو” می‌باشد. زبان رسمی سکنه آرژانتينْ “اسپانيايى” و خط رايج در آنجا “لاتين” است. نظام سياسی حاکم بر اين کشور جمهوری فدرال با دو مجلس قانون‏گذاری است.

 

تولد “نيکولاس تِسلا” فيزيک‏دان معروف اهل يوگسلاوی. (1856 م)

 

تولد “جِيمز تِفتس” جامعه‏ شناس و فيلسوف آمريکايی. (1862 م)

 

نخستين عمل جراحی قلب باز توسط دکتر “دانيل ويليامز” انجام گرفت. (1893 م)

 

آغاز دوباره جنگ ميان اعراب و اسرائيل پس از تشکيل رژيم صهيونيستی. (1948 م)

 

درگذشت “ارنست همينگوِی” داستان‏سرا و نويسنده معروف آمريکايی. (1961 م)

 

مرگ  “کيم ايل سونگ” سياست‏مدار و رهبر کره شمالی. (1994 م)

 

مرگ “آبا قا خان” پسر هلاکو، ايلخان مغول. (۶۸۰ مهی)

پس از مرگ هلاکو، پسرش آبا قا خان به جانشينی او نشست. او تبريز را پايتخت و خواجه شمس‌الدين محمد جوينی را وزير خود قرار داد.