امروز اَمُرداد روز از ماه آبان 3762 زرتشتی، سهشنبه یکم آبانماه 1403 خورشیدی، بیستودوم اکتبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
بدین گونه شناختم و دریافتم ای مزدا،
که تو را سرچشمه پویا و تازه منش نیک بدانم.
پرتو وهومن که همانند پدر منش نیک،
تنها با چشم دل و جان، آشکار خواهد شد.
دریافتم که بر پایه هنجار اشا،
بر رویدادهای جهان هستی سروری داری.
یسنا.هات ۳۱ بند۸
————————– * —————————-
اَمُرداد:
– هفتمین روز هر ماه سیروزه در گاهشماری زرتشتیان، «اَمُرداد» نام دارد.
– در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) روز آغاز میشود.
– واژه اَمُرداد که در اوستا به ریخت «اَمِرَه تات» آمده، به چم (معنی) جاودانگی و بیمرگی است.
– در گاهشمار خورشیدی ایران، پنجمین ماه سال به اشتباه مُرداد نامیده شده است که به چم مرگ و نیستی است بنابراین پسندیده خواهد بود که این واژه را “امُرداد” بنویسیم و در گویش بیان کنیم تا بیان آن درست شود.
– امُرداد یکی از امشاسپندان و نماد بیمرگی و جاودانگی است.
– خویشکاری امشاسپند امُرداد در جهان استومند (مادی)، نگهبانی از گیاهان روی زمین، سرسبز و بارور نگاه داشتن خاک است.
————————– * —————————
نادرشاه افشار؛ شاهی که تاریخ ایران را دگرگون کرد
آبان 1075 خورشیدی (برابر با 22 اکتبر 1688 میلادی)، زادروز نادرشاه افشار، یکی از بزرگترین فرمانروایان تاریخ ایران است.
“نادرشاه” سردار بزرگ ايران و بنیانگذار دودمان افشاریه، در دستگرد خراسان چشم گشود و ۵۹ سال عمر کرد. (۱۰۶۸ خورشیدی) برخی تاریخنگاران زادروز “نادر شاه” را ۲۲ اکتبر ۱۶۸۸ میلادی نوشتند که با تطبیق تقویمها برابر یکم آبان ۱۰۶۷ خورشیدی است. برخی نیز بنا به گفتهی میرزا مهدیخان استرآبادی، زادروزش را در ۲۸ محرم ۱۱۰۰ مهی (قمری) نوشتند که با تطبیق تقویمها برابر دوم آذر ۱۰۶۷ خورشیدی است.
نادرشاه، که به عنوان یکی از مهمترین شخصیتهای نظامی و سیاسی ایران شناخته میشود، در نوجوانی با مادرش دربند و گرفتار (:اسیر) ازبکها شد ولی پس از رسیدن به سن برنایی (:بلوغ) و نیز درگذشت مادرش، از این گرفتاری و اسارت فرار کرد و به ایل افشار پناهنده شد و به همین شوند وی را نادرشاه افشار نوشتهاند، حال آن که بنیادین (:اصل) از تبار افشارها نبود.
نادرشاه، در ابتدا به عنوان یک فرمانده نظامی برجسته شناخته میشد. افغانها به رهبری محمود افغان اصفهان را تصرف و شاه سلطان حسین صفوی را به قتل رسانده بودند. با سقوط اصفهان، شاه تهماسب دوم به قزوین گریخت و خود را پادشاه ایران خواند، اما حکام محلی از او اطاعت نکردند. نادر، که از نفوذ خاندان صفوی آگاه بود، به شاه تهماسب پیوست و سردار سپاه او شد. نادر اولین اقدام خود را با شکست دادن ملک محمود سیستانی انجام داد و حاکمیت شاه ایران را در خراسان و سیستان برقرار کرد.
اشرف افغان که از پیشرفتهای نادر نگران شده بود، لشکری فراهم کرد و به جنگ نادر شتافت. در نبرد مهماندوست دامغان، سپاه نادر افغانها را شکست داد و آنها را تا اصفهان و سپس شیراز تعقیب کرد. سرانجام، نادر افغانها را در زرقان فارس شکست داد و اشرف افغان در بلوچستان کشته شد. شورش افغان که نزديک بود کشور ايران را برباد دهد پس از هفت سال فرو نشست. نادر اکنون سپهسالار ایران زمین بود و کمکم قدرت او به جايی رسيد که حکومت خراسان و مازندران و سيستان و کرمان از سوی شاه به او سپرده شد. با تلاشها و پیروزیهای نظامی خود، هنگام فروپاشی دودمان صفویان، توانست با گردآوری نیروها و برقراری نظم، از فروپاشی کامل ایران جلوگیری کند و دودمان افشاریان را پایهگذاری کرد. او در سال 1736 میلادی تاجگذاری کرد و به عنوان شاه ایران به پادشاهی رسید.
