کتاب «منابع ژنتیکی و تکامل کشاورزی» بر مبنای پژوهشهای گیاهباستانشناسی در ایران که دستاورد چندین سال پژوهش و بررسی و گردآوری بانو شراره قاسمی است از سوی انتشارات ناقوس چاپ و روانهی بازار شده است.
به گزارش اَمرداد، گیاهباستانشناسی یکی از دانشهای (:علوم) میانرشتهای باستانشناسی و رشتهای تخصصی از باستانشناسی محیطی است که به بررسی بقایای گیاهی بهدست آمده از محوطههای باستانی میپردازد. به گونهای که باب است انگیزهی پژوهشهای گیاهباستانشناسی پیداکردن گیاهان و دانهها و جوانههای یافته شده در محوطههای باستانشناختی است.
بانو شراره قاسمی، کارشناسی ارشد خود را در رشتهی گیاهباستانشناسی گرفته و در دنبالهی کار در رشتهی ژنتيک و بيوتکنولوژي گياهي در دانشگاه پلیتکنیک مادرید اسپانیا دکترا گرفته است و هم اینک سرگرم کارهای پژوهشی در ایران است.
گياهان بزرگترين ميراث از دورهی پيش از تاريخ تاکنون براي بشر بوده و هستند. امروزه پژوهشهای گياهباستانشناسي با آرمان بازسازي پوشش گياهي گذشته و شناخت و درک شيوهی اقتصاد معيشتي مردمان گذشته، ميتواند به واکاویهای (:تجزيه و تحليل) منطقي و استوارتري در راستای مديريت بهتر مجموعه گونههاي گياهي و نظريههاي در پیوند با ريشههاي تعامل انسان، جانور و گياه بپردازد. دانش گياهباستانشناسي و کاربردهاي آن، امروزه از بایستههای کاوشهاي باستانشناسي است. بقاياي گياهي بدست آمده از بافتهاي باستاني همانند زغالچوب، دانه، ميوه، و گَرده ميتواند دادههای جامع و سودمندی را دربارهی منابع طبيعي و زيستبومی (زیستمحیطی) منطقه در اختيار ما قرار دهد.
در همین زمینه، بانو قاسمی نویسندهءی کتاب، منابع ژنتیکی و تکامل کشاورزی (بر مبنای مطالعات گیاهباستانشناسی در ایران) به اَمرداد گفت: « شواهد گياهباستانشناسي نشان دهندهی اين است که کشاورزي در اوايل دورهی «هولوسن» يعني نزدیک ده هزار سال پيش پديد آمده است. در درازای (:طول) زمان، تغيير از شيوهی گِردآوري خوراک (:غذا) به سمت توليد خوراک، نيازمند و مستلزم اهلي کردن و پرورش گياهان بوده است. اين فرآيند با تغييرات مورفولوژيکي آنها همراه بوده است. تکنولوژي استفاده از بهرهوري گياهان و اقتصاد مبتني بر کشاورزي، در برگیرندهی يک سري از فنآوريها همانند گزینش (:انتخاب) گونه، مديريت کشت، تغيير ژنتيکي همراه با گزینش آگاهانه و يا ناآگاهانه، و نوآوری شيوههاي تازه همانند گردهافشاني، تربيت و هَرس هر فرآورده (:محصول) بوده که آدم به ارمغان آورده است.
در دورهی نوسنگي انسان اقدام به اهلي کردن و پرورش گياهان نمود و همین امر به آرامی انگیزهی پيدايش کشاورزي شد. در دورهی برنز، کشاورزي به معناي گستردهتري رشد و رونق يافت. از همین روی، روند تکاملي گياهان کشت شده به وسیله ی انسان پيش از تاريخ، براي باستان شناسان، گياهباستانشناسان و کارشناسان کشاورزي داراي اهميت فراوانی است.
کشاورزي دانش، هنر و يا پيشهی توليد مواد خوراکی و يا به معناي ديگر هنر کاشت، داشت يا برداشت گياهان است. اين بخش مهم در برگیرندهی طيف گستردهای از تخصصها و فنهای ديگر از جمله، راههايي براي گسترش زمينهاي مناسب براي کشت گياه، کَندن آبراههها و فرم هاي گوناگون آبياري است.
در درازای تاريخ با افزايش جمعيت، کشاورزي نیز، همراستای آن و با نياز انسان به خوراک رشد کرده است. به آرامی کشتهاي ساليانه يا فصلي، جاي خود را به کشتهاي فشرده دادند. با اين روند در واقع، ميتوان گفت که کشاورزي منجر به شکلگيري تمدنها و شهر نشيني مردم شد».
این کارشناس (:متخصص) گیاهباستانشناسی در دنبالهی سخنانش افزود: « براي درک جوامع باستانی، ما نياز به دانستن گياهشناسي و زيستبوم آن محوطهها داريم. در ايران واکاوی گرده، زغال بذر و چوب و پسماندهاي ارگانيک و دادههای تبار (:قوم) باستانشناسي از تکنيکهاي سودمند و روشهاي پيبردن در مورد پیوند میان مردم و گياهان در گذشته را ارایه ميدهند.
