لوگو امرداد
روزنگار دهم شهریورماه

دی به‌مهر از ماه شهریور/ احسان یارشاطر، پیشگام ایران‌شناسی

امروز دی به‌ مهر از ماه شهریور 3762 زرتشتی، شنبه دهم شهریورماه 1403 خورشیدی، 31 آگوست 2024 میلادی

گات ها1

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

“اندیشه و گفتار و کردار زرتشت پاک، یانِش اهوراست. فراپذیرید ای جاودان‌های پاک، گات‌ها را.
درود به شما ای سروده‌های پاک. اینک، ای مزدای پاک نیکی‌افزا،
در آغاز، با دست‌های بر افراشته و خواهان شادمانی به تو نماز می‌آوریم.
باشد که با همه‌ی کردارهای پاک و راست که با خرد و اندیشه‌ی نیک انجام گیرد،
روان آفرینش را خوشنود سازم.” یسنا 28 بند 1
این بند از یسنا به ستایش اهورامزدا و ارزش‌های زرتشتی مانند اندیشه، گفتار و کردار نیک می‌پردازد. همچنین به اهمیت گات‌ها و سروده‌های سپند اشاره دارد.

 —————– —————– ———————

دی به مهردی به مهر:
-⁣⁣  پانزدهمین روز هر ماه در گاه‌شماری سی روزه زرتشتیان، روز «دی‌به‌مهر» نام دارد. در آیین زرتشتی، روز با برآمدن خورشید آغاز می‌شود.

– «دی» به چم (:معنی) پروردگار و دادار است.

– در هر ماه سه روز با پیشوند «دی» در گاهشمار ترادادی وجود دارد که روز هشتم «دی‌به‌آذر»، پانزدهم «دی‌به‌مهر» و بیست‌و‌سوم «دی‌به‌دین» است.

– روزهای دی با پسوند نام روز پس از خودش نام‌گذاری شده‌اند.

– روزهای اورمزد و سه دی در هر ماه، به مانند روزهای آدینه در گاه شماری خورشیدی، روزهای نیایش همگانی، آسایش و دیدوبازدید خانواده‌هاست.

سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش

روز دی است خیز و بیار ای نگار مِی

ای ترک ، مِی بیار كه تركی گرفت دی

می ده برطل و جام كه در بزم خسروی

بنشست شاه شاد ملک ارسلان به مِی

اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)

سر شوی و موی و ناخن پیرای

اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد  ملک‌الشعرای بهار

به (دی‌بآذر) اندر سر و تن بشوی

به پیرای ناخن ، بیارای موی

————– —————— ———–

یارشاطربه یاد احسان یارشاطر؛ بنیادگذار مرکز مطالعات ایران‌شناسی
درگذشت دهم شهریورماه 1397 کالیفرنیا
احسان یارشاطر را از چهره‌های تاثیرگذار در ماندگاری تاریخ و هویت ایرانی دانسته‌اند. او از شاگردان نامدار استاد پورداود بود. احسان یارشاطر، ۱۲ فروردین ۱۲۹۹ در همدان چشم گشود. او بنیانگذار مرکز مطالعات ایران‌شناسی او بنیادگذار و سرویراستار دانشنامه ایرانیکا بود که در دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک است و از آغاز دهه ۱۹۷۰ نزدیک به ۴۰ ویراستار و ۳۰۰ نویسنده از سراسر آمریکا، اروپا و آسیا با آن همکاری داشته‌اند. ایرانیکا پروژه‌ای علمی است که با بنیان‌گذاری دکتر احسان یارشاطر آغاز به‌کار کرد و شمار بسیاری از برجستگان علمی جهان، در رشته‌های گوناگون با آن همکاری دارند. وی ویراستاری سه مجلد از تاریخ ایران کمبریج را هم به‌عهده داشت و نویسنده ۱۶ جلد کتاب تاریخ ادبیات ایران بود. او سال ۱۳۲۱ در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه تهران لیسانس گرفت و به تدریس پرداخت و سپس به معاونت دانشسرای مقدماتی تهران منصوب شد.  تحصیلاتش را در دانشگاه تهران ادامه داد و دکترای رشته ادبیات زبان فارسی دریافت کرد و رساله‌اش را با عنوان «شعر فارسی در نیمه دوم قرن نهم» با راهنمایی استاد علی‌اصغر حکمت به پایان برد و در سال ۱۳۲۶ به دانشیاری زبان و ادبیات فارسی برگزیده شد. از دهه ۱۳۲۰ در عرصه مطالعات ایرانی و ایران‌شناسی کار می‌کرد و بخش بیشتری از تحقیقاتش در زمینه‌های ایران پیش از اسلام و زبان‌ها و گویش‌های ایرانی بود. او در لندن از “والتر هنینگ” زبان‌های باستانی ایران و “مری بویس” زبان پهلوی فراگرفت و دکترا دریافت کرد. موضوع رساله‌اش این بود که زبان مردم آذربایجان نه‌ترکی بلکه زبانی بنام تاتی بوده‌است. “تاتی مربوط به منطقه‌ای در قزوین و در کمیجان است” وی در بازگشت به ایران به تدریس زبانهای باستانی ایران پرداخت و در همان زمان دانشگاه کلمبیای نیویورک از او دعوت به تدریس کرد. در کارنامه‌اش پایه‌گذاری بنگاه ترجمه و نشر کتاب برای ترجمه آثار معتبر ادبی جهانی و انتشار فصلنامه راهنمای کتاب را نیز داشت. در سال ۱۳۳۳ در راستای ترجمه مناسب و شایسته آثار ادبی جهان، بنگاه ترجمه و نشر کتاب را بنیاد نهاد و در این راه از کمک‌های اسداله علم که رییس املاک و مستغلات دربار بود استفاده کرد. حوزه فعالیت این بنگاه به تدریج گسترش یافت و علاوه بر ادبیات خارجی، مجموعه‌های متون فارسی، ایران‌شناسی، آثار فلسفی، ادبیات برای جوانان، خواندنی‌های کودکان و آئینه ایران و چند مجموعه دیگر در آن بنگاه چاپ و منتشر شد. در سال ۱۳۴۷ به پیشنهاد وی و با بودجه ۲ میلیون دلاری سازمان برنامه و بودجه ایران، کار تدوین دانشنامه ایرانیکا آغاز شد. پس از انقلاب، بودجه ایرانیکا قطع شد و به دانشنامه ایران و اسلام اختصاص یافت. پس از آن با تلاش‌های او، بنیاد ملی علوم انسانی آمریکا عهده‌دار هزینه‌های ایرانیکا شد. یارشاطر برای تامین هزینه‌های ایرانیکا بخشی از مجموعه آثار تاریخی‌اش را به ارزش ۳ میلیون دلار بفروش رساند که برخی از این آثار اکنون در موزه متروپولیتن نیویورک است.
—————— —————– ———————
یادروز دهم شهریورماه:

