روز تیر از ماه امرداد/ ابومسلم خراسانی و هویت ایرانی

امروز روز تیر از ماه اَمُرداد 3762 زرتشتی، سه‌شنبه نهم اَمُردادماه 1403 خورشیدی، سی‌اُم جولای 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

این‌گونه دروغکاران به راستی
زندگانی را تباه می‌کنند.
آنان با نمایش جایگاه بزرگ و باشکوه دروغین خویش،
خواسته و دارایی زنان و مردان‌ نامدار را غارت می‌کنند.
ای مزدا، آنان اشوان و پارسایان‌ را
از گرایش به بهترین منش نیک باز می‌دارند.

یسنا. هات ۳۲ بند ۱۱

برگرفته از نسک: گات‌ها، نغمه‌های ایران باستان
برگردان: موبد کورش نیکنام

پیام و سپارش زرتشت در این سرود:

۱- آنانکه در پرتو منش نیک، کرداری درست دارند، به پاداش مادی و مینوی خواهند رسید.

۲- جهان هستی (گئوش) با منش نیک‌، بارور و شکوهمند خواهد شد.

۳- نیکوکاران‌ در پرتو اشا، خرد وآگاهی، سازندگی جهان را پدید خواهند آورد.

—– —– —– —- —-

تیر ایزد:

روز «تیر ایزد» سیزدهمین روز هرماه سی‌روزه‌ در گاهشمار زرتشتی و چهارمین ماه از سال «تیر» نام گرفته است. تیر یا تیشتر، ایزد باران بوده و به یاری او کشتزارها سیراب از باران می‌شوند، همچنین نگهبان ستوران است. در اوستا «تیریشت» در نیایش ایزد باران است. ستاره عطارد تیر نامیده می‌شود و نیز تیری که در کمان نهند و بجهانند. ایرانیان باستان هنگام خشکسالی در این روز آیین ویژه‌ای برگزار می‌کردند و برای خواهش باران و پیروزی تیر ایزد بر دیو خشکسالی(اپوش) به در و دشت می‌رفتند و تیریشت می‌خواندند.

بخشی از یشت‌های اوستا درباره‌ی این ایزد است. تیر نام ستاره‌ای‌ است که امروزه آن ‌را «‌شعرای یمانی» یا به لاتین «سیریوس» (Silius) می‌نامیم.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

ای نگار تیر بالا روز تیر

خیز و جام باده ده بر لحن زیر

عاشقی در پرده‌ی عشاق گوی

راه‌های طبع خواه دل‌پذیر

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

کودک به تیراندازی و نبرد و سواری آموختن فرست.

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:

بفرمای بر کودکان روز (تیر) /نبرد و سواری و پرتاب

گل بنفشه نماد این روز است.

—- —- —- —- —-

ابومسلم و تقویت هویت ایرانی

ابومسلم خراسانی یکی از شخصیت‌های برجسته تاریخ ایران است که نقش مهمی در براندازی حکومت بنی‌امیه و به قدرت رسیدن بنی‌عباس داشت. بهزادان پور ونداد هرمزد، نامور به اَبومُسْلِمِ خُراسانی (۷۱۸–۷۵۵ میلادی) فرمانده نظامی ایرانی و رهبر جنبش سیاه‌جامگان در خراسان بود که توانست با براندازی فرمانروایی بنی امیه، فرمانروایی بنی‌عباس را پایه‌گذاری کند. نام اصلی او بهزادان پور وندیداد یا ونداد (پسر ونداد) بود که به سفارش ابراهیم امام، یکی از بزرگان بنی‌عباس، عبدالرحمن نام گرفت و با حکم وی رهسپار خراسان شد تا رهبری جنبش ضد اموی در این منطقه را بر عهده بگیرد. او 31 جولای سال 745 میلادی (127 هجری قمری)، آن سال برابر با نهم امردادماه ۱۲۴ خورشیدی، به خراسان وارد شد و توانست پس از دو سال و چند ماه بر تمام خراسان بزرگ تسلط یابد و در شهر مرو مستقر شود. ابومسلم در اصفهان زاده شد و در کوفه بزرگ شد. برخی تاریخ‌نگاران او را از نوادگان بزرگمهر (بوذرجمهر)، وزیر نامی ساسانیان، می‌دانند. او مردی دلیر، باهوش و مصمم به برچیدن حکومت بنی‌امیه بود که به گفته او، به فساد و بیدادی دچار شده بودند.

