امروز روز سروش از ماه آبان 3762 زرتشتی، آدینه یازدهم آبان‌ماه 1403 خورشیدی، یکم نوامبر 2024 میلادی
فرازهایی از پیام اشو زرتشت:
همانا او پناهگاه آرام‌بخشی برای ما خواهد بود.
با نیروی ارزشمندی که از منش نیک سرچشمه دارد،
به ما پایداری و توانایی ارزانی می‌دارد.
اهورامزدا، دانایی و آگاهی بیکران بر هستی،
در راستای اشا و هنجار راستی
از آغاز جهان را برای زندگی مردم با گیاه سرسبز گردانید.
یسنا. هات ۴۸ بند ۶
—————————- * —————————-
سروش:
– هفدهمین روز هرماه سی روزه در گاه‌شماری زرتشتیان، روز «سروش» نام دارد.
– در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) روز آغاز می‌شود.
– سروش در اوستا «سرَئوشَه» خوانده می‌شود که به چمار(:معنی) فرمان‌برداری والهام است.
– بزرگی جایگاه سروش با ایزد مهر برابری می‌کند و گاهی او را از امشاسپندان می‌دانند.
– سروش، پيک اهورایی و ندای درونی است.
پورشیراز(حافظ) پیرامون این ایزد می‌سراید:
در راه عشق وسوسه اهرمن بسی است
پيش آی و گوش دل به پيام سروش کن
تانگردی آشنا، زین پرده رمزی نشنوی
گوش نامحرم نباشد جای پیغام سروش
—————————- * —————————
نقش تاریخی خواجه نظام الملک در فرمانروایی سلجوقیان
خواجه نظام الملک، با نام اصلی ابوعلی حسن توسی، یکی از بزرگترین دولتمردان و وزرای ایرانی در دوره سلجوقیان بود. او که نزدیک به 20 سال به عنوان وزیر بزرگ سلجوقیان خدمت کرد، مولف کتاب “سیاست‌نامه” و بنیادگذار دانشکده‌های نظامیه بود که بعدها الگو برای دانشگاه‌های اروپا شدند. کشتن او در دوم نوامبر 1092 میلادی، یکی از نقاط عطف تاریخ ایران و نشان‌دهنده تغییرات بزرگ سیاسی و اجتماعی در آن دوره بود.
خواجه نظام الملک در دوران جوانی با حکومت غزنویان همکاری داشت، اما پس از مدتی به سلجوقیان پیوست و به عنوان وزیر بزرگ خدمت کرد. او با مدیریت و تدبیر بی‌نظیر خود، توانست سلطه سلجوقیان را تقویت کند و نقش بسیار مهمی در تثبیت و گسترش قدرت این سلسله ایفا کند. خواجه نظام الملک با نگارش کتاب “سیاست‌نامه” یا “سیرالملوک، اصول و قواعد حکمرانی را تدوین کرد و با بنیادگذاری دانشکده‌های نظامیه در شهرهای مختلف ایران، به توسعه علمی و فرهنگی کشور کمک شایانی کرد و یکی از مهم‌ترین آثار در زمینه علم حکومت کردن در تاریخ ایران به شمار می‌رود.
سه یار دبستانی: خواجه نظام الملک، حسن صباح و عمر خیام، سه شخصیتی بودند که در دوران جوانی با یکدیگر دوست و معاشر بودند و به عنوان سه یار دبستانی شناخته می‌شوند. هر یک از این افراد در زمینه‌های مختلف علمی و سیاسی تأثیرات بزرگی بر تاریخ ایران داشتند. اختلافات فکری و سیاسی میان حسن صباح و خواجه نظام الملک باعث شد که حسن صباح به یکی از مخالفان سرسخت خواجه تبدیل شوحسن صباح، رهبر اسماعیلیه نزاری و بنیادگذار دولت الموت، یکی از دشمنان سرسخت خواجه نظام الملک بود. هرچند که این دو در دوران جوانی با یکدیگر دوست و معاشر بودند، اما اختلافات فکری و سیاسی میان آن‌ها باعث شد که حسن صباح به یکی از مخالفان سرسخت خواجه تبدیل شود. حسن صباح با مخالفت با اسماعیلیه و همکاری خواجه با سلجوقیان، به شدت مخالف بود و از بسیاری از اقدامات و سیاست‌های خواجه ناراضی بود.