امروزه بر پایهی شواهد گياهباستانشناسي ايران، يکي از منطقههای اصلي پيدايش و توسعهی کشاورزي در جهان است. اهميت اين نوع پژوهشها به ما در جهت شناخت پراکندگي سرچشمههای (:منابع) ژنتيک گياهي و روند تکاملي کشاورزي، بازسازي منطقهها با توانمندی (:پتانسيل) کشت که در درازای زمان از میان رفته است، کمک بهسزايي ميکند. بایستگی بررسي اين روند در شناسايي گياهان فراموششده و تاريخ کشاورزي منطقهاي بيش از پيش آشکار است».
بانو دکتر قاسمی دربارهی کتاب منابع ژنتیکی و تکامل کشاورزی در ایران که دستاورد سالها پژوهش، بررسی و گردآوریهای خویش است، گفت: « کتاب منابع ژنتیکی و تکامل کشاورزی (برمبنای مطالعات گیاهباستانشناسی در ایران) در پنج فصل تنظيم شده است :
فصل نخست به پيدايش و گسترش کشاورزي میپردازد.
فصل دوم به منابع ژنتيکي و پوشش گياهي آن در ايران ویژه شده است.
فصل سوم به بررسي مفهوم گياهباستانشناسي اختصاص دارد.
فصل چهارم به تاريخچهی مطالعات گياهباستانشناسي در ايران و بررسي نتیجههای آن در محوطههاي باستاني ايران ميپردازد.
در فرجام و در فصل پنجم نیز، به بررسي روند تکاملي کشاورزي پرداخته شده است».
نویسندهی اين كتاب به انگیزهی داشتن تحصيلات در پیوند با کارشناسى ارشد و دکتراي ژنتيک و بيوتکنولوژي گياهي و كارشناسى ارشد گياهباستانشناسى، توانسته است بهخوبى در این زمینه، قلم كشيده و از پس پژوهشها بهدرستی برآید. همچنین در بخش گردآوری (:تاليف) كه هنر برگردان (:ترجمه) راهكار آن است، نویسنده توانسته است متنها را بهدرستى و در چهارچوپ برگردان علمى، بیاورد.
دکتر قاسمی در اين کتاب کوشيده است تا با برگردان و پژوهشهای در پیوند با گياهباستانشناسي و گردآوري متنهای گزارشهای باستانشناسي در منطقههای گوناگون ايران به جمعبندي و گاهنگاري اين گنجينه ی ارزشمند بپردازد. در گذشته با نگرش به وجود نداشتن چنين کتاب سودمند و راهبردي براي پژوهشگران، همواره اين کاستی علمي براي واکاویهای بيشتر برجای بود که با کوشش نویسندهی گرامي، امروزه اين مهم به تحقق پيوسته است.
از سویی، اين کتاب ارزشمند ميتواند از سرچشمههای دانشگاهي در رشتههاي ژنتيک گياهي، کشاورزي و علوم در پیوند با باستان زيستمحيطي قرار گيرد. بهراستي ميتوان اين كتاب را نخستين کتاب، تاريخ سبز ايران ناميد.
به گزارش اَمرداد، کتاب، منابع ژنتیکی و تکامل کشاورزی (برمبنای مطالعات گیاهباستانشناسی در ایران) از سوی انتشارات ناقوس و به ارزش 30 هزارتومان چاپ و روانهی بازار کتاب شده است.
3 پاسخ
ژِنِتیکی = ژایشی
هر چند واژهء ژِن هم پارسی است و همان زِن یا زَن و جان و گان و گون و گونه می باشد ولی برای زِنده کردن واژه ژاد و ژای میتوان برابر نهادی پارسی ساخت.
واژهء نژاد از دو بخش :نِ و ژاد ساخته شده که نِ پیشوند و به مینهء پایین ،تَه و ژاد که چهره ای دیگر از زاد و کارواژهء زادن و زاییدن است و می نَمارَد(اشاره میکند) کسی که زاده می شود دارای ویژگی های نیاکان و گُذشتگان است که داری ریشهء پُشتیان و پیشینیان که خود همین واژهء ریشه با race انگلیسی و Rasse آلمانی هم خاستگاه هستند.
بُنابراین می توان از ساختار نام کارواژه + ای مانند
زایشی ، آموزشی ، آمیزشی و … واژهء ژایشی را ساخت.
اَفزوده ای به جُستار بالا :
میتوان واژهء نِژایشی را هم به کار بُرد .
بیوتکنولوژی =زیست فَناوری ، زیست تَخشایی
فَن واژه ای پارسی است و همان پَند می باشد که با واژهء آلمانی Pfad =راه و ایتالیایی ponte =پُل هم ریشه می باشد مینه (معنی) این واژه راه و فَهمیده یا دریافته ء(مفهوم) آن در پارسی راهنمایی برای رَفتن کَسی در راهی و همین گونه شِگِردی را برای این فِتاد(موضوع) به او نشان دادن است.
تخشایی همان تِکنیک است که به مینش زَدن که در نام آوا واژهء تَق تَق (تَغ تَغ) و واژه های تاخت و تاز و تَک و پاتَک هم گونه هایی دیگر از آن هستند وبا واژه های attack و action هم ریشه میباشند .