دستاوردهای ابومسلم خراسانی برای ایران: ابومسلم نقش کلیدی در سرنگونی حکومت بنی‌امیه و به قدرت رسیدن بنی‌عباس داشت. او با رهبری جنبش سیاه‌جامگان توانست حکومت بنی‌امیه را که به فساد و ستم دچار شده بود، براندازد.

ابومسلم با براندازی بنی‌امیه و حمایت از بنی‌عباس، به نوعی هویت ایرانی را تقویت کرد. او توانست فرهنگ و هویت ایرانی را در برابر چیرگی تازیان حفظ کند. شورش او زنده‌کننده فرهنگ ایرانی بود که برای مدت زیادی بر دولت خلیفه چیره بود. شورش او همچنین سرآغاز برخاستن سلسله‌های محلی ایرانی بود و استقلال فرهنگی و سیاسی برای ایرانیان به ارمغان بیاورند.

ابومسلم با جدیت و هوش نظامی خود توانست دعوت عباسیان را در خراسان به خوبی نشر دهد و مردم این منطقه را به حمایت از بنی‌عباس ترغیب کند. او با اعلام قیام عمومی و استفاده از نمادهای خاص مانند جامه سیاه، توانست حمایت گسترده‌ای را جلب کند.
اما قدرت و نفوذ وی برای خلیفه و اطرافیان او نگران‌کننده بود. سرانجام، ابومسلم در سال ۱۳۳ خورشیدی (۱۳۷ مهی)، در دسیسه‌ای به دستور منصور، دومین خلیفه عباسی به قتل رسید. خراسانی‌ها از قتل ابومسلم برآشفته شدند.

ابومسلم خراسانی با اقدامات و دستاوردهای خود توانست نقش مهمی در تاریخ ایران ایفا کند و به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته و تاثیرگذار در تاریخ این سرزمین شناخته شود.

—- —- —- —- —–

یادروز نهم امرداد:

روز ملی “اهدای خون”

 

روز “رسانه ملی”

 

“شيخ فضل‌الله نوری” به حكم دادگاه انقلاب مشروطیت به اتهام مخالفت با نظام مشروطه (حکومت پارلمانی)، اعدام شد. (۱۲۸۸ خورشیدی)

 

“كلنل”، “مشيرالدوله” و “مؤتمن الملک” و “مستوفی الممالک” را دعوت به مخابره حضوری نمود ولی آنها حاضر به مذاكره نشدند. (۱۳۰۰ خورشیدی)

 

عده‌ای از مردم مشهد ضمن اعتراض به انتصاب “صمصام السلطنه” به واليگری خراسان ابقای “كلنل” را خواستار شدند. (۱۳۰۰ خورشیدی)

 

“قانون اصول تشكيلات جديد وزارت عدليه” كه پس از تجديد نظر و اصلاحاتی از ظرف وزير عدليه تقديم مجلس شده بود به تصويب رسيد. (۱۳۰۷ خورشیدی)

 

صدور نخستین گواهینامه رانندگی در ایران. (۱۳۰۸ خورشیدی)

سیف‌اله‌خان، از خرداد سال ۱۳۰۷ تا مرداد سال ۱۳۰۸ با گذراندن آزمون سه مرحله‌ای، اولین گواهینامه اتومبیل را دریافت کرد.