روز “بانکداری بدون ربا”.

 

روز “پدافند هوایی ارتش”.

 

عشاير فارس عليه حكومت مركزی قيام نموده امنيت منطقه را به خطر انداختند. (۱۳۲۰ خورشیدی)

 

زمين لرزه شديدی در منطقه بوئين زهرا ی قزوين روی داد. تلفات اين زمين لرزه را بيست هزار كشته گزارش دادند. (۱۳۴۱ خورشیدی)

 

تشكيل كميته استفاده از نيروی اتم در ايران. (۱۳۴۴ خورشیدی)

 

زلزله‏‌ای شديد به قدرت ۷/۸ درجه در مقياس ريشتر، شرق استان خراسان را تكان داد، پانصد روستا ويران شد و بيش از ده هزار نفر، جان خود را از دست دادند. (۱۳۴۷ خورشیدی)

 

زادروز “امیر جعفری”، بازیگر سینما، تلویزیون و تیاتر ایران. (۱۳۵۳ خورشیدی)

 

تصويب قانون عمليات بانكی بدون ربا و آغاز هفته بانكداری اسلامی. (۱۳۶۲ خورشیدی)

 

درگذشت “حسن سجادی‌نژاد”، پدر حسابداری نوین ایران و از بنیان‌گذاران انجمن حسابداران خبره ایران. (۱۳۶۷ خورشیدی)

 

قرارگاه پدافند هوایی با ماموریت دفاع از هوا و فضای ایران، با بهره‌گیری از تمامی ظرفیت‌های پدافند هوایی نیروهای مسلح با ساختاری متفاوت، سازماندهی و تقویت گردید. (۱۳۸۷ خورشیدی)

 

درگذشت “عباس معروفی” شاعر، رمان‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس، ناشر و روزنامه‌نگار. (۱۴۰۱ خورشیدی)

 

زادروز چنگیز شَهْوَق، نقاش و مجسمه‌ساز و از پیشگامان هنر نوگرای ایران، (زاده ۱۰ شهریور ۱۳۱۲ باکو – درگذشته ۲۱ شهریور ۱۳۷۵ تهران)

او در هنرستان به آموزش سفال و سرامیک و مجسمه‌های گلی پرداخت و یک سال پس از ورود به دانشگاه (۱۳۳۶) از مجسمه‌های سفالی و سرامیک خود نمایشگاهی در گالری استتیک برگزار کرد.

 

زادروز کاظم برگ‌نیسی، ادب‌پژوه، مصحح و محقق ادبیات فارسی و زبان‌شناس. (زاده ۱۰ شهریور ۱۳۵۵ خرمشهر – درگذشته ۳۰ تیر ۱۳۸۹ تهران)

او باعلاقه‌ به ادبیات عرب و ادبیات کهن فارسی، عمده مطالعات و تحقیقاتش را در این حوزه و موضوع متمرکز کرد.

