امروز خورداد روز از ماه اَمُرداد 3762 زرتشتی، سهشنبه دوم اَمُردادماه 1403 خورشیدی، بیستوسوم جولای 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
بشود تا ما نیز از یاران تو باشیم،
که زندگانی را تازه میکنند.
و جهان را نو میسازند.
آنجا که مزدا، دانش و آگاهی شکوهمند
در هنجار هستی فراگیر شده باشد.
زیرا در آن هنگام،
دادگری و منش، با دانش و آگاهی،
همراه و هماهنگ است.
یسنا.هات ۳۰ بند۹
برگرفته از نسک: گاتها، نغمههای ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام
—- —- —- —- —- —- —-
خورداد:
نام ششمین روز از ماه خورداد است. زرتشتیان در هر ماه، هنگامی که نام روز با ماه برابر میشود، آن روز را جشن میگیرند. نیاکان ما، روز خورداد از ماه خورداد را جشن میگرفتند و به خجستگی جشن خوردادگان به ستایش و نیایش پروردگار میپرداختند.
خورداد در اوستا «هـَئوروَتات» و در پهلوی «خُردات» یا «هُردات» به معنی رسایی و کمال است که در گاتها یکی از فروزههای اهورا مزدا و در اوستای نو نام یکی از هفت امشاسپند و نماد رسایی اهورا مزدا است.
خورداد، امشاسپند بانویی است که نگهداری از آبها در این جهان، خویشکاری اوست و کسان را در چیرگی بر تشنگی یاری میکند از این روی در آیین، به هنگام نوشیدن آب از او به نیکی یاد میشود.
در گاتها، از خورداد و امرداد پیوسته در کنار یکدیگر یاد میشود و در اوستای نو نیز این دو امشاسپند، پاسدارنده آبها و گیاهاناند که به یاری مردمان میآیند و تشنگی و گرسنگی را شکست میدهند.
در یسنا، هات ۴۷، آمدهاست که اهورامزدا رسایی خورداد و جاودانگی امرداد را به کسی خواهد بخشید که اندیشه و گفتار و کردارش برابر آیین راستی است.
در متنهای کهن امشاسپند خورداد: چهارمین یشت از یشتهای بیست و یک گانهی اوستا، ویژه ستایش و نیایش امشاسپند بانو خورداد است که در آن یشت از زبان اهورا مزدا یادآور میشود که «… یاری و رستگاری و رامش و بهروزی خورداد را برای مردمان اشون بیافریدم…» و سپس تاکید میشود هر آن کس که خورداد را بستاید همانند آن است که همه امشاسپندان را ستایش کردهاست. در بندهش نیز درباره خورداد آمدهاست : «… ششم از مینویان، خورداد است؛ او از آفرینش گیتی، آب را به خویش پذیرفت..»، چنین گوید: هستی، زایش و پرورش همه موجودات مادی جهان از آب است و زمین را نیز آبادانی از اوست…»
سرودهی مسعود سعد سلمان، بر پایهی کتاب بندهش
خورداد روز داد نباشد كه بامداد
از لهو و خرمی بستانی ز باده داد
از باده جوی شادی و از باده باش خوش
بیباده این جهان، صنما بادگیر، باد
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
جوی کن
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سرودهی استاد ملکالشعرای بهار:
به (خورداد) جوی نوین کن روان/ (امرداد) بیخ نو اندر نشان
—– —– —– —— —–
«اَمُرداد» یا «اَمِرَتات»؛ بیمرگی و جاودانگی است.
—- —- —- —- —- —-
رای ناصرالدین شاه برای جلوگیری از تصرف فرارود
ناصرالدين شاه، در ۲۴ جولای ۱۸۵۹ میلادی برابر با ۲ امرداد ۱۲۳۸ خورشیدی به دیدگاه بزرگان ملیگرای وقت، گردن نهاد و «حمزه ميرزا» حشمت الدوله و «ميرزا محمد» قوامالدوله را مامور دفاع از مرو و نواحی اطراف آن كرد که زير تهديد روسها قرار داشتند. این بزرگان ملیگرا در هر فرصتی به ناصرالدين شاه فشار میآوردند كه مانع تصرف فرارود و به ويژه شهرهای تاريخی ايران در آن منطقه از جمله بخارا، مرو، سمرقند، خجند و … از سوی روسها شود كه مهد فرهنگ و تمدن ايرانی و ادبيات پارسی بودند. در پی صدور دستور ناصرالدين شاه به “حشمت الدوله” و نيز “قوام الدوله” که با واحدهای نظامی آماده به مرو بروند و در دفاع از منطقه به نيروهای محلی کمک کنند. در يک جلسه مشورتی حتا به ناصرالدين شاه گفته شده بود كه میتوان برای اين خواسته، از سراسر كشور داوطلب گردآوری كرد و فرستاد و نام «دفاع ميهنی» بر آن نهاد.