سال 1092 میلادی، خواجه نظام الملک در نزدیکی نهاوند و در مسیر کرمانشاه به بغداد، به دست ابوطاهر ارانی، یکی از جوانان دلمی و عضو فداییان حسن صباح، ترور شد. ابوطاهر ارانی، که در الموت به صف هواداران حسن صباح پیوسته بود، به دستور او مامور قتل خواجه نظام الملک شده بود. این ترور نقطه عطفی در تاریخ ایران بود و به شدت تاثیرگذار بود.
ترور خواجه نظام الملک توسط فداییان حسن صباح، نمونه‌ای از ترورهای سیاسی و آنارکیستی است. حسن صباح که توان جنگ متعارف با ارتش سلجوقیان را نداشت، به ترور مقامات این دولت متوسل شد تا تضعیف و از میان برداشته شود. این نوع عملیات تروریستی، توسط “ماکس ستیرنر” فیلسوف آلمانی به عنوان نوعی آنارکیسم توصیف شده است. فلسفه آنارکیسم عمومی که توسط “نتلائو” آلمانی و “کروپوتکین” روس تدوین شده است، ترور مخالفان سیاسی را به عنوان وسیله‌ای برای تامین عدالت در جوامع بشری نمی‌پذیرد. با این حال، این نوع عملیات تروریستی همچنان در تاریخ بشر مشاهده می‌شود و از آغاز سده‌ی 21 نیز افزایش یافته است.
ترور خواجه نظام الملک در 74 سالگی، یکی از رخدادهای بزرگ تاریخ ایران و خاورمیانه است. این واقعه نه‌تنها نشان‌دهنده رویارویی دو دیدگاه سیاسی و فکری متفاوت، بلکه تاثیرات بزرگی در تاریخ و فرهنگ ایران و خاورمیانه داشت. یاد خواجه نظام الملک، به عنوان یکی از بزرگترین دولتمردان و وزرای ایرانی، همواره در تاریخ جاودانه خواهد ماند.
خواجه نظام‌الملک با مدیریت و تدبیر خود، نقش بسیار مهمی در تثبیت و گسترش قدرت سلجوقیان ایفا کرده بود و ترور او، به تضعیف این سلسله و افزایش نفوذ اسماعیلیه انجامید. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)
آرامگاه خواجه نظام‌الملک در شهر اصفهان در محله احمدآباد اصفهان و در کوچه‌ای به نام خواجه نظام‌الملک است. این آرامگاه، یکی از مکان‌های تاریخی و فرهنگی مهم ایران است و هر ساله شمار بسیاری از علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران از آن بازدید می‌کنند. این سازه کوچک و بی‌پیرایه آرامگاهی سلجوقی است و در آن نزدیک‌به 10 مزار وجود دارد که به شاهزادگان و بزرگان سلجوقی نسبت داده می‌شوند. بر روی بیشتر آرامگاه‌ها سنگ‌های مرمر نفیس قرار گرفته است و بر روی مزار خواجه نیز سنگ مرمرین قرار دارد. گفته می‌شود که خواجه نظام‌الملک و سلطان ملکشاه در این جا آرمیدند. هرچند که این یادمان به شماره ۹۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است اما در بین آثار تاریخی اصفهان فراموش شده و بی‌رونق باقی مانده است.
