روز رشن از ماه آبان/ پایه‌گذاری قزوین؛ یادگار ساسانیان

امروز روز رشن از ماه آبان 3762 زرتشتی، شنبه دوازدهم آبان‌ماه 1403 خورشیدی، دوم نوامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

همانا او پناهگاه آرام‌بخشی برای ما خواهد بود.
با نیروی ارزشمندی که از منش نیک‌ سرچشمه دارد،
به ما پایداری و توانایی ارزانی می‌دارد.
اهورامزدا، دانایی و آگاهی بیکران بر هستی،
در راستای اشا و هنجار راستی
از آغاز جهان را برای زندگی مردم با گیاه سرسبز گردانید.

یسنا. هات ۴۸ بند ۶

——————————- * ——————————-

رَشن:
– هجدهمین روز هر ماه سی روزه در گاه‌شمار ویژه زرتشتیان «رشن» نام دارد.

– در آیین زرتشتی، با برآمدن خورشید (گاه هاوَن، هنگام بامداد) روز آغاز می‌شود.

– واژه «رشن» که در اوستا به ریخت «رَشنُو» آمده، به چمار(:معنی) دادگری است.

– رشن، ایزد درستی، دادگری و دادگستری است و نام يکی از ايزدان همکار اَمشاسپند اَمرداد، همراه با ایزدان مهر و سروش است.

– ایزد رشن در استوره ایرانی در برابر راهزنان و دزدان ایستادگی می‌کند.

– در ستایش رشن، پس از ستودن دادار اورمزد رایومند و فرهمند در ادبیات کهن اوستایی، اشاره به «رشنِ ترازو دار» نیز شده است.

—————————- * —————————

 روزنگار تاریخی ساخت قزوین به فرمان شاپور یکم

در نوامبر سال 245 میلادی، شاپور یکم، شاه ایران از دودمان ساسانی، که در دوران زمامداری خود ایران را به ابرقدرت اول جهان تبدیل کرده بود، دستور ساخت شهر قزوین را صادر کرد. کار ایجاد این شهر سه سال به درازا انجامید و در اکتبر 248 میلادی، در جریان جشن‌های مهرگان، به پایان رسید. نام قزوین از طایفه‌ای به همین نام گرفته شده و یونانیان و رومیان باستان و اکنون جهانیان دریای مازندران را به نام این طایفه دریای “کاسپین” می‌نامند، زیرا که منطقه محل سکونت این طایفه آریایی تا دیلمان، گیلان و سواحل غربی آن دریا امتداد داشته است.

تحولات دوران ساسانی
شاپور یکم در مدت فرمانروایی خود چند شهر تازه ساخت که نام او با پیشوند و پسوندهایی بر آنها گذاشته شد، اما دستور داد که شهر تازه ساز به نام طایفه‌ای که در آن منطقه سکونت داشت “کَسپیَن” نامیده شود که این نام به مرور زمان و تازش‌ها، به نام قزوین در آمد. در کتب قرون وسطی هم دریای مازندران را دریای قزوین نوشته‌اند.

تصرف قزوین به دست تازیان
قزوین در سال 644 میلادی به تصرف تازیان درآمد. با ورود اسلام به ایران، این شهر نیز تحت تاثیر دگرگونی‌های فرهنگی و دینی قرار گرفت و به عنوان یکی از شهرهای مهم ایران اسلامی شناخته شد.

پایتخت شدن قزوین در دوره صفویه
در سده 16 میلادی، قزوین به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد و شاه طهماسب صفوی ساختمان‌های بسیاری در این شهر ساخت. اما در سال 1598 میلادی، شاه عباس صفوی تصمیم گرفت پایتخت را از قزوین به اصفهان، شهر مرکزی ایران، منتقل کند. یکی از علل جابه‌جایی پایتخت از قزوین به اصفهان این بود که در آن شهر، سران قزلباش مادر شاه عباس را کشتند و پیکرش را به بیابان افکندند که این واقعه باعث می‌شد هر لحظه قتل فجیع مادر در ذهن شاه عباس تداعی و او را متاثر کند.

رویدادهای دوره معاصر
قزوین در جریان دو جنگ جهانی اول و دوم به اشغال خارجی درآمد. در سپتامبر 1941، این شهر توسط هواپیماهای شوروی بمباران شد. رضاخان میرپنج (سرتیپ و از سال 1304، رضاشاه پهلوی) از همین شهر عزم تسخیر تهران و برانداختن دولت وقت را کرد. در سال 1304 (1925)، “دولت وقت” به دولت محمدعلی فروغی اشاره دارد که در آن زمان نخست‌وزیر ایران بود. رضاخان (محمدرضا پهلوی) در تلاش برای تسخیر تهران و سرنگونی این دولت نقش داشت.
این شهر تاریخی اخیرا مرکز استانی به همین نام شده است.