 

“بانک شاهنشاهی” وابسته به انگلیس‌ها که پس از انقضای مدت ۶۰ ساله قرارداد، با تغییر نام در ایران مشغول صرافی بود توسط دولت وقت ایران به دستور مصدق برچیده شد. (۱۳۳۱ خورشیدی)

در نهم امرداد 1331 (31 جولای 1952)، دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر وقت ایران، بانک انگلستان در تهران را که به نام بانک شاهنشاهی فعالیت داشت، تعطیل کرد. این اقدام بخشی از تلاش‌های مصدق برای ملی‌سازی منابع و نهادهای اقتصادی ایران بود. پس از تعطیلی بانک شاهنشاهی، بانک بازرگانی، به عنوان نخستین بانک غیردولتی ایران، در ساختمان آن واقع در میدان توپخانه آغاز به فعالیت کرد. این بانک پس از انقلاب و ملی شدن بانک‌های کشور، به نام بانک تجارت به کار خود ادامه داد.

 

در نیویورک اعلام شد: “شرکت ملی نفت ایران” سودآورترین شرکت صنعتی جهان است (۱۳۵۶ خورشیدی)

 

اعلام طرح پرچم رسمی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۹ خورشیدی)

پرچم ایران تا حدود یک سال پس از انقلاب ۵۷ همان پرچم شیر خورشید باقی ماند. با تاکیدات امام خمینی درباره تغییر نمادهای پهلوی، بین بهمن ۵۸ تا اردیبهشت ۵۹ پرچم سه رنگی که در میانه آن خورشیدی با ۲۲ ستاره و ۸ مشت گره‌کرده و یک الله‌اکبر طراحی شده بود پرچم رسمی ایران شد. در ابتدا تصمیم نماینده‌ها این بود که پرچم ایران فراموش شود و تا حدودی به تقلید از پرچم پاکستان پرچمی سبز با علامت الله در میان آن پرچم جدید ایران شود. عزم جدی‌ یا تصمیمی از سطوح بالا برای حذف پرچم سه رنگ وجود نداشت. پرچم سه رنگ مخالفان و موافقانی داشت. «رستم شهزادی»، موبد زرتشتی و نماینده زرتشتیان در مجلس خبرگان قانون اساسی، از پرچم سه رنگ دفاع و آن را اینگونه معنی کرد: «قرمز به نماد شهادت، سفید به نماد صلح و سبز به نماد وفور نعمت و آبادانی». پس از پایان سخنان ایشان رای‌گیری انجام شد و پرچم ۳ رنگ با ۵۹ رای موافق و بدون هیچ مخالفی به تصویب رسید.

 

تهاجم ماموران وهابی عربستان سعودی به مراسم برائت از مشركين و وقوع حادثه جمعه خونين مكه(۱۳۶۶ خورشیدی)

 

درگذشت “هادی اسلامی” بازيگر تیاتر و سينما (۱۳۷۲ خورشیدی)

 

درگذشت “محمد نوری”، خواننده شهیر ایرانی، برنده جایزه “خورشید طلایی” (۵۰ سال صدای متفاوت و ماندگار) در سال  ۱۳۷۸ و چهرهٔ ماندگار سال ۱۳۸۵ (۱۳۸۹ خورشیدی)