————————- * ————————–
یادروز 11 آبان‌ماه:
“احمدشاه قاجار” تهران را به قصد اروپا ترك نمود. (۱۳۰۲ خورشیدی)
نخستین كميسيون نظام اجباری مملكت در تكيه دولت تشكيل و شروع به كار كرد. (۱۳۰۵ خورشیدی)
ايران دارای قانون حفظ آثار ملی با ضمانت اجرایی سختگيرانه شد. (۱۳۰۹ خورشیدی)
محاكمه ۵۳ تن اعضای موسس حزب كمونيست توده به اتهام اقدام برای براندازی سلطنت. (۱۳۱۷ خورشیدی)
بزرگترين محاكمه سياسی تاريخ به نام “دادگاه نورنبرگ” كار خود را آغاز كرد. (۱۳۲۴ خورشیدی)
اعلام ملی شدن اراضی اطراف پارک وی، واقع در نیمه غربی شهر تهران. (۱۳۴۸ خورشیدی)
دادگستری منصور ایران‌زادی مدیر کارخانجات بیسکویت سیتا و ۶ نفر از همکاران او را به جرم مصرف شیرخشک دامی به پنج سال زندان محکوم کرد. (۱۳۵۵ خورشیدی)
آغاز پاكسازی آلودگی‌های جنگی خليج‌فارس با همكاری كشورهای منطقه. (۱۳۶۷ خورشیدی)
زادروز “سلطان محمود غزنوی”، پدر او سبکتکين يک امير تُرک و مادرش از مردم ايران خاوری بود. وی ۳۱ سال و چند ماه حکومت کرد و در سی ام اپريل ۱۰۳۰ میلادی درگذشت. (971 م)
پايان انقلاب استقلال آمريكا اعلام شد و ارتش انقلاب و سازمان‌های مربوط منحل شدند و قوه مقننه آمريكا نظر به ايجاد يك ارتش با استخدام افراد داوطلب و نيز تاسيس دادگاه‌های عادی داد. (1783 م)
تولد “نيكُلای لوباچوفسكی” رياضی‌دان معروف روسی. (1793 م)
زادروز “اميل اوژيه” شاعر و نمايشنامه نويس مشهور فرانسوی. (1820 م)
آغاز نخستين جنگ ترياک، انگليسی‌ها با صدور ترياک محصول هند کوشش داشتند چينيان را معتاد کنند. (1839 م)
قتل عام انگليسی‌ها در افغانستان و آغاز دور اول جنگ‌های لندن با افغان‌ها. (1841 م)
شجاع الملک امير دست‌نشانده انگلستان در كابل در این روز به دست اكبرخان از مخالفان سلطه انگليسی‌ها كشته شد و افغان‌ها كه برضد نيروهای اشغالگر انگليسی بپاخاسته بودند “الكساندر برنز” نماينده تام الاختيار انگلستان در كابل و ۱۶ انگليسی ديگر را هم كشتند و هزار و پانصد نظامی انگليسی را از طريق گذرگاه خيبر مجبور به پس‌نشينی به سوی هند كردند و سپس هنگام پس‌شينی به آنان شبيخون زدند و قتل عام كردند و بار ديگر دوست محمد خان را بر كرسی اميری كابل نشانيدند.
انتشار اعلاميه خائنانه “بالفور” در مورد تشكيل اسراییل و حمايت از ايجاد ميهنی برای يهوديان در فلسطين. (1917 م)
“هايله سلاسيه” امپراتور اتيوپی شد. وی که خود را از نسل ملکه سبا می‌دانست بعدا با کودتای کمونيست‌ها برکنار شد. او آخرين پادشاه کشور اتيوپی بود. (1930 م)
آغاز به كار اولين فرستنده تلويزيونی در لندن. (1936 م)
پايان بحران موشكی آمريكا و شوروی بر سر كوبا. (1962 م)
ملک سعود (سعود ابن عبدالعزيز) دومين پادشاه كشور سعودی در يک كودتای خانوادگی از مقام خود بركنار و به خارج تبعيد شد. وی پس از پدرش كه موسس كشور سعودی بود يازده سال بر اين كشور پادشاهی كرده بود. (1964 م)