در پی موافقت ناصرالدين شاه و صدور دستور به شازده (پرنس) حشمت الدوله و نيز قوام الدوله که با «واحدهاي نظامی آماده در مرکز» به مَرو بروند و در دفاع از منطقه به نيروهای محلی کمک کنند، برخی مقامات دورنگر وقت نیز به سفير روسيه در تهران اشاره کرده بودند كه اين نيروها برای سركوب كردن تركمنهای قبيله سالور و طايفه تكله كه نافرمان شدهاند و به ساكنان منطقه مَرو آسيب وارد میكنند رهسپار آنجا خواهند شد و خصومتی با روسيه دركار نيست.
مدتی نگذشت که دو واحد نظامی رهسپار منطقه مَرو شدند. ولی، سران این دو یکان اعزامی در نيمه راه با هم نساختند، از يكديگر جدا شدند و ماموريت انجام نشد و روسها به تدريج بازهم پايينتر آمدند، و تاشكند (چاچی) را كه گرفته بودند در سال 1865 پايتخت تركستان روسيه اعلام داشتند و به كوچ دادن غير تاجيکها (غير پارسيان) به مناطق متصرفی دست زدند تا بیشترین را به دست آورند و ….
آخرين نقطه متصرفی روسها در خراسان بزرگتر، ناحيه نسا بود (نسا، هَمزه ندارد و كلمهای عربی نيست، نامی است دو هزار و چندصد ساله و واژهای است پَهلوی = پارسی دوران اشكانيان). «نسا» شهری بود كه اشک يکم سَردودمان اشكانيان (خراسانيان ـ پارتیان) در کنار آن، شهر تازهای ساخت که به نام او اَشکآباد ناميده شده است كه اينک اين نام در ايران (فقط در ايران) عِشقآباد گفته میشود. مِهرداد يکم، شاه اشکانی ديگر ايران، در اشکآباد يک دژ نظامی بزرگی بساخت که اروپاييان به اين دژ «ميترادات کرت = مهرداد کرد» نوشته اند. منطقه نسا (اشک آباد) تا مرز ايرانِ امروز فاصلهای بسيار كوتاه دارد. باقيمانده نسا يک منطقه حراست شده باستانی است و تاکنون از زير خرابههای آن آثار باستانی گرانبها و بیهمتا از دوران اشکانيان به دست آمده و نگهداری میشود. (روزنامک/ کیهانیزاده)
—- —- —– —– —– —–
یادروز دوم امردادماه:
روز “فیزیوتراپی” در ایران.
آغاز سال تبری. (سال ۱۵۳۴ تبری)
گاهشماری تبری، نوعی از گاهشمار ساسانی است که در آن سال برابر ۳۶۵ روز و شامل دوازده ماه ۳۰ روزه بودهاست. مبدا سال تبری از دوم امرداد ۱۳۳ سال پیش از هجرت، برابر با پادشاهی “قباد ساسانی” و حاکم شدن فرزندش “کیوس” بر تبرستان است.
