امروز امرداد امشاسپند و اردیبهشت‌ماه از سال 3758 زرتشتی، شنبه ششم اردیبهشت‌ماه 1399 خورشیدی، 25 آوریل 2020 میلادی
امپراتور روم به ایران لشکر کشید و بهرام دوم شاه ساسانی ایران را غافلگیر کرد، شاه ایران انتظار چنین حمله‌ای را نداشت.
در پی چند شکست نظامی روم از ایران و قتل دو امپراتور این کشور که با ایران وارد جنگ شده بودند، Marcus A. Probus مارکوس پروبوس (232 – 282 میلادی) و از سال 276 امپراتور روم و درگیر بپاخیزی گروه‌های ژرمن (گُت‌ها، آلمان ها، فرانک های شمالی و …)، در مارس 280 و به مناسبت نوروز ایرانیان به بهرام دوم شاه ساسانی ایران که او نیز در 276 میلادی بر جای پدر نشسته بود پیشنهاد امضای یک پیمان صلح داد که بهرام به سبب مشکلاتی که در خاور ایران‌زمین (سیستان بزرگتر و اینک به صورت چند ایالت جنوبی و جنوب‌غربی افغانستان و گوشه‌ای از یک استان ایران) داشت و افزون برآن، درگیری و اختلاف نظر با بزرگان کشور، 26 آوریل این سال (سال 280 میلادی) این پیشنهاد را در اصل پذیرفت، اما قراردادی امضاء نشد.
سه سال بعد هم پروبوس در یک توطئه نظامی که طراح آن «مارکوس کاروس Marcus Carus» فرمانده گارد امپراتوری معروف به «گاردِ پراتوریان Praetorian Guard» بود به قتل رسید و «کاروس» خودرا امپراتور موقت خواند.
کاروس که خبرداشت ارتش ایران گرفتار مساله سیستان است و راهی طولانی در پیش دارد تا برای دفاع، خود را به غرب دجله برساند و نیز برای این‌که توجه سنای روم را به تایید خود جلب کند به قلمرو ایران در لِوانت (سوریه و …) لشکر کشید و بهرام دوم را غافلگیر کرد که انتظار چنین حمله‌ای را نداشت.
کاروس پس از تصرف سلوکیه و عبور از فرات، تا تیسفون پیش آمد که در اینجا به مرگ ناگهانی از این دنیا رفت. او که تنها حدود یک سال اقتدار داشت. ….
با این تجربه، از آن پس بهرام دوم، دیگر به اشارات صلح‌آمیز رومیان توجه نمی‌کرد و راه خود را می‌رفت. این تجربه، موبدِ موبدان (روحانی ارشد وقت) را برآن داشت که مداخله کند و شاه را با بزرگان ایران آشتی دهد و آنان را با هم متحد و یکپارچه کند.
مساله سیستان بزرگتر با شورش هرمز حاکم این ایالت در برابر برادرش بهرام دوم آغاز شده بود. هرمز خود را برای پادشاه شدن شایسته‌تر از بهرام دوم می‌دانست.
روز امرداد مژده داد بداند
که جهان شد به طبع باز خواند
آمرتات: جاودانگی، ماندگار و بی‌مرگی نام هفتمین روز از هر ماه در گاهشمار زرتشتی و نام پنچمین ماه است. آ، واگ (واژه) نفی هست، مٓر: به چم مردن و مرگ، تات. پسوند امرداد به پارسی آمده است. در آفرینش نگهبان گیاهان و رستنی هست ، دو گام امشاسپندان خورداد و اَمرداد به هم پیوسته هستند. آدمی بتواند این دو رده از زندگی را به وارستگی برساند و به رسایی برسد خودبه‌خود به بی‌مرگی و جاودانگی هم خواهد رسید.
در اوستا امرتات و در فارسی امرداد بنابراین امرداد یعنی بی مرگی و آسیب ندیدنی یا جاودانی. پس واژه “مرداد” . در ادب مزدیسنا جایی ندارد. امرداد یکی از امشاسپندان است که نگهبانی گیاهان با اوست. همیشه با امشاسپند هه اُروتات یا خورداد هستند.
در گات ها ، یسنا ۵١ ، بند ٧ می‌خوانیم:
کس به هفت رده، اهورامزدا، روان، نیک اندیشی، بهترین راستی، شهریاری مینوی، آرمان سپند، رسایی وبالندگی بی مرکی، جاودانگی برسد و بر راه آیین راستی مى‌رود، از بخشایش دو مینویی اهورامزدا به پاداش خواهد رسید خوشی خورداد و جاودانگی امرداد را دارا مى شود.
«مسعود سعد» می‌سراید:
روز امرداد مژده داد بداند
که جهان شد به طبع باز خواند
سروده‌ی مسعود سعد سلمان، بر پایه‌ی کتاب بندهش
روز امرداد مژده داد بدان
که جهان شد به طبع باز جوان
عدل بارید بر جهان یک سر
دولت و ملک شهریار جهان
اندرزنامه آذرباد مهراسپندان (موبد موبدان در روزگار شاپور دوم)
دار و درخت بنشان
اندرزنامه آذرباد مهر اسپندان در سروده‌ی استاد ملک‌الشعرای بهار:
به (خورداد) جوی نوین کن روان/ امرداد بیخ نو اندر نشان