 

زادروز کریم مجتهدی، فیلسوف و استاد بازنشسته گروه فلسفه دانشگاه تهران، (زاده ۱۰ شهریور ۱۳۰۹ تبریز _ درگذشته ۳۵ دی ۱۴۰۳)

او تحصیلات دبیرستانی را در «فیروز بهرام» و کالج «البرز» به‌پایان رساند و در ۱۸ سالگی به‌ دانشگاه «سوربن» فرانسه رفت و به تحصیل فلسفه پرداخت. وی در آن زمان تنها ایرانی بود که از عهده امتحان عمومی ورودی «پروپتودیک» برآمد و در سال‌های بعد به‌جای چهار «سرتیفیکا» لازم برای گرفتن کارشناسی، هفت «سرتیفیکا» گرفت. دوره کارشناسی ارشد را نیز در همان دانشگاه به‌پایان رساند. عنوان رساله‌اش «بررسی تحلیل استعلایی کانت» با راهنمایی استاد «ژان وال» بود.
سپس به مدت کوتاهی به ایران بازگشت و در دانشسرای‌عالی آن زمان به تدریس پرداخت و دوباره برای گرفتن دکترا به پاریس بازگشت. استاد راهنمای دکترای او پروفسور «گوندیاک» بود و رساله او جنبه فلسفه تطبیقی داشت و با فلسفه‌های شرق مربوط بود.
از این لحاظ پس از مشورت با پروفسور «هانری کربن» فیلسوف و شرق‌شناس فقید، دو رساله از «افضل‌الدین کاشانی» را به‌زبان فرانسه ترجمه کرد و در یک شرح تفصیلی به مقایسه افکار نوافلاطونیان متاخر با سنت‌های اسلامی پرداخت. برخی از متفکران افلاطونی دوره متاخر از لحاظ فرهنگی به راستی مرز مشترک میان فلسفه‌های شرق و غرب شناخته می‌شوند.
وی در سال ۱۳۴۳ دکترا گرفت و در گروه فلسفه دانشگاه تهران مشغول تدریس شد و تا سال ۱۳۸۲ به کار ادامه داد. او چند دوره نیز زبان و ادبیات فرانسه را در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران تدریس کرده است.

 

نيروهای امپراتوری روم به فرماندهی7 “تيتوس”، پسر امپراتور وقت، شهر اورشليم را  متصرف شدند و ويران ساختند. (70 م)

 

آغاز ساخت برج معروف “پيزا” در شهر پيزای ايتاليا. (1174 م)

 

درگذشت “هنری مور” فيلسوف انگليسی، از فلاسفه نئو پليتونيک. (1687 م)

 

لوئی چهاردهم پادشاه فرانسه که ۷۲ سال سلطان اين کشور بود درگذشت.

دوران سلطنت او بيش از هر پادشاه ديگر اروپا طول کشيده بود. او موفق شد که به حکومت فئودالها (اشراف) در فرانسه پايان دهد و قدرت را در پايتخت متمرکز سازد. از وقايع دوران سلطنت او يکی هم امضای يک پيمان دوستی با ايران در زمان صفويه بود. (1715 م)

 

آغاز سلطنت طولانی “لويی پانزدهم” پادشاه فرانسه. (1715 م)

 

شهر “سن پترزبورگ” روسيه به “پتروگراد” تغيير نام داد. (1914 م)

نام اين شهر در سال ۱۹۲۴ میلادی و پس از درگذشت لنين و برغم توصيه او “لنينگراد” شد که پس از انحلال حزب کمونيست و فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ م به نام نخست خود “سن پترزبورگ” بازگشت داده شده است.

 

تشكيل كنگره ملل ستم‏ديده شرق در باكو. (1920 م)

 

وقوع زمين لرزه بزرگ توكيو به مقياس ۸/۳ ریشتر و کشته شدن بيش از ۱۴۰ هزار تن. (1923 م)

 

آغاز جنگ جهانی دوم با حمله نيروهای آلمان نازی به لهستان. (1939 م)

 

كودتای سوسياليستی در ليبی به فرماندهی “معمَّر قذافی”. (1969 م)

 

درگذشت “فرانسوا مورياک”، روزنامه نگار، نويسنده، شاعر شهير فرانسوی و برنده جايزه ادبی نوبل در سال ۱۹۵۲ میلادی. (1970 م)

 

نيروی هوايی شوروی يک هواپيمای مسافربر خطوط هوايی کره جنوبی را که در مسير خود از آمريکا به کره، وارد قلمرو شوروی شده بود سرنگون ساخت. در اين رويداد ۲۶۹ تن سرنشينان اين هواپيما کشته شدند. (1983 م)

به اشتراک گذاری
Telegram
WhatsApp
Facebook
Twitter

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه‌ترین ها
1404-01-30