روزنامه “ایران نو” به مدیریت “سید محمود شبستری آذربایجانی” ملقب به “ابوالضیا” در تهران انتشار یافت. (۱۲۸۸ خورشیدی)
“سپهدار تنکابنی” از رییس الوزرایی معزول شد و مجلس “صمصام السلطنه بختیاری” را به رییس الوزرایی تعیین نمود. (۱۲۹۰ خورشیدی)
طبق تصويبنامه هيات وزيران كليه كارمندان پيمانی، حكمی، روزمزد، قراردادی كارمندان رسمی دولت شناخته شدند و بر اساس سوابق آنها رتبه اداری گرفتند. (۱۳۲۵ خورشیدی)
صدور اعلامیه مشترک علما در تأیید مرجعیت “سید روح الله خمینی”. (۱۳۴۲ خورشیدی)
سناتور “رابرت برد” رهبر دموکراتها در سنای آمریکا به فروش “آواکس” به ایران مخالفت کرد. (۱۳۵۶ خورشیدی)
برگزاری دومين انتخابات رياست جمهوری و انتخاب شهيد “محمد علی رجايی”. (۱۳۶۰ خورشیدی)
عمليات غدير جهت دفع مجدد تجاوز دشمن از مرزهای جنوبی در منطقه شلمچه. (۱۳۶۷ خورشیدی)
درگذشت “احمد شاملو” ، شاعر، داستان نگار، نمايشنامه نويس و روزنامه نگار معاصر. (۱۳۷۹ خورشیدی)
زادروز ارژنگ کامکار، نقاش، نوازنده تنبک و از اعضا گروه کامکارها، (زاده ۲ امرداد ۱۳۳۵ سنندج)
درگذشت محمد پورثانی، نویسنده و طنزپرداز، (زاده ۲۳ خرداد ۱۳۱۷ تهران – درگذشته ۲ امرداد ۱۳۹۲ تهران)
او با نامهای مستعار پرشماری مانند بچهلواسان، پدر سهبچه، پورپشنگ، پورپورخان، داییسبیل، دکترم. پفضولباشی، گلگاوزبان، گلمریم، مپتلفنچی، م ترحلوا، م قدیمی، م نکتهسنج، محمدپرانتز، ممدآقا، ممدپرانتز خودکارآبی و…)، طنزنویسی دوربین بهدست، پرتلاش، مستعد و سرشناس برای جراید بود. پس از انقلاب بیشتر داستانهای کوتاهش را با نام «چل تیکه» از سوی انتشارات گلآقا منتشر کرد.
زادروز جلال مقامی، مدیر دوبلاژ، دوبلور، بازیگر، (زاده ۲ امرداد ۱۳۲۰ تهران — درگذشته ۵ آبان ۱۴۰۱ تهران)
او بهدلیل اجرای برنامه دیدنیها پرآوازه شد و نیز در چندین فیلم بازی کرده بود. وی همسر رفعت هاشمپور، دوبلور قدیمی سینما و تلویزیون، و همچنین دایی شراره حضرتی دوبلور بود.
او در گفتوگویی دربارهی دوبلوری و آینده آن در ایران گفته بود:
“بگذارید واقعیت را بگویم که با ادامه روند فعلی چندسال آینده شاهد این اتفاق خواهیم بود که دوبله ایران از جایگاه رفیع خود، بهسطح پایینی برسد.”
سالروز درگذشت بهرام خائف، نویسنده، نقاش و تصویرگر کتاب کودک و نوجوان و جوانان، (زاده ۱ خرداد ۱۳۲۵ شیراز – درگذشته ۲ امرداد ۱۳۸۲ تهران)
زادروز علی اردلانجوان، نویسنده، دکترای زبان فارسی، (زاده ۲ امرداد ۱۳۲۴ مشهد – درگذشته ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۷ مشهد)
پايان جنگ هفت ساله بين امپراتوری ايران و روم با شكست روميان. (579 م)
زادروز “سيمون بوليوار” مبارز انقلابی و استقلال طلب معروف آمريكای جنوب. (1783 م)
زادروز “الكساندر دوما” نويسنده شهير فرانسوی. (1802 م)
انجام نخستين نظرسنجی روزنامهای در جهان از سوی نشريه “هریسبورگ پنسیلوانیا”. (1824 م)
درگذشت “كنت كلود هانری سن سيمون” فيلسوف معروف فرانسوی. (1825 م)
تولد “اوتمار مِرگِن تالِر” مخترع نامدار آلمانی. (1854 م)
درگذشت “فرديناند زيپلين” نوآور آلمانی و مخترع بالن هدايت شونده. (1917 م)
تصويب طرح واگذاری قيموميت سرزمينهای عربی خاورميانه. (1921 م)
“پيمان لوزان”، تكليف فاتحان جنگ جهانی اول را با تركيه، و مرزهای اين کشور را که بر جای امپراتوری عثمانی نشسته بود روشن ساخت. (1923 م)
عثمانی، متحد آلمان در جريان جنگ جهانی اول شکست خورد، از ميان رفت و انگلستان و فرانسه مستملکاتِ عربی آن را تصاحب کردند و در این مناطق چند کشور تازه به وجود آوردند ازجمله کشورهای اردن، عراق، کویت و … .
نخستين هواپيماربايی در جهان انجام شد و يک هواپيمای مسافربر آمريكايی به كوبا ربوده شد. (1961 م)
نخستين كودک لوله آزمايشی جهان در بيمارستان عمومی اولدهام در منطقه منچستر انگلستان با عمل سزارين به دنيا آمد. (1978 م)