وی در دوران فرمانروایی، مرزهای ایران را در شمال و شمال غربی، جنوب و شرق به اندازهی زمان ساسانیان رسانید و در شمالغربی و غرب، عثمانی را از قفقاز و همهی سرزمینهای اَرمنینشین بیرون راند و شهرهای کربلا و نجف را به دست آورد. وی همچنین بر دهلی چیره شد و با فراری دادن روسها، مرزهای ایران در داغستان را استوار ساخت. تاریخنگاران نظامی «نادر» را واپسین سردار بزرگ مشرق زمین خواندهاند. یکی از بزرگترین فتوحات نادرشاه، فتح هندوستان و تصرف دهلی بود. او موفق شد گنجینههای بسیاری از هندوستان به ایران بیاورد.
او تلاشهای بسیاری برای بازسازی و تقویت ارتش ایران انجام داد و توانست نیروی نظامی قدرتمندی را به وجود بیاورد.
نادرشاه بود که گفت بدون قدرت دریایی کارآمد نمیشود به استعمار اروپایی بر شرق پایان داد و ایران بدون قدرت دریایی، از کنارهی جنوب آسیبپذیرتر از مرزهای سه سوی دیگر است و برای ساخت یک ناوگان نیرومند باید از پارسیان هند کمک گرفت که یاریرسان هممیهنان خود در ایران هستند.
نادرشاه به اصلاحات اداری و اقتصادی ایران توجه بسیاری داشت و تلاش کرد تا ساختارهای اداری کشور را بهبود بخشد.
نادرشاه با تلاشها و فتوحات خود، به یکی از برجستهترین شخصیتهای تاریخ ایران تبدیل شد. او نقش مهمی در تقویت و گسترش مرزهای ایران داشت و نام او همچنان در تاریخ ایران به عنوان یکی از قهرمانان ملی و بزرگان تاریخی باقی مانده است. او به عنوان یکی از بزرگترین شاهان ایران شناخته میشود.
نادرشاه در سال 1747 میلادی در کودتای نظامیان ناراضی خود کشته شد. نادر کشته شده در قوچان، در مشهد به خاک سپرده شد و سه سده پس از آن در سال ۱۳۴۲ خورشیدی، آرامگاه او در مجموعهای به نام باغموزه نادری و با طرح و هنر هوشنگ سیحون ساخته شد. مجموعهای که موزهی سلاح هم در آن جا گرفته شده است.
———————— * —————————
یادروز یکم آبانماه:
روز “آمار و برنامهريزی”.
روز بزرگداشت “ابوالفضل بیهقی”. تاریخنگار و پدر تاریخنویسی نوین
روز “نثر پارسی”.
در گاهشمار رسمی ایران روز یکم آبانماه به یاد این نویسنده و تاریخنگار بزرگ ایرانی با عنوان روز ملی نثر پارسی به ثبت رسیده است. هر سال همزمان با این روز همایشها و مراسم مختلفی، بهویژه در شهر سبزوار زادگاه بیهقی برگزار میشود.