او در دهه بیست که دوران آغاز نوعی تفکر در شعر و موسیقی آوازی در میان مردم ایران، به‌ویژه نسل جوان بود، کار خوانندگی را آغاز کرد. زمانی را که می‌توان متاثر از نشر و پخش وسیع‌تر موسیقی علمی و آثار فولکلور کشورهای مختلف جهان ازطریق رادیو و صفحات گرامافون دانست. او در همین سال‌ها – دوران نوجوانی – با خواندن اشعار نوینی که بر روی نغمه‌های روز مغرب‌زمین و برخی قطعات کلاسیکِ آوازی سروده شده‌ بود، شروع کرد و در سال‌های بعد با تکیه بر تحصیلات هنرستانی و دانشگاهی توانست هویت مستقلی به این اندیشه و گرایش ببخشد و با اجرای آثار بزرگان، فضای متفکرانه‌ای به‌گونه آوازیِ خویش بدهد.
وی در پنج دهه بیش از ۳۰۰ قطعه آوازی اجرا کرد و همچنین به تقریر و ترجمه مقالات و سرودن اشعاری برای ترانه پرداخت و در سال‌های پایانی زندگی چند اجرا به‌نفع بیماران خاص داشت و ترانه‌های زیادی با تم میهنی چون «جان مریم» «شالیزار» «واسونک» «جمعه بازار» «ایران» را اجرا کرد. یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین ترانه‌های وی، جان مریم نام دارد که آهنگ زیبای آن از ساخته‌های خود اوست.
او آواز ایرانی را نزد اسماعیل مهرتاش آموخت. بعد از آن نزد استادان هنرستان عالی موسیقی «سیروس شهردار»  «فریدون فرزانه» « پورتراب» رفت و از آن‌ها تئوری موسیقی، سلفژ و نوازندگی پیانو را فراگرفت. آواز کلاسیک را نزد اولین باغچه‌بان و فاخره صبا آموخت و شیوه آوازی را با تاثیر از استادان حسین اصلانی و ناصر حسینی پیدا کرد و رفته‌رفته به‌شیوه منحصر به‌فرد خود دست یافت؛ شیوه‌ای که به‌سختی می‌توان آن‌را در زیر شاخه‌ای از شاخه‌هایی چون پاپ، کلاسیک و …گنجاند. بیشتر آهنگ‌های او ساخته دکتر سریر است.
نوری فارغ‌التحصیل هنرستان تیاتر، زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران و  مبانی تیاتر از دانشکده علوم اجتماعی بود. وی پس از انقلاب  و پس از مدتی سکوت، فعالیت هنری‌اش را با آلبوم در شب سرد زمستانی همراه با فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی در سال ۱۳۶۸ از سر گرفت و این همکاری بعدها با آلبوم آوازهای سرزمین خورشید ادامه یافت. در سال ۱۳۸۵ او از سوی سازمان صداوسیما به‌عنوان چهره ماندگار موسیقی انتخاب و معرفی شد.

درگذشت جلال ستاری، پژوهشگر و استوره‌شناس، (زاده ۱۴ امرداد ۱۳۱۰ رشت — درگذشته ۹ امرداد ۱۴۰۰ تهران)
او در سویس تحصیل کرد و دکترا گرفت و یکی از استادان معروفش “ژان پیاژه” بود و به مانند کارل گوستاو یونگ سویسی در رشته روانشناسی تحصیل کرد.

 

زادروز مرتضی ثاقب‌فر، جامعه‌شناس، نویسنده، مترجم، شاهنامه‌شناس و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران (زاده ۹ امرداد ۱۳۲۱ تهران – درگذشته ۱۱ دی ۱۳۹۱ تهران)

 

درگذشت فریدون فرخزاد، شاعر، نویسنده، خواننده و مجری رادیوتلویزیون، (زاده ۱۵ مهر ۱۳۱۷ تهران − درگذشته ۹ امرداد ۱۳۷۱ آلمان)

او فرزند توران وزیری‌تبار و سرهنگ محمد فرخزاد و برادر فروغ و پوران فرخزاد بود.
در دارالفنون درس خواند و سپس به آلمان رفت و در مونیخ، وین و برلین حقوق سیاسی‌ خواند و پایان‌نامه دکترایش را درباره تاثیر عقاید مارکس بر کلیسا و حکومت آلمان شرقی نوشت و از دانشگاه مونیخ فارغ‌التحصیل شد.
وی از نوجوانی به سرودن شعر علاقه داشت و در سال ۱۹۶۴ نخستین مجموعه شعرش را با عنوان «فصل دیگر» انتشار داد که تحسین بعضی منتقدان معروف را برانگیخت. شاعر معروف آلمان «یوهانس بوبروفسکی» نیز پیشگفتاری برای «فصل دیگر» نوشت و جایزه ادبی شعر برلین را گرفت که اعطای آن با سخنرانی یوهانس بوبروفسکی همراه بود.
جایزه‌ها: جایزه شعر برلین در سال ۱۹۶۴ به اولین مجموعه شعر او به زبان آلمانی با عنوان «فصل دیگر» تعلق گرفت که با مقدمه یوهانس بوبروفسکی، از شاعران معروف آن روزگار منتشر شده بود. همچنین در سال ۱۹۶۷ جایزه اول جشنواره موسیقی اینسبورگ را برای یکی از ساخته‌های خود دریافت کرد.
وی در خانه‌اش “شهر بن” به‌طرز فجیعی کشته شد. ۷۰۰ مارک قرض بانکی، چند ماه اجاره عقب‌مانده و خاکسپاری غریبانه‌اش در غربت و انزوا، سرانجام این هنرمند پرآوازه‌ بود.