اهمیت تاریخی قزوین
قزوین به عنوان یکی از شهرهای مهم و تاریخی ایران، نقش‌های متعددی در طول تاریخ ایفا کرده است. از بنیان‌گذاری در دوره ساسانی تا تبدیل شدن به پایتخت ایران در دوره صفوی و همچنین تاثیرات آن در دوره معاصر، قزوین همواره یکی از مراکز مهم فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ایران بوده است.

شاپور یکم، دومین شاهنشاه ایرانشهر از دودمان ساسانی بود که پس از مرگ پدرش، اردشیر بابکان، بنیادگذار شاهنشاهی، در ۱۲ آوریل ۲۴۰ میلادی به فرمانروایی رسید.

————————- * ————————

یادروز 12 آبان‌ماه:

قزاق‌ها كليه انقلابيون معروف غيرنظامی را كه از “كلنل محمد تقی خان” حمايت می‌كردند دستگير و عده‌ای از آنها را به جوخه اعدام سپردند. (۱۳۰۰ خورشیدی)

“محمدحسن ميرزا” وليعهد به مناسبت تغيير رژيم در مملكت همسايه به “مصطفی كمال پاشا” تلگراف تبريک فرستاد. (۱۳۸۲ خورشیدی)

سردار سپه ماليات معوقه املاک خالصه را از شيخ خزعل مطالبه كرد. (۱۳۰۲ خورشیدی)

سه روز پس از خلع دودمان قاجار از سلطنت، اعلاميه انتخاب اعضای مجلس مؤسسان برای اصلاح قانون اساسی و تعيين تكليف نظام حكومتی ايران كه جمهوری باشد و يا سلطنتی صادر شد. (۱۳۰۴ خورشیدی)

ايران به “نظام مِتريک” پيوست و از اين روز جای “مثقال”، “سير”، “مَن” و “خَروار” را گرم، كيلو گرم و تُن، و جای ” گَز ــ ذرع” و “فَرسنگ” را متر و كيلومتر گرفت. (۱۳۱۱ خورشیدی)

“ابراهيم حكيمی” نخست وزير پس از ده روز مطالعه و گفت‌وگو با نمايندگان سرانجام وزيران خود را معرفی نمود. (۱۳۲۴ خورشیدی)

درگذشت دكتر “احمد بهمنيار كرمانی” اديب، مصحح و استاد دانشگاه. (۱۳۳۴ خورشیدی)

اسارت “شهيد تندگويان” وزير نفت دولت شهيد رجايی توسط مزدوران عراقی. (۱۳۵۹ خورشیدی)

راه‌اندازی ايستگاه راديويی پرقدرت برون‌ مرزی در آبادان. (۱۳۷۷ خورشیدی)

“عمر بن خطاب” دومین خلیفه از خلفای راشدین، به دست یک ایرانی به نام پیروز نهاوندی به قتل رسید. (644 م)

بانک مونترآل به عنوان قدیمی‌ترین بانک آمریکا پایه‌گذاری شد. (1817 م)

روز ملی و استقلال “پاناما” از كلمبيا. (1903 م)

كشور جمهوری “پاناما” با ۷۵/۵۱۷ كيلومتر مربع مساحت در جنوب قاره آمريكای مركزی، در ميان دريای كارائيب و اقيانوس آرام واقع شده و توسط كانال پاناما، به دو قسمت تقسيم شده است. جمعيت پاناما در حدود ۳ ميليون نفر است. پايتخت اين كشور، شهر “پاناما” و واحد پول آن “بالبوآ” است. زبان رسمی در پاناما “اسپانيايى” است.

فرستادن يک سگ به عنوان اولين جاندار فضانورد توسط سفينه شوروی. (1957 م)

انتخاب “اوتانت” به عنوان سومين دبير كل سازمان ملل متحد. (1961م)

روز ملی و استقلال “دومينيكا” از استعمار انگلستان. (1978 م)

كشور دومينيكا با ۷۵۱ كيلومتر مربع وسعت در آمريكای مركزی و در شرق دريای كارائيب واقع شده است. جمعيت آن بيش از ۷۶ هزار نفر است . پايتخت دومينيكا “روسو” نام دارد و واحد پول آن “دلار كارائيب شرقی” است. مردم آن به زبان “انگليسی” گفت‌وگو می‌كنند.