(ابوالفضل بیهقی، زاده ۳۸۵ق/۹۹۵م/۳۷۴ش بیهق “سبزوار امروزی” درگذشته ۴۷۰ق/۱۰۷۷م غزنین)
تسلیم شدن “شاه سلطان حسین صفوی” به “محمود افغان” و تصرف اصفهان به دست افغانها و فروپاشی حکومت صفویه. (۱۱۰۱ خورشیدی)
درگذشت “فتحعلیشاه قاجار” دومین شاه قاجاریه، پس از ۳۶ سال و ۸ ماه حکومت. (۱۲۱۳ خورشیدی)
درگذشت “فرصتالدوله شیرازی”، ادیب، شاعر، موسیقیدان، استاد منطق و ریاضی. (۱۲۹۹ خورشیدی)
نام شهر ناصری، اهواز شد. (۱۳۱۱ خورشیدی)
قانون اوزان و مقياسها به تصويب رسيد و ملاک كار گرديد. (۱۳۱۱ خورشیدی)
تشكيل جبهه ملی به رهبری “دكتر محمد مصدق”. (۱۳۲۸ خورشیدی)
درگذشت “لقمان ادهم”، ملقب به “معینالاطبا”، پزشک ایرانی. (۱۳۳۰ خورشیدی)
طرح تقليل مدت مجلس سنا از چهار سال به دو سال به مجلس شورای ملی ارایه و فیالمجلس تصويب شد. (۱۳۳۱ خورشیدی)
در پی انتشار مقالهای در روزنامه “باختر امروز” كه سناتورها ،همان شخصيتهای کهنسال قديمی، مجری سياستهای انگلستان در ايران هستند كه نوعی خيانت است، مجلس این طرح را تصویب نمود. مجلسيان برای جلوگيری از خودداری شاه از امضای مصوبه، شاه را تهديد كردند كه اگر آن را امضا نكند خواهان برکناری پادشاهی خواهند شد. شاه مصوبه را پنجم آبان امضا كرد.
سازمان تهيه مسکن با سرمايه پانصد ميليون ريال در بانک رهنی ايران شروع به کار کرد. (۱۳۳۷ خورشیدی)
آغاز به کار نخستین فرستنده تلویزیونی دولتی در ایران به نام تلویزیون ملی ایران. (۱۳۴۵ خورشیدی)
نمایندگان ۹ کمپانی از شش کشور بزرگ عربی برای تقاضای افزایش تولید نفت وارد تهران شدند. (۱۳۵۲ خورشیدی)
با اشغال ۲۰ هزار کیلومتر مربع از خاک ایران، عراق شرایط خود را برای پایان جنگ اعلام کرد. (۱۳۵۹ خورشیدی)
برگزاری انتخابات سومین مجلس خبرگان رهبری. (۱۳۷۷ خورشیدی)
ثبت اداره کل پست استان گیلان، مربوط به دوران پهلوی اول، با شماره ۳۴۹۷، در فهرست آثار ملی ایران. (۱۳۸۰ خورشیدی)
“سلطان محمود غزنوی” تصرف كشمير را تكميل كرد. وی قبلا مناطق غربی هندوستان (پاكستان امروز) را تصرف كرده بود. (1021 م)
“يوسف ابن تشفين” رهبر المرابطون، به اسپانيا لشكر كشيد و “آلفونسو ششم” پادشاه كاستيل را شكست داد. (1086 م)
“يوسف ابن تشفين” پس از پیروزی با دريافت فتوا از روحانيون ارشد آن زمان ازجمله “امام محمد غزالی توسی” اميران مسلمان مناطق اسپانيا (اندلوس) را هم كه راه اشرافيت در پيش گرفته و زندگی لوكس و تشريفات سلطنتی برای خود ساخته بودند سركوب و بركنار كرد و بار ديگر پرتغال را به متصرفات اسلامی بازگردانيد و لقب اميرالمسلمين گرفت. وی كه از طوارق بود شهرِ مراكش را در كشور مغرب و شهر الجزيره را در الجزاير بنا نهاد.
زادروز “پير لاروس” اديب و لغتشناس فرانسوی. (1817 م)
مرگ “تئوفيل گوتيه” نويسنده و شاعر نامی فرانسوی. (1872 م)
آغاز جنگ تاريخی “العَلَمَين” در شمال آفريقا در جريان جنگ جهانی دوم. (1942 م)
روز استقلال “لائوس” از استعمار فرانسه. (1953 م)
“لائوس” كشوری است در جنوب شرقی آسيا با وسعت ۲۳۶/۸۰۰ كيلومتر مربع و جمعيت نزديک به ۵/۵ ميليون نفر. پايتختش “وينتيان” است.
آغاز بپاخیزی ملی مجارستان بر ضد اتحاد جماهير شوروی. (1956 م)
برای نخستين بار به جای فيلم، شبكههای تلويزيونی آمريكا كاست ويديويی مغناطيسی برای تهيه برنامههای خود بكار بردند. (1956 م)
درگذشت “پل مولر” شيميدان برجسته سوئيسی و كاشف “د.د.ت”. (1965 م)
مرگ “الكسی كاسيگين” سياستمدار نامی شوروی پیشین. (1980 م)