 

زادروز فرید زُلاند، آهنگساز، (زاده ۹ امرداد ۱۳۳۴ کابل)

او در خانواده‌ای تاجیک‌تبار، که در افغانستان زندگی می‌کردند زاده شد. پدرش جلیل زلاند آهنگساز و خواننده بود و در بیشتر کشورهای همسایه از جمله روسیه، پاکستان، هند و ایران برنامه اجرا کرده بود و فرید موسیقی را نزد او فراگرفت.
در ۱۱ سالگی به‌ تهران مهاجرت کرد و در سال ۱۳۴۸ با بورسیه‌ای که توسط وزارت فرهنگ و هنر ایران به او داده شد، به‌ هنرستان عالی موسیقی رفت.

 

زادروز فیروزه نوایی، موسیقیدان، نوازنده فلوت و سرپرست «گروه کر فلوت تهران»، (زاده ۹ امرداد ۱۳۳۳ اهواز)

او پس از تحصیل در هنرستان عالی موسیقی تهران با گرفتن بورس تحصیلی وارد دانشگاه موسیقی وین شد. استادان فلوت او در تهران منوچهر منشی‌زاده، مرلین سوئینتلا و مهدی جامعی بودند. وی نوازنده و مدرس فلوت و مدیر کر فلوت تهران بود و نزدیک به ۴۰ سال در اتریش اقامت داشت. دارای «مدرک درجه یک هنری» (معادل دکترا) از وزارت ارشاد است. وی اولین بانوی فلوتیست ایران است که به عنوان نوازنده «فلوت اول» به ارکستر سمفونیک تهران وارد شد و به استخدام رسمی آن درآمد و ۳۵ سال در ایران نبود، اما سال ۹۲ دوباره به ایران بازگشت.
او در این مدت، مسترکلاس‌هایی را هم برای علاقه‌مندان این ساز برگزار کرد و در همین راستا «گروه کُر فلوت تهران» را به همراه همسرش، سعید تقدسی تشکیل داد. کر فلوت تهران (TCF) به سرپرستی فیروزه نوایی و رهبری سعید تقدسی مجموعه کنسرت‌هایی را در شهرهای زوریخ، فلدکیرش، گراتس و وین  به روی صحنه بردند. در کر فلوت تهران، سعید تقدسی رهبر، سهيل كوشان‌پور به عنوان مدير هنری و احسان تارخ به عنوان مدير اجرايی و سجاد پورقناد به عنوان مشاور فعاليت می‌كنند.
وی هم‌اکنون رییس هیات مدیره «موسسه نوای چنگ فرزانه» و نیز مدیر هنری موسسه “BOA” در اتریش است. پیام تقدسی نوازنده ویولنسل، فرزند فیروزه نوایی و سعید تقدسی است.

 

نخستين “لژ” فراماسونری در شهر “بوستون” در آمريكا آغاز به كار كرد(1733 م)

 

تولد “شارل آگوستين كولِنْ” فيزيك‏دان برجسته فرانسوی(1736 م)

 

زادروز “يان اريكسون”، مهندس و مخترع سوئدی که كشتی زره‌دار، اژدر و اژدر افكن را اختراع کرد(1803 م)

 

تیرباران “ميگوئل هيدالگو كاستيلا”، رهبر استقلال طلبان مكزيک كه به پدر اين كشور شناخته می‌شود. (1811 م)

 

مرگ “آنتوان اگزوپری”، نويسنده فرانسوی شاهکار “شازده کوچولو” (1944 م)

 

تشکيل دولت سياهپوستان آمريکا از سوی “الیجا محمد” (1960 م)

 

انحلال وزارت مستعمرات انگليس (1966 م)