روز مهر از ماه آذر/ مرداویج زیاری؛ بازگشت به فرهنگ ایرانی

امروز روز مهر از ماه آذر 3762 زرتشتی، شنبه دهم آذرماه 1403 خورشیدی، سی‌اُم نوامبر 2024 میلادی

فرازهایی از پیام اشو زرتشت:

با دست‌های برافراشته به سوی تو ای مزدا و با فروتنی کامل پیش از همه چیز خواستارم که بهره‌ای از خرد مقدس خود را به من ببخشایی تا به همراهی درستی کردار و ضمیر پاک بتوانم خوشبختی روان آفرینش (همه جهانیان) را فراهم سازم.
یسنا ۲۸ بند

————————— * ————————–

مهر:
– شانزدهمین روز هرماه سی روزه در گاه‌شماری زرتشتیان، روز «مهر» نام دارد.

– مهر در اوستا « میثرَه» خوانده می‌شود، از ایزدان بزرگ پیش از زرتشت بوده که ایزد فروغ و روشنایی نام داشته است.

– ایزد مهر، نگهبان پیمانداری، مهربانی و خردمندی برای رسیدن به خواسته‌ ودارایی نیز بوده است.

– نقش و نماد میترا‌ ومهر؛ گردونه آفتاب یا چلیپا است.

– آیین مهرپرستی یکی از دیرینه‌ترین آیین‌ها در ایران باستان بوده که زمانی به شیوه میترائیسم در اروپا گسترش یافته است.

—————————- * ————————–

جشن سده در اصفهان؛ نوید مرداویج برای گرامیداشت فرهنگ ایرانی

باشکوه‌ترین جشن سده در تاریخ ایران به فرمان مرداویج سردارِ دیلمی در کرانه‌های زاینده رودِ اصفهان و در سال ۳۱۳ خورشیدی برگزار شده است.

آذرماه 310 ( سال 931 ميلادی) مرداویج زیاری حکمران و رهبر مردم مازندران، گیلان، قزوین، گرگان و ری، که تاریخ از او به عنوان یک ایراندوست بزرگ انقلابی، یک بیداری فرهنگی و از پایه‌گذاران بازگرداندن استقلال ایران و حاکمیت ملی ایرانیان نام می‌برد، پس از بیرون راندن عوامل و نظامیان خلیفه عباسی از کاشان، همدان و دیگر شهرهای مرکزی ایران و درهم کوبیدن آنان در نبردی در 49 کیلومتری اصفهان وارد این شهر شد و آن را پایتخت همه ایران اعلام کرد.

در همین روز مرداویج در اجتماع مردم اصفهان که برای ابراز احساسات نسبت به او گرد آمده بودند، خطاب به آنان مطالب مهمی بیان داشت که مضمون آن از این قرار است: “من و یارانم که برای گرامی میهن، شمشیر برگرفته و جان بر کف نهاده‌ایم در زادروز روشنایی و گرمی (روز آتش؛ روز نهم از ماه نهم سال ایرانی ــ 9 آذر) که روز خوش‌یمنی برای ایرانیان بوده است، در نزدیکی اصفهان سپاهیان وفادار به خلیفه را شکستیم و از ایران بگریزانیم. من از دیلمان برخاسته‌ام ــ از میان مردمی شکست‌ناپذیر. هیچکس به خاطر کارهای غیرمیهنی که تا به امروز کرده است؛ بازخواست و مجازات نخواهد شد. ولی از امروز مجازات خیانت به میهن و همکاری با بیگانه؛ مرگ است. می‌خواهم که از این پس جز به پارسی سخن نگویید و همه آیین‌ها و جشن‌های گذشته را که میراث فرهنگی‌مان و بازمانده از نیاکان‌مان هستند به همان صورت و با رعایت اصالت هر چه تمام‌تر برگزار کنید. ترس و دروغ را از خود دور سازید که مایه همه بدبختی‌ها هستند. می‌دانید که من یک مسلمان هستم؛ برگزاری آیین‌های ملی با اسلام مغایرت ندارد. تا این جشن‌ها و مراسم را رعایت کنیم ایرانی باقی خواهیم ماند. «گفتار نیک ــ کردار نیک ــ پندار نیک» یک اندرز نیاکان‌مان است که تمدن و بزرگی خود را بر پایه آن استوار داشته بودند و هرگاه که از چارچوب آن خارج شدند آسیب دیدند. از رعایت این اندرزها کسی آسیب نخواهد دید. من همین امسال ــ 58 روز دیگر ــ در همین‌جا جشن سده را بر پا می‌دارم تا یادآور سه آموزشی باشد که یادآور شدم.”

در این اجتماع، یاران و پیروان مرداویج از جمله برادران بویه حضور داشتند که پس از مرگ مرداویج سراسر ایران را آزاد و بغداد را هم تصرف، مذهب شیعه را ترویج و خلیفه سنی را دست‌نشانده خود کردند.

مرداویج در سال 935 ـ چهار سال پس از ورود به اصفهان ـ در همین شهر به دست کارگران غیر ایرانی به دلیل سختگیری نسبت به آنان در برپایی مراسم نوروز کشته شد. اصفهان در سال 641 میلادی به دست تازیان افتاده بود.

مرداویج جاه‌طلب نبود. او «ایران» را می‌خواست و به آن عشق می‌ورزید، نه خودش را. دلیلش شريک كردن نصر سامانی ـ ملی‌گرایان ایرانی دیگر در رهبری سرزمین‌های شمال خاوری ایران (خراسان بزرگتر از جمله منطقه فرارود) بود؛ زیرا هر دو دارای یک هدف بودند و آن، آزادی و بزرگی ایران و ایرانی بود.

بوئیان ـ پیروان راه مرداویج ـ برای جداساختن ایران و فرهنگ ملی آن از گستره‌ی عرب و دادن ماهیتی مستقل و مجزا به آن، به گسترش و ترویج شیعه پرداختند و مراسم عاشورا برپا داشتند که مورخان، شیعه اثنی عشری را از ملی‌گرایان ایرانی که در درازنای تاریخ بارها توان خود را نشان داده است، جدا نمی‌دانند.

بوئیان فرمانروا بر بغداد حتا خلیفه سنی را مجبور ساختند که روز عاشورا با پای برهنه در خیابان‌های بغداد راه برود و در عزای حسین بن علی (ع) سینه بزند. (روزنامک/ کیهانی‌زاده)

مردآویج زیاری، بنیانگذار دودمان آل زیار (مرگ ۳۱۳ خورشیدی)، در قلعه گبری شهر ری به خاک سپرده شده‌ است. این قلعه باستانی با دیرینگی ۲۰۰۰ ساله، در ابتدا برای حفظ جان و مال ساکنان اطراف قلعه از یورش دشمنان ساخته شد و پس از آن نیز برای اسکان سربازان ساسانی استفاده شد.

————————-* ——————–

یادروز 10 آذرماه:

روز “مجلس شورای اسلامی”

به دستور سردار سپه وزير جنگ، اعضای كميسيون نشان ذوالفقار تعيين شدند. (۱۳۰۱ خورشیدی)

تصویب لغو قرارداد دارسی مربوط به نفت جنوب در مجلس، قبل از آن رضاخان اين امتياز هنگفت را به ضرر مصالح منافع ايران اعلام كرده بود و قرارداد را در بخاری انداخت و سوزاند. (۱۳۱۱ خورشیدی)

رضاشاه پهلوی به گونه‌ای غير منتظره، محمدعلی فروغی را متهم به مساعدت و حمايت از بستگان كرد و از نخست وزيری بركنار ساخت. پس از بركناری فروغی، رضاشاه تلاش برای دور ساختن تدريجی ايران از نفوذ انگلستان را آغاز كرد. (۱۳۱۴ خورشیدی)

ساختمان سد روانسر پايان يافت و مراسم افتتاح آن انجام گرديد. (۱۳۱۹ خورشیدی)

فرمان نخست وزيری برای “محمد علی فروغی” صادر شد. (۱۳۲۰ خورشیدی)

نشست پایانی بررسی لايحه قانونی مطبوعات با حضور “دكتر مصدق” ریيس دولت وقت تشکیل شد و دو روز بعد اجرایی شد. (۱۳۳۱ خورشیدی)

بین ایران و حکومت موقّت انقلابی ویتنام جنوبی در سطح سفارت روابط سیاسی برقرار شد. (۱۳۵۴ خورشیدی)

درگذشت “کامران شاهین‌ فر” معمار برجسته و دبیر اول جامعه معماران ایران. (۱۳۹۱ خورشیدی)

روز جهانی “مبارزه با بیماری ایدز”.

“اليزابت” پادشاه وقت روسيه دستور اخراج همه يهوديان از قلمرو آن کشور را صادر کرد. (1742 م)

فروپاشی اتحاديه كشورهای اروپايی موسوم به اتحاد مقدس. (1825 م)

نخستين سينمای جهان به نام “سينما پاته” در پاريس آغاز بكار كرد. (1906 م)

روز انتشار انديشه “نافرمانی مسالمت آميز” مهاتما گاندی به صورت مکتوب، كه آن را به منظور رسيدن به هدف سياسی ابتكار كرده بود. (1919 م)

امضای قرارداد “لوكارنو” درباره تثبيت مرزهای آلمان. (1925 م)

نخستين انتقال تصوير به وسيله تلگراف بين برلين و ويِن. (1927 م)

اعلان جنگ ژاپن به آمريكا و ورود تمام عیار آمریکا به جنگ جهانی دوم. (1941 م)

سران آمريكا، شوروی و انگلستان به مذاكرات مهم چهار روزه خود در تهران پايان دادند. (1943 م)

در كنفرانس تهران، رهبران آمريكا و انگلستان تسليم نظر استالين شدند كه در ماه می ۱۹۴۴ در غرب اروپا، يك جبهه زمينی مشترك بر ضد آلمان به وجود آورند تا از فشار آلمان در جبهه شرق خاک شوروی كاسته شود. اصرار چرچيل به تقسيم آلمان پس از جنگ و دادن قسمتی از آن به لهستان پذيرفته شد و با خواست استالين كه اسلاوهای اروپا، از لهستان تا يوگوسلاوی در حيطه نفوذ شوروی قرار گيرند موافقت شد و استالين به روزولت قول داد كه پس از پايان كار آلمان، در خاور دور بر ضد ژاپن وارد جنگ شود تا بار جنگی آمريكا در آن منطقه كاهش يابد.

تصرف سرزمين فلسطين عربی توسط اردن. (1947 م)

نخستين عکسبرداری رنگی فضايی از کره زمين توسط يک ماهواره ی شوروی انجام گرفت. (1960 م)

ورود ناوهای هسته‏‌ای آمريكا در جنگ ويتنام. (1965 م)

مرگ “ديويد بن گوريون” موسس رژيم اسراییل و اولين نخست وزير آن. (1973 م)

بانو “بی نظير بوتو” نخست وزير پاکستان شد. وی نخستين زنی بوده که در يک کشور اسلامی چنين مقامی را به دست آورده است. (1988 م)